Professor Sociale Psychologie Alain Van Hiel staat stil bij de verontwaardiging over een Facebook-post van Vlaams Parlementslid Bart Claes over Groen-vicepremier Petra De Sutter.
Deze tekst tokkelde Vlaams parlementslid Bart Claes van het Vlaams Belang vorige week in op zijn klavier, om het daarna op Facebook te plaatsen:
“Crazy Calvo mag dan geen minister zijn, hetgeen in de plaats komt is eigenlijk nog erger. Transgender Petra De Sutter is de verpersoonlijking van het cultuurmarxisme. Deze persoon wil alle fundamenten van onze westerse beschaving vernietigen en vervangen.”
Dit was slechts een deel van de post. Maar over dit stuk tekst werd druk gediscussieerd in het Vlaams Parlement en de pers.
Het zijn duidelijk niet de meest vriendelijke en galante bewoordingen over een politiek medemens. Helaas komt deze manier van praten over anderen vaak voor, in de politieke wereld, en ook op sociale media door mensen die geen mandaat of zelfs maar een partijkaart in hun bezit hebben.
Het internet puilt uit van uitingen van slechte smaak, maar politici hoeven dat voorbeeld niet te volgen.
Het woordje “hetgeen” in deze tekst stuitte op felle kritiek in het Vlaamse Parlement, en meer bepaald op het feit dat dit Petra De Sutter zou ontmenselijken of dehumaniseren. Volgens Groen-fractieleider Björn Rzoska – partijgenoot van De Sutter – gaat het om “mensonterende opmerkingen die een rode lijn ver overschrijden.” De redenering hierachter is dat mensen als dingen benoemen, er in feite op neerkomt dat het geen mensen zijn.
1.0❌ Vlaams Belang Parlementslid Claes ontmenselijkt onze vicepremier Petra De Sutter. Dat soort transfobie hoort niet thuis in Vlaanderen ❌
📣 Onze fractieleider in het Vlaams Parlement Björn Rzoska maakte in het Vlaams Parlement duidelijk dat een rode lijn is overschreden. Wij beschermen mensenrechten, wij kijken naar competenties en ontmenselijken niet. Nooit 🙅
👉🏾 Steun jij deze boodschap? Klik en volg @pdsutter op Instagram.
💚 #degoedekantop #lgbtq #humanrightsgroenwerkthttps://www.instagram.com/groenwerkt2565530352415261180038988236_256553035Instagramhttps://www.instagram.comrich658
View this post on InstagramA post shared by Groen (@groenwerkt) on
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Toch is deze interpretatie twijfelachtig. Parlementslid Claes schrijft letterlijk in de twee zinnen erna de termen “verpersoonlijking” en “deze persoon”. Moest hij Petra De Sutter echt willen verdingelijken, dan zou die laatste zin er als volgt moeten uitzien: “Het wil alle fundamenten…”
Met andere woorden, het lijkt erop dat de eerste zin verdingelijkt, en de volgende zinnen dit zelfs expliciet ‘corrigeren’ door het gebruik van termen die over het concept ‘persoon’ gaan, ook al is dit in een negatieve context.
Er zijn dus redenen om te zeggen dat er sprake is van verdingelijking, en er zijn redenen om te zeggen dat het niet zo is. Het is dus als spelen met lucifers, zonder dat het huis afbrandt. Er staat zelfs met een emmer bluswater bij.
Mij valt bovendien het meewarige “Crazy” op dat de Kamerfractieleider van Groen in het federale parlement – Kristof Calvo – beschrijft. Ook dat is niet fraai, maar kan evenmin als dehumaniserend geklasseerd worden.
Wat is dehumanisatie?
Als ik over een zaak akkoord kan gaan, dan is het wel dit: dehumanisatie is een uiterst gevaarlijke strategie.
Nu is het wel zo dat dehumanisatie meestal gebeurt door mensen of groepen van mensen in dierentermen te benoemen. En niet in termen van verwijswoorden naar objecten, zoals Claes in die bewuste zin deed. Er zijn enkele schrikbarende voorbeelden van dehumanisatie. Joden werden in Nazi-Duitsland geportretteerd als ratten die uitgeroeid moesten worden, net zoals Tutsi’s en gematigde Hutu’s in Rwanda vergeleken werden met kakkerlakken.
Wanneer het helemaal verkeerd loopt, worden groepen ontdaan van hun menselijkheid, ofwel gedehumaniseerd. Dehumanisatie is de meest extreme vorm van ‘ons’ tegenover ‘zij’. Agressie tegen een bepaalde bevolkingsgroep wordt door dehumanisatie gerechtvaardigd, wat als excuus dient voor nog meer agressie. Wat is er immers verkeerd aan kakerlakken of ratten verdelgen?
Toch betere politieke zeden gewenst
De Facebookpost van parlementslid Claes meldt dus twee keer het woord “persoon” (of een afgeleide), en bovendien verwijst dehumanisatie typisch naar dieren en niet naar dingen. De conclusie is dus dat het bericht van Claes niet het klassieke patroon van dehumanisatie volgt. Dit is dus geen verre overschrijding van een rode lijn, zoals Groen beweert, het is eerder flirten met een rode lijn. Wel is deze Facebookpost natuurlijk een politieke aanval en baadt het bericht in een negatieve sfeer.
Ik heb geen weet over uit de hand gelopen conflicten op basis van verdingelijking, waar het Facebookbericht dus op alludeert. Ik kan me ook niet direct een dergelijk voorbeeld uit de wetenschappelijke literatuur herinneren.
Nochtans denk ik dat de politieke wereld zichzelf een plezier zou doen om dit soort aanvallen na te laten. Het zijn vormen van op de man of vrouw spelen, waar het over de inhoud zou moeten gaan. En zoals Chris Janssens van het Vlaams Belang duidelijk maakt, het internet puilt uit van dergelijke uitspraken die getuigen van minder goede en zelfs verdorven smaak. Misschien is dat wel het probleem?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier