Ludo Bekkers

‘Het getekende leven van Reimond Kimpe: dichter, schilder en collaborateur’

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

De omstreden Vlaamse schilder Reimond Kimpe heeft zijn Vlaams-nationale ideeën zijn hele leven en in alle omstandigheden verdedigd en gepredikt. ‘Jammer dat zijn kunst daardoor overschaduwd is geworden’, schrijft Ludo Bekkers.

Wie heeft er nog gehoord van Reimond Kimpe (Gent 1885 – Middelburg, 1970) behalve in Zeeland waar in 2001, dus vijftien jaar geleden, nog een rel uitbrak in verband met de voorgenomen aankoop van een van zijn schilderijen. Het was blijkbaar in het bezit geweest van NSB-leider Anton Mussert en dat was meer dan voldoende om een vlijmscherp protest uit te lokken bij de plaatselijke en regionale bevolking. Het schilderij werd uiteindelijk aangekocht door het Rijksmuseum, Amsterdam.

Het getekende leven van Reimond Kimpe: dichter, schilder en collaborateur

Twee elementen dringen zich daarbij op. Een: was Kimpe dan wel zo’n belangrijk kunstenaar dat hij een plaats verdiende in het belangrijkste museum van Nederland met het schilderij “Zicht op het verwoeste stadhuis van Zeelands hoofdstad Middelburg”. Twee: wat was er aan de hand met het oorlogsverleden van de uitgeweken Vlaming. Het zijn twee vragen die omstandig beantwoord worden in een pas verschenen biografie van de kunstenaar door de Neerlandicus Lo van Driel (1944).

'Het getekende leven van Reimond Kimpe: dichter, schilder en collaborateur'

Het lange leven van Reimond Kimpe omvat zowel een geschiedenis van de literatuur en de beeldende kunst in Vlaanderen om en rond het ontluikende expressionisme in de kunstenaarskolonie in Sint-Maartens-Latem als de ontvoogdingsstrijd van de Vlaamse Beweging voor, tussen en na de twee Wereldoorlogen.

Kimpe studeerde aan de Gentse universiteit in een afdeling die ook een technisch diploma afleverde als “technisch ambtenaar met rang onder ingenieur”. Dat hij zich later toch ingenieur zou noemen moeten we beschouwen als een ijdelheidskwestie.

Al tijdens zijn atheneumtijd in Gent bleek hij over literaire talenten te beschikken, schreef poëzie en essays die in tijdschriften gepubliceerd werden. Hij onderhield contacten met andere dichters en letterkundigen die verenigd waren in het notoire Vlaamsgezinde tijdschrift “Nieuw Leven”. Vele van zijn bijdragen berusten op een esthetisch-filosofische theorie die hij zelf ontwikkelde en waarin hij opkwam voor een niet naturalistische schilderkunst. Zijn omgang met de kunstenaars in Sint-Maartens-Latem bevestigden zijn inzichten. Toen hij als “conducteur” aangesteld werd in Lier kwam hij in contact met Felix Timmermans en kreeg zijn literaire productie een nieuw elan. Hij publiceerde in vele tijdschriften en enkele poëziebundels verschenen in druk. Zijn toenemende literaire productie ging echter gepaard met zijn activiteiten in de radicaliserende Vlaamse Beweging en met name in het “Algemeen Nederlands Verbond” dat de Groot-Nederlandse gedachte voorstond, de eenheid tussen Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika. Een parallel met wat het Verdinaso van Joris van Severen later zou nastreven. Kimpe was een meer dan enthousiast verdediger van die gedachte en zou dat blijven tot in de Tweede Wereldoorlog wanneer hij het pan-germanisme ging verdedigen.

Nadat hij, na de Eerste Wereldoorlog, in België tot levenslange opsluiting was veroordeeld week hij uit naar Nederland en vestigde zich in Middelburg. Daar ging hij aan de slag als aannemer van bouwwerken, aanvankelijk met succes en daarna met een faillissement. In de depressieve periode die daarop volgde, begon hij met schilderen. De monografie leert ons niets over een eventuele academieopleiding of privélessen in de plastische kunst maar wie het oeuvre van Kimpe bekijkt, kan er niet omheen dat hij, vanaf het begin, met verf en penseel wist om te gaan.

Naakt met wit katoenen kapje

Merkwaardig is dat Kimpe de streng protestantse vrouwen er toe kon brengen om naakt voor hem te poseren maar wel met hun witte katoenen kapje op.

Voor zijn eerste schilderijen zocht hij zijn onderwerpen dicht bij huis. Het zijn straten, huizenrijen, gebouwen, monumenten. Later evolueert hij naar het uitbeelden van personages die hij zoekt in de Middelburgse omgeving, vooral vissers en vrouwen in Zeeuwse kledij. Zijn oeuvre is zeker beïnvloed door kunstenaars die hij vroeger aan de Leie had leren kennen, zoals Permeke, Gust De Smet, Frits van de Berghe. Een vorm van expressionisme, later neigend naar het kubisme en nog later naar een zekere abstractie. Zijn thema’s blijven zijn hele carrière cirkelen rond plaatselijke motieven, water, schepen, vissers en vrouwen in lokale kledij. Merkwaardig is dat hij de streng protestantse vrouwen er toe kon brengen om naakt voor hem te poseren maar wel met hun witte katoenen kapje op. Hij beeldt ze uit op een sensuele, Rubensiaanse manier, zonder gène en tegen een neutrale achtergrond terwijl hij de meeste van zijn andere portretten duidelijk situeert in en rond een Zeeuws decor.

De kunstschilder die hij geworden was kende veel succes met zijn werk, hij werd vaak tentoongesteld, solo of in groep en verkocht aan de lopende band. Ondermeer ook aan de naaste medewerker van de Rijkscommissaris voor Nederland Arthur Seyss-Inquart en andere collaborerende Nederlanders. Hij was trouwens enkele tijd lid van de door de nazi’s in het leven geroepen Kunstkamer. Dat is hem na de oorlog zwaar aangerekend geworden hij werd dan ook voor langere tijd geïnterneerd. Maar hij bleef, achter de tralies of het prikkeldraad, tekenen en ontwierp zelfs glasramen die later zouden worden uitgevoerd.

Men kan van Reimond Kimpe moeilijk zeggen dat hij geen rechtlijnig leven heeft geleid, zijn Vlaams-nationale ideeën heeft hij zijn hele leven en in alle omstandigheden verdedigd en gepredikt. Tijdens zowel de Eerste als de Tweede wereldoorlog is hij daarin te ver gegaan en dat is hem zwaar aangerekend maar hij krabbelde niet terug. Als literator scheerde hij geen hoge toppen, evenmin als pseudofilosoof en als schilder is hij, als nevenfiguur, ietwat vergeten binnen de Belgische kunstgeschiedenis. Maar toch, zijn picturaal oeuvre bezit zonder meer kwaliteiten en moet gesitueerd worden zowel in de periferie van het expressionisme, soms schurkend aan het kubisme en het surrealisme maar altijd met een persoonlijke toets. Jammer dat zijn kunst overschaduwd is geworden door zijn politieke opvattingen die hij nochtans met hart en ziel wist te verdedigen maar die zich, jammer voor hem, aan de foute kant situeerden.

“Een getekend leven, Reimond Kimpe” van Leo van Dril. Uitgeverij Den Boer/De Ruiter, Vlissingen ISBN978-90-79875-78-8.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content