De regering-Di Rupo stelt na een benoemingsvaudeville Jo Cornu aan als nieuwe spoorbaas. De beslissing bezegelt de exit van Marc Descheemaecker (NMBS) en Jannie Haek (NMBS Holding).

Jannie Haek (nu baas van de Nationale Loterij): Tja, ik had ook liever gehad dat de media hadden gesproken en geschreven over mijn mobiliteitsvisie en over de inspanningen van de NMBS Holding om bijvoorbeeld het beheer van stations te verbeteren, het gebruik van deelfietsen en deelauto’s aan te moedigen, IT-oplossingen voor de spoorwegen uit te werken en de schulden op het niveau van de holding af te bouwen. Belangrijke thema’s waren er in elk geval genoeg.

Had vicepremier Johan Vande Lanotte (SP.A) – u was ooit zijn kabinetschef – geen al te grote vinger in de pap bij de beslissing over de nieuwe NMBS-baas? Eerst sprak hij een veto uit over Marc Descheemaecker. Daarna kwamen de namen van zowel Frank Van Massenhove als van Jo Cornu uit zijn koker.

Haek: Jo Cornu heeft mijn respect al verdiend. Niet alleen omdat hij een jaartje ouder is dan ik, of omdat hij veel ervaring meebrengt, of omdat hij uit de outlook van Vande Lanotte is gekomen. Hij heeft weinig tijd nodig gehad om te weten dat zijn aandacht op de eerste plaats naar de operationele werking van de NMBS moet gaan, dat de treinen moeten rijden.

U was graag bij de NMBS gebleven. U had zelfs een actieplan klaar. Maar in De Standaard zei u dat u te weinig aan uw eigen marketing hebt gedaan. Wat bedoelde u daarmee?

Haek: Het was voor niemand een geheim dat ik graag de overstap van de holding naar de vervoersmaatschappij had gemaakt. Maar waarschijnlijk ben ik te veel van de oude stempel. Het bedrijf gaat voor. Eerst de medewerkers en de klanten, en dan pas de ceo.

U zag af van uw recht op een vertrekvergoeding, uw oud-collega Descheemaecker niet. Het zou voor hem gaan over een som van ongeveer 1 miljoen euro bruto. Wat vindt u daarvan?

Haek: Dat is heel veel geld. Wie zal dat betalen? Mijn standpunt daarover is bekend: als de regering een ander idee heeft dan wat in mijn contract staat, dan pas ik me graag aan.

De hele heisa rond de nieuwe NMBS-baas had misschien ook een goede kant? De regering schroefde de jaarlonen van topmanagers bij overheidsbedrijven terug tot 290.000 euro en ook de vergoedingen van de bestuurders worden verlaagd.

Haek:(blaast) Om dat non-debat achter ons te laten, heb ik meer dan een jaar geleden al in een vertrouwelijke nota aan toenmalig voogdijminister Paul Magnette (PS) en aan mijn raad van bestuur laten weten dat ik er perfect mee kon leven als de regering de loonnorm voor managers bij overheidsbedrijven zou verlagen. Daar heb ik niets meer aan toe te voegen.

De erfenis van een drieledige structuur voor de spoorwegen (holding, vervoersmaatschappij, infrastructuurbeheerder) is niet bepaald positief: de stiptheid van de treinen zit op een dieptepunt, treinreizigers zijn ontevreden en de spoorgroep worstelt met een schuldenlast die naar vier miljard euro opklimt.

Haek: Dat er zoiets als een juiste organisatiestructuur voor het spoor bestaat, zul je me niet horen zeggen. Maar als treinen met vertraging rijden, reizigers ontevreden zijn en het vrachtvervoer financiële putten achterlaat, dan weet ik wel dat dit niets met structuren te maken heeft. Toch zijn ze vanaf 2008 deel gaan uitmaken van een retoriek. Die diende echter vooral om de realiteit te verdoezelen. Als de gedachte veld wint dat altijd een ander schuld treft, dan wordt die gedachte zelf een probleem. Dat weet iedereen.

Op 1 januari 2014 maakt de huidige structuur plaats voor twee bedrijven (NMBS en Infrabel), plus een aparte vennootschap voor het personeel (HR Rail). Is dat zoveel eenvoudiger? Kan de treinreiziger er dan wel zeker van zijn dat comfortabele treinen op tijd en veilig over goed onderhouden sporen rijden?

Haek: Absoluut. De nieuwe structuur maakt het mogelijk om tijd en energie te besteden aan de dingen die er bij het spoor toe doen: een goed vervoersplan, stipte treinen, meer en tevreden reizigers. Het is een beetje zoals een regering die eindelijk kan werken aan een echt beleid, in plaats van tijd te verliezen aan een zoveelste, verlammende ronde over de beste staatsstruc-turen.

U speelt liever niet de schoonmoeder van Jo Cornu, maar misschien hebt u toch één gouden raad voor hem?

Haek: Mijn voornaamste advies voor hem is: herstel de trots van de werknemers van de NMBS. Zij weten heus nog wel hoe ze een trein stipt moeten laten rijden. Voor hen is het gewoon wachten geweest op een leiding die een goede dienstverlening belangrijk vindt en daartoe de nodige opdrachten geeft. Op die manier kan er volgens mij heel snel een positief verhaal geschreven worden. Niets is zo motiverend voor het spoorpersoneel als een schouderklop van de reiziger.

Als nieuwe baas van de Nationale Loterij moet u de mensen aansporen om deel te nemen aan loterijen en aan kras- en kansspelen. Is dat een taak van de overheid? Moet dat een openbare dienst zijn?

Haek: Helemaal niet. Maar de loterijen en kansspelen die door de Nationale Loterij worden georganiseerd, zijn dat wel. Het is een bedrijf met een van de meest nobele en duidelijke doelstellingen die een overheid kan meegeven: ‘Als de mensen dan toch moeten spelen, zorg dan dat ze dat bij ons doen in plaats van bij een ander.’

Hebt u al een idee van wat er anders en beter kan bij de Nationale Loterij?

Haek: Daarvoor is het nog iets te vroeg. De Nationale Loterij heeft een sterk team van medewerkers in huis. Dat schept vertrouwen dat wat anders of beter moet, ook effectief zal lukken.

De Nationale Loterij treedt ook op als sponsor en subsidieert met een deel van de winst allerlei projecten. Hoe houdt u daarbij het gelobby van politici af, of is dat niet nodig?

Haek: Spelers en niet-spelers hebben grote waardering voor de activiteiten en projecten die financieel gesteund worden door de Nationale Loterij. Dat is iets om trots op te zijn. We mogen niet altijd alles wat goed loopt in een kwaad daglicht proberen te stellen.