Ieder z’n sluis

In de Vlaamse havenwereld sijpelt stilaan het besef binnen dat Antwerpen en Zeebrugge wel eens tussen twee stoelen kunnen vallen.

Als het niet vriest dat het kraakt wordt er dagelijks tot 2.000 kubieke meter beton gestort op Linkeroever in Antwerpen. Sinds eind vorig jaar is de grootste sluisconstructie ter wereld er in aanbouw. Een bron van tewerkstelling en een voorschot op de toekomst, zo liet Vlaams minister Crevits zich ontvallen toen de Champagne knalde bij start van de bouw. Maar in verschillende havenmiddens kijken ze met een opgetrokken wenkbrauw naar dit project.

Kostprijs, dik 600 miljoen euro. Veel geld om terug te verdienen.
Daan Schalck, de havenbaas van Gent en zijn evenknie in de haven van Zeebrugge, Joachim Coens, geven geen krimp als ik hen zeg dat dit toch een typisch voorbeeld is van Vlaamse wafelijzerpolitiek. Tijdens het interview laveren we naar de investeringen die ze voor hun eigen haven hebben binnengeloodst.

Terneuzen krijgt eindelijk zijn grote sluis, broodnodig om de tewerkstelling op peil te houden in de haven van Gent. Kostprijs, afgerond een miljard. En in Zeebrugge wordt volgend jaar de eerste spade gestoken voor de sluis binnen het Strategisch HavenInsfrastructuurProject, goed voor 400 miljoen.
Ieder z’n sluis dus, mooi verdeeld over het Vlaamse politieke landschap. Verdelende rechtvaardigheid noemen politici dat eufemistisch. En de havenbazen spelen het tactische spel dat erbij hoort meesterlijk. Geen kwaad woord over het megalomane sluizencomplex bij de Sinjoren, terwijl er – as we speak – nog een pak capaciteit in de haven onbenut blijft. Want dan zou Antwerpen zijn lobby wel eens kunnen inzetten tegen de sluis van Zeebrugge, of godbetert die van Terneuzen. Achter de schermen zou de Antwerpse havenbaas Eddy Bruyninckx kniezen dat de tweede sluis van Terneuzen de grootste waardevermindering van de eeuw is, voor een haven waar de industrie op termijn toch wegkwijnt. Voor de galerij zal Bruyninckx u een heel ander verhaal vertellen.

En zo versast er de komende jaren dus 2 miljard euro van de belastingbetaler en privépartners naar honderden voetbalvelden beton. Terwijl een Vlaamse regering in alle objectiviteit wellicht andere beslissingen zou nemen.

Laat ons eens doordringen tot waar het echt om gaat. De belangrijke havens in Vlaanderen – Antwerpen, Gent, Zeebrugge – verliezen trafiek. Rotterdam wrijft zich nu al in de handen. De havendame kan een goed rapport voorleggen en het staat in de sterren geschreven dat de concurrentie nog bijtender wordt als de Tweede Maasvlakte met enkele nieuwe terminals op volle toeren begint te draaien. In de Vlaamse havenwereld sijpelt stilaan het besef binnen dat Antwerpen en Zeebrugge wel eens tussen twee stoelen kunnen vallen.

Alle hens aan dek dus, moet Vlaams minister van mobiliteit en openbare werken Hilde Crevits gedacht hebben. De afgelopen maanden is er op haar initiatief intensief overleg tussen de Vlaamse havens om krachten te bundelen. Ze zal al haar talenten moeten bovenhalen om personaliteiten als Eddy Bruyninckx zijn rolletje van cavalier seul af te nemen. Hij kon tot voor kort niet bij het idee dat een doorgedreven samenwerking met Zeebrugge meer business voor beide havens kon opleveren. Groot was de verbazing dan ook toen hij eind vorig jaar aankondigde dat hij samen met Joachim Coens bekijkt hoe ze de markt voor containertrafiek op het verre oosten samen kunnen aanpakken.

Daarin staan Vlaamse havens namelijk zwak, zeker in vergelijking met Rotterdam. Als ik mijnheer Coens vraag hoe ze dat gaan doen, krijg ik een vaag verhaal te horen. Ze gaan samen op missie, en zullen een transparante prijzenpolitiek voeren ten aanzien van elkaar, zo klinkt het. Mijn perverse geest dwaalt af naar de niet geïnde miljoenenboetes in de haven van Antwerpen. Grote spelers leven er de afspraken van hun concessie niet na – ze halen hun quotum niet – maar kregen nooit de boete die daarmee samenhangt. Een transparante prijzenpolitiek is dus een rekbaar begrip.

Hoe dan ook, samenwerken is de te verkiezen strategie in een geglobaliseerde wereld, waar traders in het verre oosten hun vinger bijna automatisch op het stipje Rotterdam zetten. Het valt te hopen dat onze havens hun krachten bundelen om hun aanbod des te verleidelijker te maken.

Véronique Goossens Daan Schalck, CEO van het havenbedrijf Gent en Joachim Coens, CEO van het havenbedrijf Zeebrugge, zijn dit weekend te gast in Z-Talk Goossens, op Kanaal Z.