Martha Balthazar

‘Het is hoogmoed te denken dat je van bovenaf kunt inschatten wat iemand anders nodig heeft’

Martha Balthazar is theatermaker. Haar column verschijnt tweewekelijks in Knack, afwisselend met de column van Jeugdraad-voorzitter Amir Bachrouri.

Mijn maandstonden gingen vele jaren stilletjes en pijnloos voorbij. Toen ik daar op een spijtige dag toch pijn van kreeg, betrapte ik mezelf erop dat ik getuigenissen van anderen over die pijn nooit echt serieus had genomen. Het was pas wanneer ik in de horeca werkte dat mijn gelimiteerde beleefdheid tegenover horecapersoneel veranderde in begrip en geduld. En de stad die ik dacht zo goed te kennen zag er, wanneer ik me er eens met een ziekenfondsrolstoel in moest verplaatsen, werkelijk anders uit.

Hoewel ik wist en aanvaardde dat de ene baarmoeder de andere niet is, dat het hard werken is in een restaurant en dat een stad vol trappen en kasseien niet rolstoelvriendelijk kan zijn, zorgde een belevenis aan den lijve toch voor een complexer en diepgaander begrip. Theoretisch kun je wel even iemands schoenen proberen aan te trekken, maar hoe je daarmee wandelt, leer je enkel in de praktijk.

Het is hoogmoed te denken dat je van bovenaf kunt inschatten wat iemand anders nodig heeft.

Toch wordt vaak meer vertrouwd op het vermogen tot medeleven van neem nu beleidsmakers dan op de kennis van hen die we niet voor niets ervaringsdeskundigen noemen. Een redelijk homogene groep beleidsmakers wordt aangesteld om ons in al onze diversiteit te vertegenwoordigen. Ze moeten de belangen van een ander verdedigen en dus ook diens noden begrijpen. Ik zou kunnen uitweiden over de onbekwaamheid van sommige politici qua empathie, maar ik zal het beleefd en dus algemener houden.

Wanneer zoiets als een pandemie uitbreekt, wordt een panel experten samengesteld, deskundigen die werkelijk iets over virussen weten. Het beleid geeft toe kennis te ontberen om naar behoren te kunnen handelen. Helaas wordt dezelfde nederigheid amper betuigd wanneer het niet over wetenschappelijke maar over sociale kennis gaat. Beleidsmakers zonder baarmoeders beslissen hoe we als samenleving omgaan met maandstonden, stadsplanners zonder beperkingen hoe een stad eruit moet zien. Mensen die armoede enkel van televisie kennen bepalen op welke manier mensen in armoede geholpen worden. Witte rechters oordelen over wat racisme is.

Natuurlijk vraagt men ook bij sociale vraagstukken weleens naar de mening van academici en onderzoekers, maar er wordt niet erkend dat ook levensexpertise nodig is om de complexiteit en intensiteit van een sociaal probleem te vatten. Dat het hoogmoed is te denken dat je van bovenaf en op afstand kunt inschatten wat iemand anders nodig heeft, dat het bovendien minachtend overkomt. Want het zijn helaas steeds dezelfde mensen met wie moet worden meegevoeld, eerder dan dat naar hen wordt geluisterd, over wie wordt gesproken eerder dan dat ze mee aan tafel kunnen gaan.

Empathie is een prachtig instrument, maar interesse is nog mooier. Het allerhandigste is misschien wel om je volk te laten vertegenwoordigen door een groep die ook min of meer op dat volk lijkt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content