#7 ‘Ranzig, er ligt hier een tampon’

© Illustratie Stijn Felix
Wided Bouchrika
Wided Bouchrika Freelancejournaliste

Het wordt tijd dat vrouwen openlijk en zonder schaamte over hun menstruatie praten, vindt journaliste Wided Bouchrika.

Vrouwen en meisjes menstrueren. Gemiddeld vijf dagen lang om de 28 dagen, tot hun menopauze aanbreekt. Een volkomen normaal biologisch fenomeen, vergelijkbaar met de baardgroei van de gemiddelde man. Behalve dan dat bloeden uit je vagina nog niet door hipsters als trend werd omarmd. En laat dat nu net een probleem zijn.

De New Yorkse Kiran Gandhi wilde tijdens de marathon van Londen in 2015 de aandacht vestigen op die vrouwen die geen toegang hebben tot sanitaire producten. Ze deed aan free bleeding. Ze had met andere woorden geen maandverband of tampon in tijdens het lopen. Een initiatief dat meer op kritiek dan applaus onthaald werd en volgens Gandhi dus net bewees dat we ons als samenleving nog steeds niet helemaal comfortabel voelen bij een natuurlijk proces.

Culturele nonsens

Over menstrueren leren we vooral stil te zijn. Het wordt gedefinieerd door mythes, taboes en stigma’s: het is dus een uitdaging voor vrouwen om zelf op een normale of waardige manier met die maandstonden om te gaan. Want soms hebben ze gewoon de middelen niet, of leidt culturele nonsens tot een gebrek aan hygiëne. Zo zul je in Iran geen tampons vinden (stel je voor dat je jezelf ontmaagdt), zeulen schoolmeisjes in Bolivia gebruikte maandverbanden in hun rugzak mee en brengt de bijna vier euro per pad Afghaanse vrouwen ertoe om oude kleding in lappen te scheuren om de maandelijkse dosis op te vangen.

Maar het taboe rond menstruatie heeft ook een impact op onderwijs en werk. Volgens een onderzoek van Unesco mist één op de tien meisjes in Afrika minstens een schooldag per maand, wat er vaak toe leidt dat ze helemaal met school kappen. Zoals in India, waar bijna 25 procent van de meisjes uit het onderwijs stapt zodra ze in hun puberteit komen, omdat ze bijvoorbeeld geen toilet hebben op school. Of hoe een eenvoudig biologisch gegeven vrouwen mensenrechten ontneemt en een struikelblok wordt op de weg naar gendergelijkheid.

We moeten die onzin over maandstonden trouwens helemaal zo ver niet gaan zoeken. Ik heb nog nooit fluorescerende blauwe vloeistof uit mijn vagina zien druipen, maar om een of andere reden zien we niets anders in reclamespots. Die zijn bovendien steeds inclusief dolgelukkige vrouwen, want als de prut uit je baarmoeder geabsorbeerd wordt, is er toch niets om je nog zorgen over te maken? Doe een witte broek aan. Dans. Lach. En eet voor twee, maar eigenlijk toch niet, want je bent niet zwanger, je hebt je regels. Ga nu maar weer huilen, het is oké.

Als je geen tranen laat om de ondraaglijke pijn, dan misschien om het belachelijke taboe dat je ertoe brengt tampons in je mouw of broekzak te verstoppen op weg naar het toilet op het werk. Een vriendin vertelde me laatst hoe zo’n stiekeme tampon uit haar zak verdwenen was en ze ‘bang was’ dat die in de toiletten ergens op de grond was beland. Mag ik hier even duiden dat het om een nog verpakte tampon ging? Later die week stonden wat collega’s in een kring naar iets te kijken in de vergaderzaal. ‘Ranzig’, zei een man. ‘Er ligt hier een tampon.’ Het ging dus nog steeds om die verpakte – en dus ongebruikte – tampon. Niet om een overgelopen diva cup en het moeten oppoetsen van wat een bloederige plaats delict lijkt. Nee. Samengeperste watjes in een plastic folie. Ranzig, blijkbaar.

Veel schaamte

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat uit een bevraging van de gezondheidsapp Clue en de International Women’s Health Coalition bij 90.000 vrouwen uit 190 landen blijkt dat slechts 28 procent van de Belgische vrouwen en meisjes zich comfortabel genoeg voelt om met mannelijke collega’s of klasgenoten over menstruatie te praten. We zullen de maandelijkse symptomen veelal trachten te verbergen. Om niet van PMS beschuldigd te worden bij een slecht humeur (hoewel: hoe kan dat zelfs een belediging zijn?), om niet toe te geven aan de pijn als problematische factor tijdens het werk.

Maar ook buiten ons werk is er werk aan de winkel. En dan vooral in ons eigen hoofd. Want zelfs onder vriendinnen spreken we al te vaak in codetaal en verzinnen we schattige eufemismen voor onze ‘poes’ en ’tante Betje’. Omdat onze voortplantingsorganen en menstruatie bij naam noemen weleens op ongemakkelijk gegniffel wordt onthaald. Toch is het net op die manier dat we suggereren dat er iets mis is. Iets waar we ons om moeten schamen. Iets wat volgens onze samenleving toch best verborgen gehouden wordt.

Je mag je nog zo verraden voelen door je lichaam telkens als shark week aanbreekt, het blijft een feit dat er geen mensen op deze aardkloot zouden dwalen zonder onze menstruatiecycli. De ziektes en de onderdrukking die voortvloeien uit het o zo foute idee dat een doodgewone lichaamsfunctie vervuilend, gevaarlijk of overdreven is, kunnen pas ophouden te bestaan als we openlijk over menstrueren gaan praten. Als we dat ongegronde schaamtegevoel over een belangrijk deel van ons leven opzijschuiven. Als we ons lichaam eindelijk aanvaarden voor wat het is. Dan pas mag je het lozen van je baarmoederwand noemen hoe je dat zelf wilt.

aantal lezers: 11.439

Wided Bouchrika

‘Zelfs onder vriendinnen spreken we al te vaak in codetaal.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content