Inzet verkiezingen 2014: ‘Veroordelingen door Europees Hof voor mensonwaardig asielbeleid moeten verleden tijd worden’

Wat is de inzet van de verkiezingen op 25 mei 2014? Knack.be vroeg het aan experts over de belangrijkste thema’s van vandaag. In deze aflevering: Asiel en Migratie. ‘Veroordelingen door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens voor het mensonwaardige asiel- en opsluitingsbeleid, moeten definitief verleden tijd worden.’

De federale regering worstelde de laatste jaren systematisch met de opvang van asielzoekers. Tot 2012 slaagde ze er niet in voldoende opvang te organiseren en kwam een heleboel mensen op straat terecht. Onder leiding van staatssecretaris Maggie De Block (Open VLD) werden er extra plaatsen gecreëerd en daalde de instroom van nieuwkomers door ontradingscampagnes. Intussen krijgen alle aangekomen asielzoekers een opvangplaats, de asielcrisis is dus onder controle, klinkt het.

“Het is niet omdat iedereen een plekje krijgt, dat de omstandigheden daarom verbeterd zijn”, reageert Els Keytsman, voorzitster van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. De organisatie benadrukt dat kwantiteit en kwaliteit twee verschillende aspecten zijn. “De Belgische overheid moet dringend werk maken van een kwaliteitsvolle opvang mét aandacht voor het individu. Zodat veroordelingen door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens voor het mensonwaardige asiel- en opsluitingsbeleid, definitief verleden tijd worden”, aldus Keytsman.

Bescherming van Syriërs

“Wereldwijd stijgt het aantal vluchtelingen en dan verkondigt het kabinet trots dat het aantal asielaanvragen in België daalt. Daar stellen wij ons toch vragen bij”, zegt Keytsman. Daarnaast toont de oorlog in Syrië pijnlijk aan dat mensen die bescherming nodig hebben ons land nauwelijks kunnen bereiken. “Omdat de Belgische overheid haar visumprocedure niet versoepelt”, stelt Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Het kabinet gaf in het verleden al meermaals aan dat zo goed als alle Syriërs die asiel aanvragen in België, die ook krijgen. “Maar dan moet je wel hier geraken, natuurlijk”, reageert Keytsman cynisch. Ze vindt het onbegrijpelijk dat België en Europa meer investeren in de beveiliging van de buitengrenzen van het continent door deze vaak letterlijk dicht te timmeren. “Die beveiliging komt mensensmokkelaars ten goede, de vluchtelingen zelf zijn het grootste slachtoffer.”

Keytemans benadrukt dat de volgende Belgische regering een voortrekkersrol kan spelen binnen Europa. “Ons land zou kunnen pleiten voor een visumversoepeling voor Syriërs, zodat mensen veilig en legaal naar hier kunnen komen, zoals Zwitserland onlangs heeft gedaan. Ook via ressetlement kan bescherming worden geboden.” Hierbij nodigt een land jaarlijks een aantal vluchtelingen uit. Het gaat om personen uit ontwikkelingslanden die in het land van herkomst geen of onvoldoende bescherming krijgen. Vluchtelingenwerk hekelt de ad hoc maatregelen die de Belgische regering hieromtrent neemt en vindt dat de Europese Unie te weinig vluchtelingen opneemt in het kader van ressetlement. “In 2012 waren dat in totaal 4.644 vluchtelingen naar alle lidstaten samen. De VS verwelkomde datzelfde jaar zo’n 66.289 geresetelde vluchtelingen.”

“Een ander aandachtspunt voor de volgende regering is transparantie, daar is momenteel een groot gebrek aan. Want welke rol speelt België eigenlijk in het Europees asiel-en migratiebeleid? Het parlement weet het zelf niet. Al deze informatie zou openbaar moeten worden gemaakt en beschikbaar voor het publiek op één centrale website.”

Tegenstrijdige belangen

Maar de grootste groep nieuwkomers in ons land zijn geen asielzoekers, wel migranten. Gezinshereniging blijft de belangrijkste reden voor buitenlanders naar ons land komen. Volgens Naima Charkaoui, voorzitster van het Minderhedenforum, is het erg belangrijk dat politici duidelijkheid scheppen op vlak van migratie. “De regering moet duidelijk formuleren waar ze naartoe wil. Want op dit moment spelen tegenstrijdige belangen. Enerzijds wordt sterk ingezet op het afremmen van migranten, maar anderzijds zijn dezelfde migranten ‘nodig’ om de knelpuntberoepen in te vullen. De maatregelen om migranten af te remmen komen uitvoerig aan bod in de debatten. Maar hoe de kwetsbare migranten die knelpuntberoepen invullen, moeten ondersteund worden, daarover wordt gezwegen in alle talen.”

