Bij Zomerkoppen en bij TerZake hadden ze weer eens zitten slapen. En dus was de primeur voor de collega’s van VTM: op 12 augustus presenteerden de nieuwsjagers van Telefacts met gepaste trots een reportage over de dappere brandweerlieden van New York om de eerste verjaardag van 11 september te herdenken. De VRT riposteerde pas een week later met een portret van Osama bin Laden in Panorama. Zoveel is duidelijk: 11 september valt vroeg dit jaar.
Hoofdredacteuren hebben het niet makkelijk. En in augustus al helemaal niet. Op een bepaald moment is iedereen uitgepraat of uitgeschreven over de schandalige prijs en de schamele kwaliteit van de Zeeuwse mosselen. Dan kan alleen de almanak nog redding brengen – augustus is gelukkig van oudsher een maand waarin er flink gestorven wordt.
Op 5 augustus was het veertig jaar geleden dat Marilyn Monroe stierf.
Op 8 augustus was het twintig jaar geleden dat Ferre Grignard stierf.
Op 16 augustus was het vijfentwintig jaar geleden dat Elvis Presley stierf.
Op 22 augustus was het honderd jaar geleden dat Leni Riefenstahl had kúnnen sterven.
Op 31 augustus zal het vijf jaar geleden zijn dat prinses Diana stierf.
Vijf of een veelvoud van vijf is altijd goed. Gevonden vreten voor een journalist. Maar ook de tweede verjaardag van de ramp met de Koersk of de zesde verjaardag van de aanhouding van Marc Dutroux zijn op radio en televisie, in kranten en weekbladen uitvoerig becommentarieerd en herdacht. De kunst bestaat er daarbij in de concurrentie een dag of een week voor te blijven. Valt de sterfdag van Elvis op 16 augustus? Dan verschijnen de eerste herdenkingsstukken gegarandeerd al drie weken eerder. Een slimme hoofdredacteur laat de kaas niet van zijn brood halen.
Je hoort tegenwoordig vaak klagen over de journalistiek die steeds jachtiger is geworden. Maar de eenparig versnelde beweging die is ingezet in de herdenkingsindustrie heeft ook zijn voordelen. Er moet een moment komen waarop de herdenking van een gebeurtenis samenvalt met die gebeurtenis. Of sterker nog: eraan voorafgaat.
‘Primeurs’, placht de hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer Martin van Amerongen altijd te zeggen, ‘vind je bij de groenteboer. Een fatsoenlijk journalist houdt zich daar verre van.’ Van Amerongen stierf op 11 mei 2002. De eerste verjaardag van zijn overlijden weze hierbij herdacht.
Piet Piryns