Hongerstakers gedwongen opnemen? ‘Dit noopt tot uiterste terughoudendheid’

In de Brusselse Begijnhofkerk op 20 juli 2021. © Getty Images
Tex Van berlaer
Tex Van berlaer Journalist Knack

Binnen de politiek klinkt de roep om de hongerstakende sans-papiers gedwongen op te nemen steeds luider. Maar kan dat wel zomaar?

‘Op korte termijn telt maar één ding: doden vermijden door groepsdruk te doorbreken en door dringende medische interventie met desnoods gedwongen opname van wie in levensgevaar is.’ Maandag maakte CD&V-voorzitter Joachim Coens een opening om de hongerstakende sans-papiers die er het slechtst aan toe zijn gedwongen op te nemen. De Brusselse CD&V-fractie vraagt dat Brussels burgemeester Philippe Close (PS) die operatie organiseert.

De regering wil koste wat het kost overlijdens vermijden. Onder de 450 actievoerders in de Brusselse Begijnhofkerk, de VUB en de ULB verslechtert de gezondheidstoestand bij sommigen zienderogen.

Maandag verbonden PS en Ecolo het lot van de regering aan dat van de sans-papiers. Gisteren klonk de taal al minder fors, maar de medische toestand van de hongerstakers is er niet op verbeterd. Vandaar dat de roep om gedwongen medische opname steeds luider klinkt. Maar wat houdt dat precies in? Vier vragen aan professor strafrecht Frank Verbruggen (KU Leuven).

1. De regeling voor gedwongen opname geldt eigenlijk voor ‘geesteszieken’. Geldt de techniek dan in deze context?

‘Gedwongen opname van geesteszieken is inderdaad enkel mogelijk als er een “geestesziekte” is. Uit de pers verneem ik dat sommige hongerstakers als gevolg van de actie symptomen vertonen, zoals hallucinaties. Helemaal uitgesloten lijkt het dus niet. In principe kunnen administratieve overheden ook ingrijpen op basis van criteria voor de openbare orde. Denk aan onhygiënische situaties waarin besmettelijke ziekten zouden uitbreken. Maar voor zover ik er zicht op heb, lijkt dat hier niet aan de orde.’

2. Wie beslist over de gedwongen opname?

‘Het is een procedure voor de vrederechter op vordering van het openbaar ministerie, waarbij de persoon in kwestie rechtsbijstand krijgt van een advocaat. Gedwongen opname kan ook als de geesteszieke enkel een gevaar is voor zichzelf, wat hier het geval is. Het initiatief kan ook van familieleden van de beweerde geesteszieke komen.’

3. Ligt de techniek gevoelig?

‘U zal zelf ook aanvoelen dat het als “geestesziek” bestempelen van mensen met politieke eisen die ingaan tegen het bestaande overheidsbeleid tot uiterste terughoudendheid noopt. Veel regimes misbruiken de praktijk, en dat is waarom de rol van de onafhankelijke rechter zo belangrijk is. De volgende vraag wordt dan echter of de behandelende artsen in de psychiatrische instelling verdere medische ingrepen kunnen doen tegen de wil van de patiënt in.’

4. Mogen artsen de hongerstakers onder dwang voeding toedienen?

‘De internationale mensenrechtenrechtspraak laat enige ruimte voor dwangvoeding. Zo mag die niet op een mensonterende wijze worden toegediend. Toch is het in België de traditie dat de wil van de patiënt gerespecteerd wordt. Ook de wet op de patiëntenrechten steunt op die logica. Voor dokters is het dus niet vanzelfsprekend om medische ingrepen te doen op patiënten die dat uitdrukkelijk hebben geweigerd op een moment dat ze nog bij hun volle bewustzijn waren. De patiënt kan natuurlijk op elk moment alsnog toestemmen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content