De Somalische moslimfundamentalisten van Al-Shabaab vallen het luxueuze winkelcentrum Westgate aan in Nairobi, Kenia. 72 mensen komen om.

Rik Coolsaet (professor internationale betrekkingen, UGent): De terreuraanval in Nairobi deed het beeld ontstaan dat de internationale terreur verschuift naar Afrika, maar dat klopt niet. Het grootste aantal slachtoffers van terreur valt nog steeds in Azië, en dan vooral in Afghanistan en Pakistan. Ik begrijp wel dat die indruk ontstaat door de opeenvolging van incidenten in de Sahel, met onder meer de verovering van het noorden van Mali door jihadigroepen zoals Al-Qaeda in de Islamitische Maghreb (AQIM) in 2012 en de gijzeling van buitenlandse werknemers op een internationaal gasveld in Algerije in januari 2013.

Sommigen spreken daarom al van Sahelistan, naar analogie met Afghanistan. Maar dat klopt dus niet. De jihadi’s in Afrika zijn zeer verdeeld en tegengesteld. De groep rond Mokthar Belmokthar, die achter de gijzeling in Algerije stak, zijn bijvoorbeeld dissidenten van AQIM. Het is een kluwen, een patchwork van lokale groepjes, die vaak met elkaar in de clinch gaan en soms ook even samenwerken. Ook in Nairobi ging het om een klein groepje amateurs. Het is alleen een bloedbad geworden in dat winkelcentrum door de incompetentie van de Keniaanse politie.

In de rest van de wereld zijn de islamistische terroristen evenzeer gefragmenteerd. Kijk naar Syrië, waar een tiental milities met de rebellen begon mee te vechten, zoals Al-Nusra, maar waartussen een machtsstrijd ontstaan is. Al-Nusra weigert de autoriteit van Ayman al Zawahiri, de nieuwe chef van Al-Qaeda, te aanvaarden. Het internationale terreurnetwerk bestaat niet meer, en ik vrees niet dat ze zich in de Sahel in Afrika herorganiseren. We zitten weer in de situatie van voor de 9/11-aanslagen, met een zeer gefragmenteerde jihad.

Bij de aanpak van Al-Shabaab zetten de VS vooral in op het uitschakelen van hun leiders. Is dat de juiste aanpak?

Coolsaet: Hij is in elk geval niet nieuw. Het is altijd de Amerikaanse strategie geweest om terroristische bewegingen te onthoofden en om lijstjes af te werken van most wanted. Terwijl wij in Europa meer kijken naar de wortels van het terrorisme, naar de oorzaak. Want als je het niet bij de wortel uittrekt, duikt het telkens opnieuw op.

De Amerikaanse aanpak is wel degelijk effectief, maar hij is niet doorslaggevend geweest voor de verbrokkeling van het internationale terreurnetwerk. Dat is vooral gebeurd omdat de jihadi de meeste slachtoffers hebben gemaakt onder de moslims zelf. Dat wekte zo veel weerzin op dat het de steun voor de radicaal-islamistische terreur heeft doen afbrokkelen.