Tekeningen van oude en moderne meesters in Londen en Chantilly.

Gene Thaw werd rijk met het verhandelen van kunst, zodat hij ze naar hartelust zelf kon verzamelen : olieverfschilderijtjes, sierobjecten van de Middeleeuwen tot heden maar vooral een droomcollectie van 250 tekeningen van oude en moderne meesters. Hij schonk ze aan de Pierpont Morgan Library in New York. De Londense Royal Academy maakte er een keuze uit en stelde daar de tentoonstelling ?From Mantegna to Picasso? (tot 23/1) mee samen. Dwars door de eeuwen en stijlen heen, deelden deze meesters het vermogen om, met een minimum van middelen, puur vanuit de hand aan de zenuw van de schoonheid te raken.

Het esthetisch genot is het enige wat Thaw interesseert. Hoewel zijn smaak wel duidelijk is en zijn voorkeur voor een enigszins schilderkunstig bewerkte tekening boven een blote schets valt vooral de rijke verscheidenheid op. Fra Bartolommeo’s dubbelzijdige blad met kale bomen, gekrast in bruine inkt ; recto een geknotte moerbeiboom en een meidoorntje, verso nog een bladloze boom. Zo in de natuur geschetst, en een pril voorbeeld (vijftiende eeuws) van een zelfstandige landschapstekening. De klaarheid van Canaletto en Saenredam, het romantisch effectbejag van Caspar David Friedrich : de maan op zijn nachtlandschap in aquarel bleef onbeschilderd, zodat zij, belicht van de achterkant, het gefilterde licht zou kunnen doorlaten.

Het donkere glimmen van Seurat, het stralen van Gauguin, de ritmisch verglijdende waterkleureffecten bij Cézanne, de uitwasemingen van Degas‘ danseres. Boven alles wellicht de intensiteit van de krijtlijn, als een rode levenskrul, bij Jean-Antoine Watteau. Gek hoe de grafische ductus bij het gebruik van potlood door Van Gogh (?Saint-Rémy, werkers op het veld?), zo dicht Watteau nadert, zonder diens elegantie.

De kwaliteit van de ?Zittende Jonge Vrouw? komt sterk in de buurt van de bloedmooie keuze die het Musée Conde in Chantilly aanbiedt in ?Watteau et son cercle? (tot 6/1). De aanleiding is het verschijnen van de oeuvrecatalogus van diens tekeningen, onder leiding van Pierre Rosenberg. Soms waren het petits maîtres, soms navolgers als Nicholas Lancret of Jean-Baptiste Pater die Watteau’s driepotlodentechniek en zijn thema van de fêtes galantes zo kundig nadeden, dat zelfs connoisseurs griezelen.

Wie zweert bij de strengheid in lijn en thema van de Oude Meesters, en bij een frivole scène van Tiepolo al de ogen sluit, moet in het British Museum naar de tekeningen uit de Malcom Collection (tot 23/1) kijken, en vaststellen dat Sandro Botticelli niet tekende maar de damp van een sensueel goddelijke adem over het papier streek.

Jan Braet

Paul Gauguin, Schoonheidskoningin, c.1896, aquarel met pen en zwarte inkt over zwart krijt : stralen.