De arbeidsmarkt wordt een draaimolen die steeds sneller moet draaien, schreef Peter Mertens na een tv-debat aan Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten.
Onlangs zaten we samen in een debat in De Zevende Dag. Dat is natuurlijk maar kort. Nochtans werd er daar veel gezegd. U verweet mij ‘een heleboel nonsens op korte tijd’ te vertellen, maar jammer genoeg hebt u niet de tijd genomen om daarvoor argumenten aan te voeren. En dus ben ik maar aan het schrijven geslagen, in de hoop dat u nu wel tijd zult vinden om te antwoorden.
In uw eerste tussenkomst vertelde u gisteren: ‘Wat de regering probeert te doen, wat wij als liberalen proberen te doen, is precies dat je mensen wat meer vrijheid geeft. Wij geven flexibiliteit om ervoor te zorgen dat als je bijvoorbeeld kinderen hebt, en die kinderen hebben examens, en je wilt graag wat meer bij hen thuis zijn, dat je dat ook kunt doen. Wij vertrekken vanuit het individu zodat iedereen meer vrijheid heeft.’
Ten eerste, over ‘vrijheid’. U vertelde gisteren letterlijk dat u flexibiliteit ‘geeft’ (sic) aan de mensen, als een soort cadeau om een beter gezinsleven uit te bouwen. Ik heb dat gisteren ‘een sprookje van Grimm’ genoemd. U hebt voor uzelf een soort Lollipop-land gecreëerd waar iedereen 6000 euro per maand verdient, zoals uzelf, en waar iedereen behept is met een lading universitaire diploma’s en een onuitputtelijk menu van carrièremogelijkheden. ‘U moet misschien ook eens op het terrein komen’, zo raadde ik u gisteren aan. Dan zult u zien dat u de flexibiliteit niet ‘geeft’ aan de werknemers. Dan zult u zien dat u de flexibiliteit ‘geeft’ aan de beslissingnemer, met name de werkgever. Dié beslist hoe mensen zullen moeten werken.
Zondag bufferdag
Bijvoorbeeld: drie weken lang zes dagen werken, daarna twee weken lang vier dagen, dan opnieuw vijf dagen, maar één van die dagen is wel een zondag. Probeer het maar eens, om in zo’n systeem een gezinsleven of een sociaal leven uit te bouwen. Wat is de vrijheid van iemand die binnenkort zes dagen op zeven aan de band moet staan? Wat is de vrijheid als je shift er zaterdag pas om 22 uur op zit, en wanneer je dan de maandag nadien opnieuw om 6 uur ’s morgens moet beginnen? Wat is de vrijheid als je zondag herleid wordt tot een bufferdag tussen twee verschillende shiften?
Ten tweede, over de zogenaamde ‘individuele keuze’. Ook hier schuilt een addertje onder het gras. In de negentiende eeuw stond de werknemer alleen tegenover zijn patroon. Vrijheid had hij niet. Die heeft hij bekomen door zich te organiseren. Eerst in solidariteitskassen, nadien in weerstandskassen en vakbonden. En zo bekwam de werknemer in de twintigste eeuw collectieve rechten die zijn loon, zijn arbeidsvoorwaarden, vrije tijd, zijn statuut waarborgen.
Om als werknemer over individuele vrijheid te beschikken, heb je een sterk collectief kader nodig. En precies dat staat vandaag opnieuw op de helling. U wilt beetje bij beetje collectieve arbeidsovereenkomsten vervangen door individuele arbeidsovereenkomsten. U wilt de collectieve rechten opnieuw individualiseren zodat op het einde van de rit elke werknemer individueel en weerloos tegenover de werkgever komt te staan. Uw vrijheid katapulteert ons 120 jaar terug in de tijd. Erg modern mag men dat niet noemen.
Geen vakantie in juli
‘Wij zorgen voor maatwerk. Sommige mensen willen deeltijds werken. Iemand anders wil meer dan 38 uren werken. Laat die keuzevrijheid toe, zorg ervoor dat iedereen op maat, met wat hij zelf kan en wat hij zelf wil, zijn leven in eigen handen kan nemen. Dat betekent vrijheid’, zo beweerde u in uw tweede tussenkomst op de nationale televisie.
Mevrouw Rutten, dat klinkt allemaal heel mooi. Ik zou wel willen dat het zo zou lopen. Dat mensen zélf kunnen kiezen op welke manier ze hun toekomst opbouwen en economisch onafhankelijk kunnen zijn. Dat ze voldoende verdienen en tegelijk ook tijd hebben voor hun sociale ontwikkeling, voor hun gezin en hun ontspanning. Maar dat is vandaag niet zo. Eerlijk, kent u veel mensen die in de zomer méér willen werken, en in pakweg november of februari minder willen werken? Natuurlijk, ze zullen wel bestaan, maar het is geen grote groep.
En wie beslist over de verschillende aanvragen van werknemers? U zou toch moeten weten: de beslissing ligt bij de werkgever, niet bij de individuele werknemer. In de bouwsector betekent dat extra werken als het mooi weer is en thuiszitten in januari. In de commerciële sector zal het moeilijk zijn om in juli vakantie te krijgen want tijdens de solden zal de werkgever al zijn personeel nodig hebben. En hij zal het personeel in maart of oktober met vakantie sturen, wanneer de kinderen niet op vakantie kunnen gaan. Werknemers zullen daar niets tegen in te brengen hebben.
Vrijheid is geen vrijheid als je niets te zeggen hebt. De vrijheid waar u over spreekt, is de willekeur van de economisch machtige in de arbeidsrelatie, de werkgever. Uiteindelijk beslist hij (of zij).
aantal lezers: 134.064
Peter Mertens
‘Uw vrijheid katapulteert ons 120 jaar terug in de tijd. Erg modern mag men dat niet noemen.’
