Zelfmoordcommando’s zijn gewone mannen zonder psychologische problemen.

Het wetenschappelijke topvakblad Science heeft een interessante analyse gebracht van het verschijnsel ‘zelfmoordcommando’, brandend actueel na de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten en dodelijk efficiënt in het conflict tussen Israël en de Palestijnen.

Het blad definieerde een zelfmoordaanslag als ‘het doelgericht gebruik van zichzelf vernietigende mensen tegen niet-vechtende – meestal civiele – populaties om politieke veranderingen in de hand te werken’. Het gaat vooral om een psychologisch wapen waarvan het belangrijkste doelwit een groot publiek is, dat er nu via de media mee geconfronteerd wordt.

Legendarische voorbeelden van zelfmoordaanslagen dateren uit de tijd van de kruisvaarders, toen leden van zowel een joodse sekte als een islamitische organisatie de ‘christenhonden’ te lijf gingen. Meestal kiezen commando’s vrijwillig voor een rol als zelfmoordwapen, hoewel de sociale druk groot kan zijn, zoals met de Japanse kamikazes in de Tweede Wereldoorlog. Sinds de jaren ’80 doen vooral organisaties in het Midden-Oosten een beroep op zelfmoordcommando’s. Hun succes was soms opvallend: een zware zelfmoordaanslag dreef Franse en Amerikaanse soldaten in oktober 1983 uit Libanon.

Zelfmoordcommando’s worden gewoonlijk ingezet door zwakkere partijen tegen een technologisch superieure tegenstander. Het uitsturen van een Palestijnse zelfmoordcommando zou amper 150 euro kosten.

Geviseerde groepen, zoals de Amerikanen, doen zelfmoordcommando’s graag af als gekke lafaarden uit arme, gemakkelijk manipuleerbare milieus. Maar dat wordt niet bevestigd door onderzoek. Integendeel, zelfmoordaanslagen worden vooral gepleegd door ongehuwde, enigszins religieus gemotiveerde jonge twintigers met een goede opleiding. Normale mannen dus. Daarom zijn ze zo moeilijk op te sporen.

Hoe hoger hun opleiding, hoe gemakkelijker individuen tot een opvallende daad kunnen worden aangezet, omdat ze vatbaarder dan anderen zijn voor gevoelens van historisch onrecht, politieke onderdrukking en sociale vernedering. Zelfmoordcommando’s worden ook graag als ‘martelaren’ voorgesteld, wat alleen kan als ze een ‘goed leven’ opgeven voor een hoger doel. Nergens vonden onderzoekers ‘psychopathologieën of sociale disfuncties’ terug: geen ongelukkige jeugd, geen lange werkloosheid, geen zelfmoordneigingen.

De enige efficiënte manier om zelfmoordcommando’s te bestrijden, zou zijn: voorkomen dat ze gerekruteerd worden. Maar, zoals de analyse in Science uitwijst, dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want: ‘het zou kunnen dat de globale economische, politieke en culturele agenda van onze ( Amerikaanse) maatschappij een katalyserende rol heeft in het uitlokken van bewegingen om zich ver van ons wereldbeeld te distantiëren (zoals de Taliban) of een globaal tegengewicht te creëren (zoals Al-Qaeda)’.