Gemeenschapsdienst op achttien jaar helpt om discriminatie en racisme tegen te gaan, schrijven Maxime Parmentier en Brieuc Van Damme.
De Eerste Wereldoorlog was een jaar bezig toen de wereldberoemde Britse econoom John Maynard Keynes de bui van de verplichte militaire dienst voelde hangen. Als adviseur voor Her Majesty’s Treasury schreef Keynes vanaf 1915 interne memoranda waarin hij waarschuwde voor de desastreuze economische gevolgen van de gedwongen legerdienst. Aan een dode Engelsman heb je minder dan aan een belastingplichtige Engelsman, zo argumenteerde Keynes. De Military Service Act kwam er in 1916 toch, en de 33-jarige Keynes moest de wapens voor zijn land opnemen. Hij zou verzet aantekenen tegen zijn oproeping ‘because I have a conscientious objection to surrendering my liberty of judgement on so vital a question as undertaking military service’.
Ook vandaag zijn we in oorlog. En we vechten niet alleen tegen de jihadi’s van de IS. Dichter bij huis moeten we ons sinds de recente aanslagengolf vooral wapenen tegen de toenemende polarisering tussen de (Europese) moslims en de rest van de gemeenschap. Om de toenemende spanningen tussen de gemeenschappen te doen afnemen, is elkaar (beter) leren kennen een noodzakelijke eerste stap om met vooroordelen en discriminatie af te rekenen. Maar in onze steden leven de culturen grotendeels naast elkaar: ze wonen in andere wijken, leren op andere scholen, gaan naar andere verenigingen, maken andere vrienden.
Leren samenleven
Opnieuw vreedzaam leren samenleven, met respect voor elkaars overtuigingen en binnen het normenkader van de verlichting, dat moet de Grote Vrede van onze generatie worden. Maar hoe moet dat, als we amper nog met elkaar in contact komen, als de broze bruggen moeten wijken voor de politiek van het isolement zoals in het VK, de VS en Hongarije, en binnenkort misschien in Frankrijk en Nederland? Als we in oorlog zijn, moeten we het debat over een verplichte leger- of gemeenschapsdienst voor iedere achttienjarige Belg dan geen nieuw leven inblazen?
Op 29 juni keurde het Franse parlement een resolutie goed die de gemeenschapsdienst verplicht maakt. Hoewel een concreet wetsvoorstel wellicht zal kapseizen, zijn deze initiatieven het gevolg van een denkproces dat al meer dan twintig jaar aan de gang is in verschillende Europese parlementen: de invoering van een verplicht sociaal engagement van jongeren dat de sociale mix bevordert. Dat die voorstellen na de aanslagen in Frankrijk weer in de belangstelling komen, is uiteraard niet toevallig.
De essentie is dat een gemeenschapsdienst op achttien jaar meer dan om het even welke andere overheidsdienst zoals onderwijs, als een sociale mixer werkt. Dat is nodig om discriminatie en racisme tegen te gaan, maar evenzeer om de tijdsbommen die de quartiers chauds geworden zijn te ontmantelen en kansarmen nieuwe mogelijkheden aan te reiken.
Mensen samenbrengen
De verplichte leger- of gemeenschapsdienst zou ook in ons land de basis van een nieuw sociaal contract kunnen worden: achttienjarigen worden gedurende een jaar aan een gemeenschapsdienst en mentor toegewezen. Tegelijkertijd bouwen ze autonoom burgerlijke en sociale rechten op zoals stemrecht, pensioen en gezondheidszorg. Dankzij een algoritme dat rekening houdt met de persoonlijke voorkeuren van de achttienjarigen en diversiteit maximaliseert, brengen we mensen en gemeenschappen samen die anders nooit met elkaar in contact zouden komen. Het is het vertrekpunt van een inclusieve maatschappij waar diversiteit en verbondenheid leiden tot wederkerigheid en iedereen sterker maken.
Critici wijzen het punitieve van de maatregel af. Ze verdedigen een vrijwillig model, dat op een breder draagvlak zou kunnen rekenen, minder duur en dwangmatig zou zijn. Maar daarmee zou de beoogde sociale mix, de essentie van de gemeenschapsdienst, verloren gaan: vooral de jongeren die al openstaan voor sociaal engagement en pluralisme zouden meedoen.
Rest nog de kost van de maatregel. Als het debat over een verplichte leger- of gemeenschapsdienst in Europa niet nieuw is, werd het vaak geaborteerd wegens budgettaire redenen. Naargelang de studies zou één jaar gemeenschapsdienst ongeveer 10.000 euro per jongere kosten. Voor ons land zou dat een jaarlijkse investering van om en bij het miljard euro betekenen.
Dat is uiteraard een smak geld. Maar wat is de kost van nietsdoen? Van uit elkaar drijvende gemeenschappen die elkaar niet langer (willen) kennen? Hoeveel kost discriminatie en racisme, hoeveel kost radicalisering en geweld? Zou de Keynes van 2016 er dezelfde mening over een verplichte leger- of gemeenschapsdienst op na gehouden hebben als de Keynes van 1916?
We zullen het nooit weten, maar dit liet de econoom datzelfde jaar wel nog optekenen: ‘It is utterly unbearable to see day by day the youths going away, first to boredom and discomfort, and then to slaughter.’ Zo denken wij er ook over.
aantal lezers: 42.128
Maxime Parmentier en Brieuc Van Damme
‘Gemeenschapsdienst werkt als een sociale mixer.’