Verschillende politieke partijen willen enkel inzetten op elitaire migratie, namelijk alleen migranten met specifieke kwaliteiten toelaten. “Maar zo werk je armoede en braindrain in het land van herkomst in de hand, daar mag niet lichtzinnig worden over heen gegaan”, aldus Charkaoui.

Eerlijk discours

Daarnaast is het voor Charkaoui belangrijk dat politici hun discours over migranten en asielzoekers aanpassen. “Doordat de politici trots verkondigen dat ze het aantal nieuwkomers hebben teruggedrongen, creëren ze een negatief beeld van migranten. De bevolking neemt die ideeën over en na een tijdje heerst het algemene beeld dat migranten sowieso iets ‘negatiefs’ zijn.”

Ook de uitspraak ‘de multiculturele samenleving is mislukt’, vindt Charkaoui erg ongelukkig gekozen. “Het zou eerlijker zijn moesten politici focussen op het oplossen van problemen, in plaats van simpelweg te stellen dat iets mislukt is. Zo kan je over elk beleidsdomein zeggen dat het ‘mislukt’ is. Er gebeuren nog veel verkeersongevallen, je hoort toch ook niemand zeggen dat het verkeersbeleid mislukt is. ‘Nog niet gelukt’, zou een betere bewoording zijn”, aldus Charkaoui.

Uiteraard is niet alleen de politiek verantwoordelijk voor een vlotte integratie en antidiscriminatie tegenover migranten en het daarbij horende discours. “Maar politici hebben wel een voorbeeldfunctie. Dit kan op verschillende manieren gebeuren: door campagnes bijvoorbeeld, maar daarbij mag het niet blijven. De politiek moeten doordringen tot de realiteit en bijvoorbeeld zelf een representatieve groep van mensen met een migratieachtergrond tewerkstellen.” Want de discriminatie op de arbeidsmarkt blijft groot. “In de vernieuwde nationaliteitswet zitten dan ook nog enkele hiaten”, stelt Charkaoui. “Om Belg te kunnen worden moet je bewijzen dat je werk hebt, maar zoek maar eens werk als je geen Belg bent.”

Actief zijn op de arbeidsmarkt bevordert de integratie stelt de Vlaamse overheid. “Toch zet het OCMW en de VDAB veel te snel in om nieuwkomers aan het werk te krijgen. Daardoor krijgen ze een job die helemaal niet aansluit bij hun ervaring, opleiding of capaciteit. Als je ze nog een jaartje de kans geeft om bij te studeren, kunnen ze een job uitoefenen die veel beter bij hen aansluit. Onze kinderen laten we toch ook drie jaar of zelfs langer verder studeren”, aldus Keytsman

. “Door een te snelle activering, wordt een verspilling van talent in de hand gewerkt.”

Uitzichtloze situatie niet-begeleide minderjarigen

Een vaststelling die Vluchtelingenwerk naar voor schuift en voor verbetering vatbaar is, zijn de botsende belangen tussen het Vlaamse en het Federale niveau. “Enerzijds investeert Vlaanderen in integratie en anderzijds zet het Federale niveau in op de uitwijzing.”

“Belgen worden twintig jaar lang voorbereid op een zelfstandig volwassen leven, terwijl vluchtelingen onmiddellijk in de maatschappij worden gegooid en we dan verwachten dat ze zich onmiddellijk hebben aangepast”, aldus Keytsman . Tot slot gebeurt er volgens Keyteman te weinig voor de vaak uitzichtloze situatie van niet-begeleide minderjarige. “Jongeren moeten in staat zijn om hun opleiding te voltooien. Een tijdelijke regularisatie, ook voor de familie, moet mogelijk zijn.”

Charkaoui vat het als volgt samen: “Er moet een mentale klik gemaakt worden: hoe gaan we om met de migranten, want ze zijn hier nu eenmaal al. Eigenlijk kan je spreken van een evolutie. De migranten zijn er al, alleen de samenleving wil nog niet mee.”