‘Klets niet over misbruik als je zwijgt over belastingontduiking’

‘Als wij als maatschappij vinden dat niet alleen ‘werk’ maar ook bijvoorbeeld de zorg voor een ziek familielid alle respect verdient, dan wordt het hoog tijd dat we dat ook zo waarderen’, schrijft Matthias Somers in deze bijdrage voor het Schaduwparlement.

Eerst was er het bericht dat werkzoekenden die voor een ziek familielid zorgen, niet langer recht zouden hebben op een uitkering van 211 à 260 euro per maand. Een besparingsmaatregel, klonk het vanuit de federale regering: zevenduizend mantelzorgers maken ervan gebruik, en hen 260 euro per maand geven om voor een familielid te zorgen, da’s een luxe waar blijkbaar geen geld meer voor is.

Toen dat bekend raakte, bleek niet iedereen even enthousiast over die logica, en dus krabbelde minister van Werk Kris Peeters (CD&V) haastig terug: wie werkzoekend is en voor een zwaar ziek familielid zorgt, zou – als het van hem afhangt, maar niks is zeker met deze ruziënde regering – nu toch recht blijven hebben op die uitkering van omgerekend tussen de 6,81 euro en 8,67 euro per dag.

Daarover gaat de heisa dus: werkzoekenden die voor een kind of een hulpbehoevende ouder zorgen en daarom afzien van hun werkloosheidsuitkering – zijn we bereid hen te ondersteunen met zeven à acht euro per dag, in plaats van hen te laten terugvallen op een inkomen van nul komma nul euro?

Sociaal gezicht van de regering

En Kris Peeters lijkt daar nu toch toe bereid te zijn – je bent het sociale gezicht van deze regering of je bent het niet. Maar voor we te snel victorie kraaien: alleen onder strikte voorwaarden. Want die zorgnood die er zogezegd zou zijn, die moet eerst bewezen worden: elk misbruik moet eruit! U weet wel: al die verhalen van werkzoekenden die vrijwillig hun recht op een reguliere werkloosheidsuitkering opgeven – een reguliere werkloosheidsuitkering die, tot spijt van wie ’t benijdt, nog steeds méér bedraagt dan zeven à acht euro per dag-, met de smoes dat hun kind zwaar ziek is.

Neen, zulk misbruik kan minister Peeters niet dulden, daar moet hard tegen opgetreden worden, en dus moeten de regels strenger. Zo zal je niet meer gewoon kunnen zeggen dat je genoegen neemt met een veel lagere uitkering omdat bijvoorbeeld je vader erg ziek is en hij jouw hulp nodig heeft: Je zult moeten kunnen bewijzen hoe ziek hij precies is, hoeveel zorg hij precies nodig heeft, hoe lang die zorg precies nodig zal zijn, in welke categorie jouw zorgvraag dus precies valt – en je zult er de geschikte bewijzen en medische attesten voor op tafel moeten leggen.

Stervende vader

Kan je zo bijvoorbeeld aantonen dat je vader stervende is, dan zal je in het voorstel van Kris Peeters als werkzoekende mantelzorger recht hebben op twee maanden lang omgerekend acht euro per dag om zijn zorgen op jou te nemen. Maar wat als hij toch langer leeft dan die twee maanden? Hij heeft nog steeds die zorgen nodig, maar jij hebt geen recht meer op die vervangingsuitkering van acht euro. Iedereen weet dat er dan tóch naar een oplossing gezocht zal worden – desnoods schrijft een dokter een ziektebriefje voor jou.

Maar waarom dan eerst die strikte tijds- en vormbepalingen? Om het vele misbruik eruit te halen? Nog eens: het gaat hier om zeven, acht euro per dag, waar je recht op hebt wanneer je vrijwillig afziet van een (hogere) werkloosheidsuitkering, om je op de zorg voor een hulpbehoevend familielid te kunnen concentreren. En nog eens: momenteel maken amper zevenduizend mensen hiervan gebruik.

Opgesolferde ideaalbeeld

Dat deze regering toch dáár de misbruiken situeert die dringend aangepakt moeten worden, en dáár de mogelijkheden ziet tot besparingen, wijst erop dat we ons misschien eens grondig moeten bezinnen over de manier waarop we kijken naar iedereen die niet perfect past in wat ons als het ideaalbeeld wordt opgesolferd: de hardwerkende Vlaming die elke dag zijn stinkende best doet voor zijn bedrijf.

Al de rest, mantelzorgers inbegrepen, alle mooie woorden ten spijt? Pfft. Profiteurs. Rechts? De mond vol van de zorgzame samenleving, de mond vol van vrijheid voor de burger en de terugwijkende Staat, maar wél mensen die werk willen maken van een zorgzame samenleving geen cent gunnen en de Staat zich laten bemoeien met wie precies hoe ziek moet zijn voor hoe lang en wie op welke manier welke zorg onder welke voorwaarden precies mag opnemen – telkens met een bewijsstuk hier en een attest daar, want misbruik moet eruit, en je bent schuldig tot het tegendeel bewezen is.

We zouden niet willen dat die zeven, acht euro per dag gaat naar wie die niet écht verdient. (Hoeveel kost het, trouwens, om dit alles te verwerken en te controleren?)

Zogenaamd misbruik

En wat zegt het over links dat ze wel willen wijzen op het belang van mantelzorg, dat mantelzorgers respect verdienen en ook recht moeten hebben op een ieniemienievergoedinkje – maar, inderdaad, het klopt dat het misbruik eruit moet? Hè? Misbruik van die regeling hoort wel het laatste van onze zorgen te zijn. Wees toch niet zo bang om voluit te durven zeggen wat gezegd moet worden tegen deze regering: Klets niet over zogenaamd misbruik van een regeling à rato van zeven euro per dag.

Klets niet over misbruik, als je wél durft besparen op de kap van mantelzorgers, maar geen enkel initiatief toont in de strijd tegen de massale belastingontduiking die met Swissleaks (nog maar eens) aan het licht kwam – goed voor miljarden euro. Klets niet over misbruik, maar zorg voor een degelijke regeling waardoor iedereen kan zorgen voor een familielid als daar nood aan is, ook wie geen eigen kapitaal heeft om op te terug te vallen, zonder daardoor in armoede gestort te worden.

Het echte schandaal

Ter illustratie: de armoederisicogrens voor een alleenstaande met één kind ten laste ligt op afgerond 1.396 euro per maand of 46 euro per dag. Dat is dus bijna zes keer méér dan een werkzoekende krijgt die een vrijstelling vraagt om voor zijn kind te zorgen. Dat is het echte schandaal, dat we het oké vinden dat die mensen een inkomen hebben dat bijna zes keer lager is dan het inkomen nodig om iemand uit armoede te halen.

En dat moet de echte discussie zijn: als wij als maatschappij vinden dat niet alleen ‘werk’ maar ook bijvoorbeeld de zorg voor een ziek familielid alle respect verdient, dan wordt het hoog tijd dat we dat ook zo waarderen. Dan moeten we niet discussiëren over die zeven euro per dag, maar over de vraag hoe zij een volwaardig vervangingsinkomen kunnen krijgen, boven de armoedegrens.