Kunstschilder Luc Tuymans: ‘Ik blijf vechten tegen de leugen dat kunst een hobby is’

Op de expo Seconds in Zeno X Gallery verbeeldt Luc Tuymans de pandemie aan de hand van ‘de cijfers’.

Seconds opent op 12 mei, de dag waarop Joseph Beuys honderd zou worden. ‘Wie de dood niet kent, weet niet wat nadenken is’, stelde hij. Het coronavirus maakte die dood in 2020 erg aanwezig.

Luc Tuymans: Ja. Beuys overleefde de Tweede Wereldoorlog bijna niet. Dat trauma zindert na in zijn oeuvre.

David Velasco, de hoofdredacteur van het tijdschrift Artforum, vroeg me het virus te tekenen. Dat vond ik een dom idee. Ik zocht een andere manier om de pandemie te verbeelden en dacht aan de cijfers uit de stills van de super 8-filmpjes die ik in de jaren tachtig heb gemaakt. Cijfers zijn abstracter dan een mondmasker en toch concreet. Er wordt elke dag gesproken over ‘de cijfers’. Ik schilderde er één per doek. Wit en monumentaal. Zo groot als een twaalfjarige. Ze zijn sculpturaal en confronterend. Ze doemen op uit een achtergrond die zwart lijkt maar een diepduister amalgaam is van kleuren als violet, indigo, bruin en rood.

U schilderde meer dan cijfers.

Tuymans: Ik schilderde de leegte. The Clouds toont een rozige hemel, The Stage toont een lege scène waarop een rood weerhuisje staat, zonder figuren. En The Intermission toont een uitgestorven theater, gezien vanaf het podium. Je kijkt ernaar en voelt verlatenheid. Dit is ook een hommage aan hen die het ergst getroffen worden. Podiumkunstenaars en al hun medewerkers. Verpleegsters. Kassapersoneel. Oog in oog met de fragiliteit van het bestaan besef je hoe nodig ze zijn.

En de Vlaamse overheid maakte van de pandemie gebruik om het Kunstendecreet te devalueren. De beurzen voor individuele kunstenaars gaan deels op de schop. Als lid van de commissie beeldende kunsten heb ik dat decreet in 2004 mee ontworpen. We vervijfvoudigden het budget en schiepen kansen voor twee generaties kunstenaars. En nu dit. Ik blijf vechten tegen de leugen dat kunst maken een hobby is. Kunst is levensbeschouwing. Je schept symbolisch kapitaal.

Dus schonk u, als protest tegen het besparen op cultuur, vorig jaar uw prijzengeld van de Ultima 2019 voor Algemene Culturele Verdienste aan het nu in opspraak geraakte Let’s Go Urban.

Tuymans: Spijtige zaak. Wat er waar is, weet ik niet. Het is een geweldig initiatief voor de jongeren. Het belangrijkste is dat die organisatie blijft bestaan voor hen.

Tot slot, waar verwijst de titel Seconds naar?

Tuymans: Naar de dood. In een seconde kan het gedaan zijn. En naar die filmpjes uit de jaren tachtig. Ik stopte toen even met schilderen – het werd me te existentieel, te beklemmend – en filmde een orchidee die zich opent of een afdaling naar een meer met een bootje. Die filmpjes duren enkele seconden.

Seconds bezoeken, is als door een mausoleum wandelen. Maar je eindigt bij een ironisch animatiefilmpje waarvoor ik de tekeningen thuis, in lockdown, maakte. Het verwijst naar een verrassingsfeest voor mijn verjaardag in een B&B. In het zwembad dobberde een opblaasbaar zeepaardje. Plots startte de B&B-baas een lasershow. Met dat beeld stuur ik de bezoeker naar huis. De pandemie in en, nadien, de polarisering. Dat is the next step, vrees ik. Daarover gaat Eternity, mijn volgende expo in Parijs.