De Commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement hoort woensdag professor Karl Vrancken (UAntwerpen) over zijn tweede tussentijdse rapport als opdrachthouder van de Vlaamse regering voor de PFAS-problematiek. In het rapport is sprake van 4000 met PFAS vervuilde locaties in Vlaanderen.
Bij de werken aan de Oosterweelverbinding in Antwerpen bleek dat de grond zwaar vervuild is met PFOS. Dat is een van de ruim 6000 PFAS-stoffen, de zogenaamde forever chemicals die bodem, water en lucht verontreinigen. Vooral de vervuiling met PFOS door chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht dijde in geen tijd uit naar hogere politieke regionen. Professor Vrancken kreeg als opdracht om dat PFAS-kluwen te ontwarren.
Karl Vrancken: ‘We vragen ons al decennia af waarom mensen kanker of andere levensbedreigende ziektes krijgen. Wat verstoort menselijke hormonen? Waarom wordt de ene persoon ziek en de andere niet? Die zoektocht naar oorzaken stopt niet in een bepaald jaar of met één bepaalde norm. PFAS is een van die vervuilende stoffen waar we stilaan meer zicht op krijgen. Het zal niet de laatste chemische stof zijn die we grondig moeten onderzoeken op schadelijke effecten. Wie denkt dat alle PFAS-productie verbieden dé oplossing is, vergist zich. Dat zou de problemen alleen verschuiven. Je moet je afvragen wat een tolereerbaar risico voor de volksgezondheid is, maar ook hoe je de verontreiniging niet nog meer verspreidt via andere routes.’
Wie denkt dat alle PFAS-productie verbieden dé oplossing is, vergist zich.
Activisten die een totaalverbod op PFAS eisen hebben het niet goed begrepen?
Vrancken: De EU heeft een zero pollution strategy. Die strategie dwingt ons om in te grijpen in de productieketen en bepaalde chemische stoffen uit te faseren of ze uitsluitend nog te gebruiken waar ze absoluut onmisbaar zijn. Een zero pollution strategy is dus niet hetzelfde als overal en voor alles de nulnorm invoeren.
In uw rapport is sprake van 4000 locaties in Vlaanderen die met PFAS vervuild zijn. Is dat niet gigantisch veel?
Vrancken: We maken een inventaris van waar potentiële risico’s zitten. Dat kunnen bedrijven zijn die met PFAS werken of een vergunning hebben om zulke stoffen te lozen. Maar daar zijn ook 803 brandweersites bij die trainen met schuim waar PFAS inzit, en plekken waar grote branden werden geblust. Denk aan de treinramp in Wetteren of ongevallen met brandende vrachtwagens. De gemeenten controleren nu hun historische gegevens op welke vergunning ze aan welk bedrijf hebben gegeven. PFAS wordt ook gebruikt in verven, coatings, textiel, papier, tandwielkasten, auto-industrie, machinebouw. Ons onderzoek loopt nog, maar gemiddeld heb je ongeveer tien risicosites per Vlaamse gemeente.
Wanneer die inventaris volledig is en gepubliceerd wordt, slaat dan geen golf van paniek over Vlaanderen?
Vrancken: Daarom publiceren we nu nog geen gedetailleerde lijst, want het is voorbarig om al die sites als ‘gevaarlijk voor de volksgezondheid’ te bestempelen. Na onderzoek op brandweersites hebben we er al een vijftigtal kunnen schrappen omdat er geen direct risico bestaat. De moeilijkheid met PFAS is dat het om langetermijnblootstelling gaat, en er nooit acuut risico voor de gezondheid is.
