Is er met de meest recente landbouwhervormingen enige vooruitgang geboekt in de Europese houding ten aanzien van de boeren in ontwikkelingslanden? Wat zou u nog voorstellen?
Bart Staes: De hervormingen gaan niet ver genoeg. De Europese Unie besteedt nog altijd zo’n 40 miljard euro aan het landbouw- en structuurbeleid. Stilaan slagen we erin de begroting in de juiste richting te duwen. Toen ik in 1999 in het Europees Parlement kwam, werd jaarlijks nog bijna 13 miljard euro besteed aan exportsubsidies, waarvan een deel de lokale markten van derde wereldlanden verstoort. Als Groenen zijn we er toen in geslaagd de exportsubsidies terug te draaien tot 3 miljard in 2009. En we onderhandelden mee over een politiek akkoord om vanaf 1 januari 2013 geen eurocent meer te besteden aan dat soort praktijken.
Het is ook een schande dat de Europese Commissie amper stil stond bij de brandende kwestie van de klimaatverandering en de inzet van de landbouwsector voor de productie van agrobrandstoffen. De problemen zijn nochtans urgent genoeg: droogte of overstromingen bemoeilijken wereldwijd steeds meer de voedseloogsten, er is de concurrentie van agrobrandstoffen met voedselproductie en er zijn de veranderende eetpatronen – meer vlees. Dat alles zet de voedselprijzen onder druk in landen die zich ontwikkelen.
Samen met de financiële sector is ook de handel op de grondstoffenbeurzen volledig op hol geslagen, dankzij deregulering en een gebrek aan toezicht. Prijzen op de internationale markten stijgen en dalen heel snel, waardoor export en import worden belemmerd en voedselonzekerheid toeneemt. Hier moet de politiek dringend ingrijpen.
Wat vindt u van de huidige toekenning van de landbouwsubsidies? Wat kan men doen tegen de subsidies aan de grote bedrijven?
Staes: De laatste ingrijpende hervorming werd in 2003 opgestart en vorig jaar, halverwege het hervormingsproces, hield Europa het beleid tegen het licht in de zogenaamde Gezondheidstoets. De komende jaren wordt de productiesteun nog meer vervangen door directe inkomenssteun aan boeren die afhangt van de mate waarin boeren maatschappelijke waarden als dierenwelzijn, milieu, landschap, natuur en voedselkwaliteit bevorderen.
Uit de gezondheidstoets onthoud ik dat de patiënt nog koorts heeft. Onder druk van de sterke agrolobby schrikt Europa ervoor terug drastisch het mes te zetten in een geldverslindend systeem waar de wetten van de vrije markt heersen. Het is stuitend dat liefst dertig procent van de miljarden naar één procent van de grote landbouwbedrijven gaat die geen subsidies nodig hebben. Ook de winstgevende multinationals zoals Nestlé en de Duitse energiegigant RWE eten royaal mee uit de Europese landbouwruif. Extra geld voor duurzame plattelandsontwikkeling blijft uit.
