Hoe Geert Bourgeois dankzij de iftar een grotere Vlaming kan worden dan Bart De Wever

Simon Demeulemeester

Geert Bourgeois gaf vijf toespraken op 11 juli. De belangrijkste, zegt hij zelf, was tijdens de iftarmaaltijd met moslims in Gent. Bourgeois heeft gelijk, ook al heeft bijna niemand gereageerd op een toespraak die misschien historisch is. En daar moeten we stil bij staan, schrijft Simon Demeulemeester, hoofdredacteur van Knack.be

Het is vandaag een week geleden dat Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) de feestdag van de Vlaamse Gemeenschap afsloot met een iftarmaaltijd in Gent. Hij brak er samen met moslims en andere gelovigen de vasten en sprak er zijn ‘belangrijkste speech‘ van de dag uit. Dat zijn de woorden van Bourgeois zelf. De man heeft wellicht nooit meer gelijk gehad, ook al kreeg zijn boodschap verbazingwekkend weinig weerklank.

Hoe Geert Bourgeois dankzij de iftar een grotere Vlaming kan worden dan Bart De Wever

Geert Bourgeois op de Groeningekouter.
Geert Bourgeois op de Groeningekouter.© BELGA

Geert Bourgeois trok twee dagen door Vlaanderen om het feest van de Vlaamse Gemeenschap te vieren. Hij sprak vijf speeches uit: voor het diplomatieke korps, voor de uitreiking van de eerste Vlaamse eretekens, de inhuldiging daarvan en uiteraard een op de historische Groenekouter in Kortrijk. Daarin werd voluit op het Vlaamse gaspedaal getrapt. ‘Dat zijn we aan onszelf verplicht,’ klinkt het in de nauwe entourage van de minister-president. Het tegendeel was inderdaad verrassender geweest, ondanks wat de wrevel over de gepeperde boodschappen van Bourgeois (en Jan Peumans ) zou doen vermoeden.

De Groeningekouter ademt Vlaamse geschiedenis, Bourgeois trekt er onder een felgele zon de Vlaamse lijnen in het zand. En toch was dit niet zijn belangrijkste speech. Zegt Bourgeois zelf. Zijn belangrijkste 11 juli-speech is de laatste, en die spreekt Bourgeois uit in Gent, om 22uur ’s avonds.

Niet in het Gravensteen, niet op uitnodiging van pakweg het KVHV, evenmin in de living van die prominente N-VA’er die in zijn thuisbasis steun kan gebruiken: Siegfried Bracke.

Wel bij het breken van de vasten – die van de moslims, welteverstaan. Bourgeois schuift aan voor de iftar, de maaltijd die moslims ’s avonds tijdens de ramadan gebruiken met familie, vrienden en buren.

Daar, waar hij zich ‘geen mooier einde van deze Vlaamse dag, te midden van alle Vlamingen, oud en nieuw‘ kon bedenken, daar spreekt Bourgeois een zeer belangwekkende toespraak uit.

Waar vervolgens bijna niemand op reageerde.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Niet dat de toespraak geen weerklank vond.

De speech werd op onze site integraal gepubliceerd, en meer dan druk gedeeld en gelezen.

Er verschenen wel wat nieuwsberichtjes, maar geen brede analyses in de maandagkranten. Ons gild durft wel vaker blind te zijn voor wat goed is.

Er was wel wat bagger op – u raadt het – sociale media. Maar dan vooral van Vlaams Belangers, en wie gelooft die mensen nog?

Die stilte: daar moeten we bij stil staan. Die is verbazend. Want (her)leest u deze zinnen:

11 juli is ook uw (Vlaamse moslims, red.) feestdag. Niet enkel omdat u hier woont of geboren bent. 11 juli is uw feestdag omdat u deze Vlaamse natie mee vorm geeft, als vrije burger met gelijke rechten en plichten.

Het belang van die tweede zin is groot. Daarmee zet Bourgeois een stap verder in de discussie rond identiteit, rond wie Vlaming is en mag zijn. Het is evident om burgerschap toe te kennen aan wie geboren is binnen de landsgrenzen. Dat is welkom heten voor dummy’s. Daar is geen groot Verlichtingsdenken voor nodig.

Door te erkennen dat er rijkdom schuilt in een andere afkomst op zich, dus niet in het louter hier zijn, kiest Bourgeois voor Verlichting 2.0 – een stadium waar veel liberalen, socialisten en andere progressieven zelf nog niet aanbeland zijn.

Of wat dacht u van deze:

Wij zullen niet vergeten dat veel jonge moslims in de Vlaamse modder gevallen zijn, dat zij meestreden voor ons Vlamingen, voor onze rechten en vrijheden.

Wie daar geen kippenvel van krijgt, heeft een stenen hart. Dit is het verbale equivalent van de rijen kruisen, Jodensterren en halve manen op Ieperse velden. Dit is – we laten ons even gaan – Barack Obama aan de Leie. Bourgeois bewijst hiermee meer te kunnen dan de Amerikaanse president of Angela Merkel te kopiëren. Zij gaan al langer op bezoek bij islamitische landgenoten die op ramadanavonden samen eten. Bourgeois legt hiermee de brug tussen het verleden en het heden, en dus tussen Oude Vlamingen en Nieuwe.

