Simon Demeulemeester

‘Kwaad op De Wever: de klok horen luiden, maar de klepel niet weten hangen’

‘Het lijkt een heruitgave van wat Bart De Wever deed met zijn berber-uitspraken’, schrijft Knack-journalist Simon Demeulemeester naar aanleiding van de heftige reacties op een recent interview met de burgemeester van Antwerpen.

De linkerzijde was gisteren kwaad op N-VA-voorzitter Bart De Wever. De reden: een uitspraak in Gazet Van Antwerpen (GvA). Eigenlijk: de streamer die GvA bij het interview met de Antwerpse burgemeester had gezet. Die luidde zo: ‘Kijk naar de foto’s van de daders in Barcelona. Op de Turnhoutsebaan in Borgerhout kom je op een avond gemakkelijk twintig mannen van dat type tegen.’

Een foto van die streamer werd op sociale media gedeeld, van Youssef Kobo (Antwerps CD&V’er) over Jeroen Olyslaegers (Antwerps schrijver) tot Tom Meeuws (Antwerps SP.A-voorzitter). Hun begeleidende commentaar valt samen te vatten als: le nouveau Vlaams Blok est arrivé.

‘Kwaad op De Wever: de klok horen luiden, maar de klepel niet weten hangen’

Zou het? Die streamer leest inderdaad alsof Bart De Wever zijn broek staat uit te wringen na het oversteken van de Rubicon. Welke burgemeester zegt nu dat je in een straat in zijn stad zo maar even twintig terroristen kan gaan spotten?

Alleen, De Wever heeft dat niet gezegd. Het volledige citaat – de collega’s van GVA nemen ons deze gulle overname wellicht niet kwalijk – gaat als volgt: ‘Het is wat vallen en opstaan. Je moet het vertrouwen van het grootste deel van de moslimgemeenschap behouden. De kleine, kwalijke groep van die vijfhonderd dossiers (Antwerpse geradicaliseerden die mogelijk gevaarlijk zijn, red.) is ook voor de moslims zelf kwalijk, zeker voor de Marokkaanse gemeenschap. Kijk naar de foto’s van de daders in Barcelona. Op de Turnhoutsebaan kom je gemakkelijk mannen van dat type tegen. Zo ontstaat een spiraal van wantrouwen en afwijzing.

U leest het goed: Bart De Wever zegt dat het gedrag van ‘de kleine kwalijke groep’ ‘kwalijk’ is voor ‘de moslims zelf’. Kort samengevat: de rotte appels verzieken het voor de rest van de fruitmand. Dat is erg genuanceerd.

Is dit relletje dan weer de schuld van de media? Neen. GvA doet wat klassieke media traditioneel doen: een stevige uitspraak uit een interview lichten en die als streamer plaatsen – eventueel een beetje aangepunt. Herinner u in deze ook het ‘klein BMW-tje’ van Maya Detiège (SP.A). Ook die stevige uitspraak baadde in een brede context: het volledige interview. Door enkel een afbeelding van de streamer te delen, begeleid van kwade commentaar, gaan sociale mediagebruikers veel korter door de bocht dan wat ‘de media’ vaak verweten wordt.

Op die nuance gewezen, sloeg Jeroen Olyslaegers aan het twijfelen – een groot talent. ‘Ik wil er over twijfelen of ik die uitspraak en die bewuste paragraaf in dat interview vandaag wel goed begrepen heb en of die woorden zo uit de context gerukt zijn dat ze zelfs het tegenovergestelde betekenen. Maar in het andere geval, in het geval dat ik me vergis, kan ik alleen maar vast stellen dat deze man niet kan communiceren, geen idee heeft wat hij juist zegt en nogmaals: geen empathie heeft.

‘Je kan best begrip opbrengen voor de boze burger, maar je moet die boze burger wél diets maken dat racistische uitspraken niet kunnen. Dat ze altijd fout zijn, hoe kwaad, angstig of onmachtig je je ook voelt.’

Olyslaegers houdt met recht en rede een slag om de arm. Want in het interview staan twee zinnetjes die veel belangrijker zijn dan het gewraakt en te scherp gestelde citaat. Ze zijn te vinden in twee fragmenten.

Je moet ook erkennen dat er mensen zijn die gewoon schrik hebben, die er niet meer gerust op zijn. Je moet hen niet benaderen met alleen maar de boodschap dat ze verdraagzaam moeten zijn en ze bij het minste uitschelden voor racist. Dat hebben we twintig jaar gedaan, maar het heeft niks opgebracht.’

Tweede fragment: ‘Als er verschuivingen komen in die identiteit, raakt de samenleving wat ontstoken. Het nieuwe wordt als bedreigend ervaren, we moeten op zoek naar een nieuwe synthese. Dat zijn altijd moeilijke momenten in de geschiedenis. Mensen hebben graag wat ze kennen. Ze zien de anderen als medespeler als ze die kennen, als ze voorspelbaar zijn. Als het spel verandert, exotischer wordt, als je niet weet wat in iemand omgaat, dan wordt het lastiger. Voor je het weet, ben je een racist.’

De twee stekelige zinnetjes zijn die waarin ‘racist’ staat. Dit lijkt een heruitgave van wat De Wever eerder deed in Terzake met zijn Berberuitspraken. Dat was een eerste stap richting racisme vergoelijken. De Wever analyseerde toen, en gisteren ook, terecht dat racistische uitspraken niet altijd zo bedoeld zijn, dat ze vaak gedreven zijn door angst, woede en onmacht. Zover klopt zijn analyse. Wie dit niet erkent, heeft inzicht noch empathie.

Maar De Wever laat het na om de logische tweede stap te zetten in die analyse. Je kan best begrip opbrengen voor de boze burger, maar je moet die boze burger wél diets maken dat racistische uitspraken niet kunnen. Dat ze altijd fout zijn, hoe kwaad, angstig of onmachtig je je ook voelt.

Wat gisteren is gebeurd, is jammerlijk en kwalijk.

Het is jammer en kwalijk dat de Antwerpse burgemeester ook in dit interview de tweede stap niet zet. Een heldere veroordeling van racisme had de cirkel rond gemaakt. Het is jammerlijk en kwalijk dat de boze mensen gisteren er niet in slaagden om zich daarop te focussen. Ze horen de klok luiden, maar weten niet waar de klepel hangt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content