Saïd El Khadraoui (SP.A)

‘Is de democratisering van ons onderwijs gestopt?’

Saïd El Khadraoui (SP.A) Gemeenteraadslid voor SP.A in Leuven

‘Studeren kan niet het voorrecht zijn van een gegoede elite, maar moet voor iedereen toegankelijk blijven’, schrijft Saïd El Khadraoui in deze bijdrage voor het Schaduwparlement van Knack.be, waarin hij een aantal vraagtekens plaatst bij de aangekondigde besparingen in het onderwijs.

Op 17 november 1939 bestormden de Nazi’s de Universiteit van Praag en executeerden daar 9 studenten en professoren. Anderen werden naar concentratiekampen gestuurd. Dat was de aanleiding voor verder verzet onder studenten tegen de repressie van het Naziregime. Enkele jaren later werd dit voorval aangegrepen om die dag uit te roepen tot Internationale Dag van de Student.

Vandaag ligt de nadruk van de Dag op de strijd voor goede scholing voor iedereen. Het is een moment geworden om even stil te staan bij het belang van onderwijs in onze samenleving. Impliciet blijft de link tussen goed onderwijs en de strijd tegen autoritaire en populistische regimes relevant. Uit onderzoek blijkt namelijk dat hooggeschoolden zich beter in hun vel voelen, minder blanco en ongeldig stemmen, meer vrijwilligerswerk doen en zich maatschappelijk engageren in het verenigingsleven. Hooggeschoolden zijn ook minder vatbaar voor etnocentrisme en autoritarisme. Kortom, hoe hoger geschoold onze mensen zijn, hoe groter de kans dat we als samenleving onze steeds complexer wordende wereld kunnen blijven organiseren zonder al te grote schokken of bruuske omwentelingen.

Duurzame groei en welvaart

Voor Vlaanderen geldt overigens meer dan voor andere delen van de wereld dat van onderwijs dé topprioriteit maken ook economisch een must is. In een regio als de onze, goed gelegen maar zonder grondstoffen en met de ambitie uit te groeien tot een kenniscentrum, kunnen we niet anders dan massaal inzetten op onderwijs en permanente vorming. Willen we het beste uit de mensen halen, het aanwezige talent maximaal benutten, dan gaan we de komende jaren niet minder maar meer moeten investeren in ons onderwijs. De aangekondigde besparingen op onderwijs zijn dan ook een heel slecht idee. Los van de politieke discussie over de nood aan besparingen of wie de rekening hiervan betaalt, had de Vlaamse regering onderwijs buiten schot moeten laten en zelfs bijkomende middelen moeten vrijmaken om de uitdagingen waar we voor staan aan te pakken. Investeren in onderwijs is namelijk investeren in onze toekomst, is toekomstige duurzame groei en welvaart mogelijk maken. Personen die hoger onderwijs hebben gevolgd, zijn veel vaker en sneller aan het werk dan mensen zonder diploma hoger onderwijs. De return voor henzelf, maar ook voor de samenleving ligt opvallend hoger, ook financieel. De vaststelling dat goed onderwijs noodzakelijk is geldt uiteraard voor alle opleidingen. Ook goedgeschoolde vaklui zijn onmisbaar in een samenleving, zeker als we weten dat het in de toekomst onhoudbaar wordt om elke vorm van vakmanschap en handenarbeid uit te besteden aan ‘lageloonlanden’. Bovendien blijkt uit cijfers de opmerkelijke veerkracht in economisch moeilijke tijden. In de periode 2008-2010 steeg de werkloosheid in OESO-landen van 8,8% naar 12,5% voor mensen zonder middelbaar diploma, van 4,9% naar 7,6% voor mensen met middelbaar schooldiploma, maar bleef ze veel lager voor mensen met een hogere opleiding: van 3,3% naar 4,7%.

Onverklaarbare besparingen

Kiezen voor investeringen in onderwijs is overigens ook kiezen voor een eerlijkere samenleving, en omgekeerd. Vandaag stroomt slechts 5,75% kinderen van laaggeschoolde ouders naar het hoger onderwijs. Anders gezegd, kinderen van hooggeschoolde ouders hebben zes keer meer kans om hogere studies te doen. OESO-cijfers tonen aan dat we inzake aantal hogeropgeleiden stagneren in Vlaanderen. Op langere termijn bedraagt de gemiddelde groei van het aantal jongvolwassenen dat hogere studies aanvat bij ons 1,4 %, terwijl de stijging in vergelijkbare landen veel sterker is en gemiddeld bijna het dubbele bedraagt. De trend is duidelijk: de democratisering van ons hoger onderwijs lijkt gestopt, terwijl toch nog grote groepen mensen (met allochtone achtergrond bijvoorbeeld) de stap naar het hoger onderwijs niet kunnen of willen zetten. Met deze gegevens in het achterhoofd is het onverklaarbaar dat er bespaard wordt op instrumenten die gelijke onderwijskansen willen realiseren, zoals de GOK-uren, de extra werkingsmiddelen voor bepaalde scholen, de sociale voorzieningen aan hogescholen en universiteiten… De optelsom van deze en andere maatregelen zoals de vermindering van de omkadering in het secundair onderwijs en het feit dat de financiering van het hoger onderwijs het stijgend studentenaantal niet meer volgt, betekent heel wat kwaliteitsverlies en bedreigt in totaal maar liefst 2000 onderwijsjobs in Vlaanderen. Daarbovenop komen nog de stijgende studiekosten, met een verhoging van het inschrijvingsgeld, stijgende leefkosten indirecte studiekosten (vervoer, huisvesting…). Studeren kan niet het voorrecht zijn van een gegoede elite, maar moet voor iedereen toegankelijk blijven. In elke bevolkingsgroep vind je immers een toekomstige topwetenschapper, in iedere bevolkingsgroep tref je wel een geweldige vakman aan. Dat talent mogen we niet weggooien. We vinden die maar als we hen de kans geven om zich te ontplooien. En dat zal nodig zijn als we de uitdagingen waar we als samenleving voor staan, ook goed willen aanpakken.

Partner Content