‘Laat u nooit wijsmaken dat pesten een fase is die uw kind moet zien door te komen’

Sommige mensen zijn getekend door pesterijen uit hun jeugd. ‘Eens het gesar ophoudt, wil de omgeving van een slachtoffer de hele zaak zo snel mogelijk vergeten’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Ook als de betrokkene zelf dat niet kan of dat misschien nooit zal kunnen.’

Nog elke keer als hij ernaar verwijst, verschijnt er een verbeten trek op zijn gezicht. Het raakt hem. Nog altijd. Eén keer is hij erover begonnen. Laat in de nacht, na een uitbundig feest en meer dan één glas wijn. Dat ze hem stonden op te wachten aan de bushalte, vertelde hij. Dat ze zijn boekentas probeerden af te pakken, hem treiterend tegen zijn schenen schopten ook. Dag na dag na dag. Dat ze een bijnaam voor hem hadden bedacht: een woord waarvan hij tot op vandaag in elkaar krimpt. Zijn halve schooltijd lang voelde hij zich angstig en opgejaagd. Hij ging er een beetje voorovergebogen van lopen, met hangende schouders. En dat doet hij nog steeds. Haast letterlijk getekend door die pesterijen van weleer.

Natuurlijk zijn er ook slachtoffers die het allemaal achter zich hebben kunnen laten, omdat dat nu eenmaal in hun aard ligt, dankzij jarenlange therapie of doordat ze destijds ontzettend goed werden bijgestaan. Maar anderen dragen het nog altijd met zich mee. Soms uit dat zich in eeuwige verongelijktheid en een kort lontje, soms in onzekerheid, hooghartigheid of de krampachtige neiging om zich constant te willen bewijzen. Laat u dus nooit wijsmaken dat pesten een fase is die uw kind op de een of andere manier moet zien door te komen. En het volstaat ook niet om de pestkoppen te bestraffen of het slachtoffer van klas te laten veranderen. Er is diepgaand graafwerk nodig om boven te halen waarom daders doen wat ze doen, en waarom sommigen er keer op keer het slachtoffer van worden. Waarom zijn er kinderen die steeds weer door andere leeftijdgenoten worden gepest, in welke klas of school ze ook terechtkomen? Ook dat moeten we uitzoeken. Alleen durven velen zich daar niet aan te wagen, uit angst van victim blaming te worden beschuldigd.

Vergeten?

Als het gesar uiteindelijk stopt – al dan niet dankzij de hulp van leerkrachten, het CLB of zelfs de politie – is de omgeving van het slachtoffer meestal zo opgelucht, dat ze de zaak liefst zo snel mogelijk wil vergeten. Ook als de betrokkene zelf dat niet kan, dat misschien nooit zal kunnen. Daarom is het zo cruciaal dat hij of zij goede en vaak langdurige nazorg krijgt. Thuis, op school, desnoods van een competente therapeut.

Net omdat de langetermijngevolgen van pesten nog altijd worden onderschat, is elk potig signaal van de overheid ontzettend welkom. Ook de nieuwe wet die straks van kracht wordt: slachtoffers van pesten – of belaging, zoals dat in de wet heet – hoeven niet langer eigenhandig klacht in te dienen. Ook pakweg hun vader, moeder, leraar of vriend kan nu aan de alarmbel trekken. Heel belangrijk aangezien veel slachtoffers zich schamen, bang zijn voor hun belagers of vrezen dat de pesterijen alleen maar erger worden als ze hun mond opendoen. De wetswijziging maakt vervolging ook gemakkelijk in geval het slachtoffer de dood in is gepest.

De laatste weken heb ik vaak moeten denken aan de dochter van een vriendin. Zeventien is ze, en over een paar maanden laat ze de middelbare school achter zich. Dus zou ze nu uitgelaten moeten zijn, en hunkeren naar wat er allemaal nog komt. Maar niets is minder waar. De voorbije tijd werd ze zo fors door klasgenoten gepest dat ze al weken niet meer naar de les gaat. Tot er een oplossing is gevonden. Ik hoop dat ze niet voorovergebogen gaat lopen nu. Met hangende schouders. Ik hoop dat ze zoveel zorg (en nazorg) krijgt dat ze over twintig jaar geen verbeten trek rond haar mond heeft als ze haar dichtste vrienden na een paar glazen wijn toevertrouwt wat haar is overkomen in dat verschrikkelijke laatste jaar van de middelbare school.