Leest u ook deze nog eens opnieuw:

Tijdens de middeleeuwen al hadden Arabische wetenschappers en filosofen het intellectuele landschap van het christelijke Europa grondig hertekend. Veel kennis in de geografie, wiskunde en geneeskunde hebben we te danken aan geleerden zoals Al-Khwarismi, Ibn Sina en Ibn Rushd. Ook het Ottomaanse Rijk drukte eeuwenlang zijn stempel op het Westerse denken.

Dit komt niet uit een opiniestuk van een kosmopolitische liberale historicus als Koert Debeuf. Dit is geen bloemlezing uit een boek van Lucas Catherine of Jonathan Lyons. Dit is een fragment uit een speech van een rechtse, conservatieve en nationalistische politicus. En toch: declameer deze zinnen op een Vlaams Belang-congres, en het provinciaal rampenplan moet afgekondigd.

Dominant discours doorkruist

Bourgeois wekt verbazing met deze woorden. Want de oer-N-VA’er – de grondlegger, de man die voor hen de eerste door hen gedomineerde en geleide Vlaamse regering mocht leiden – doorkruist er het dominante verhaal van zijn N-VA mee. De partij die een controversieel en bijwijlen zelfs problematisch discours hanteert over discriminatie, racisme en inburgering.

Philippe Muyters, Liesbeth Homans, Bart De Wever en Geert Bourgeois (N-VA)
Philippe Muyters, Liesbeth Homans, Bart De Wever en Geert Bourgeois (N-VA)© BELGA

Denk aan Liesbeth Homans, zij die even in de weegschaal lag om ook minister-president te worden en eindigde als Vlaams superminister. Haar discours blijft onverminderd: ‘Belangrijker dan wat racisme is, is wat het niet is: een excuus om de eigen verantwoordelijkheid te ontlopen.’ Het vileine daarvan is moeilijk om eenvoudig uit te leggen. Het staat immers exact voor dat onderhuidse, hardnekkige racisme waar zij die er geen last van hebben zo hard naast kijken. Misschien moet het dus in een beeld gevat: leg racisme en discriminatie enerzijds en ‘racisme als excuus’ anderzijds in de twee schalen van een weegschaal. Welk schaaltje zal het diepst doorzakken en zo wijzen op de grootste maatschappelijke kanker?

Denk aan voorzitter Bart De Wever, wiens inclusieve en democratische Vlaams-nationalisme knauwen kreeg door transfers van Vlaams Belangers naar zijn N-VA en door zijn eigen uitspraken. Zoals de beruchte stelling over berbers. Zoals zijn omkering van oorzaak en gevolg inzake racisme en discriminatie: racisme is een gevolg van een probleem, en minder een probleem op zich. Politieke retoriek die zo lijnrecht naar de onderbuik gaat dat het gevaarlijk wordt.

Zelden heeft een rechts politicus zo complexloos gesproken over inclusieve identiteit, inburgering, vrijheid en verdraagzaamheid

En toch komt hun Geert Bourgeois met een toespraak zonder weerhaken, zonder ‘eigen-schuld-dikke-bult‘-slag om de arm, zonder ‘rechten én plichten‘-excuus. De boodschap van Bourgeois is kraakhelder: ook wiens wortels niet teruggaan tot Kortrijk in 1302 is hier welkom en vooral een verrijking. Zelden heeft een rechts politicus, laat staan een N-VA’er, zo complexloos gesproken over inclusieve identiteit, inburgering, vrijheid en verdraagzaamheid.

Geert Bourgeois is hoe dan ook een historische Vlaams minister-president. Louter al omdat hij de eerste Vlaams-nationalist is in die functie. Een conservatieve, rechtse Vlaams-nationalist van de zuivere lijn, zo bewijst zijn politieke carrière van principieel opstappen (als voorzitter van de Volksunie in 2001 of als Vlaams minister na het uiteenvallen van het kartel met CD&V in 2008) en steeds weer terugkomen.

‘Vlaamse Beweging, sociale beweging’

Kan hij echter ook historisch worden als exponent van ‘Vlaamse beweging, sociale beweging‘ – een oud credo dat vaak vergeten werd in de Vlaams-nationalistische retoriek van de jongste jaren?

Geert Bourgeois op 11 juli 2015, Groeningekouter, Kortrijk.
Geert Bourgeois op 11 juli 2015, Groeningekouter, Kortrijk.© BELGA

Misschien. Maar alleen als hij ook op deze flank zo onbuigzaam zal zijn als op zijn Vlaamse.

Door bijvoorbeeld zijn regering, en dan vooral zijn daartoe bevoegde N-VA-ministers, ondubbelzinniger te laten optreden tegen discriminatie op de arbeidsmarkt, tegen racisme en tegen sociale uitsluiting.

Als het moet met praktijktests, mystery calls en quota: niet de meest elegante oplossingen, maar wel duidelijke signalen. Die zeggen waar het op staat, wat N-VA zo graag zegt te doen.

‘Het grootste politiek talent van zijn generatie’ mag dan wel Bourgeois zijn dwergpartijtje tot reus gemaakt hebben, hij heeft vanuit Gent een lesje gekregen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content