‘Het België van Milquet is dat van 1831, waar er voor de Vlamingen geen plaats is’

Als Joëlle Milquet (CDH) voor Belgische filmprijzen en dus voor België pleit, dan vragen N-VA-Kamerleden Veerle Wouters en Hendrik Vuye zich af wat zij verstaat onder België. ‘Haar België is een België waar men eerbied en ontzag moet hebben voor de Franstaligen en alleen voor de Franstaligen.

‘Milquet onthutst over Franstalige filmprijs voor Vlaamse acteurs’, titelen meerdere media nadat de Franstalige minister van Cultuur Joëlle Milquet (CDH) een pleidooi hield voor België en voor Belgische filmprijzen. Maar wat verstaat ze onder ‘België’, vragen Kamerleden Veerle Wouters en Hendrik Vuye (N-VA) zich af? ‘La Belgique de Joëlle est latine.’

In december 2013 ontvangt Veerle Baetens de prijs van beste actrice op de European Film Awards te Berlijn voor haar rol in Broken Circle Breakdown. Ze houdt er een vurig betoog voor België: ‘Ik hoop dat Vlaanderen en Wallonië samen blijven, want we hebben hier iets moois … De Spanjaarden, de Portugezen, de Grieken, ze hebben het allemaal over hoe hard ze lijden onder de crisis. En wij? Wij gaan uit elkaar, of wat?’.

‘Het België van Milquet is dat van 1831, waar er voor de Vlamingen geen plaats is’

Diezelfde Veerle Baetens wordt nu bekroond met de Franstalige Magritte du cinéma. Opnieuw is ze beste actrice. Dezelfde ceremonie viert ook Wim Willaert als beste acteur voor zijn rol in ‘Je suis mort, mais j’ai des amis‘. Beiden krijgen de prijs voor hun rol – in het Frans – in een Franstalige film.

Een grote verrassing kan dit niet zijn. Baetens oogst niets dan lof voor haar rol in ‘Un début prometteur‘. Franstalige media gaan uit de bol. Elle heeft het over ‘la révélation belge‘ en La Libre Belgique omschrijft haar als ‘B.V. très franco(phile)‘.

Une menace pour nos comédiens francophones, of wat?

Het lijkt er even op dat het acteertalent van Baetens unaniem wordt erkend en bekroond. Tot plots de minister van Cultuur van de Franse Gemeenschap ten tonele verschijnt. Joëlle Milquet (CDH) krijgt parlementaire vragen over de bekroning van Baetens en Willaert.

Het is een opgezet nummertje, want de eerste vraag komt van Véronique Salvi, partijgenote van Milquet. Een een-tweetje heet dit. Salvi wil weten wat Milquet ervan vindt dat de prijs aan twee Vlamingen wordt toegekend: ‘Is dat geen bedreiging voor onze Franstalige artiesten?’

In haar antwoord roffelt Milquet de Belgische trom. Ze wil de Ensor – de Vlaamse filmprijs – en de Margritte samen voegen tot één prijs. ‘Zo kunnen we de Belgische cinema vieren in een gezamenlijke ceremonie’, luidt het. Ze verwijst naar BE for Music, een initiatief dat wil werken aan een sterker Belgisch muzieklandschap. En Milquet voegt er nog aan toe dat dit initiatief de steun heeft van koning Filip. Alle ingrediënten van het klassieke Milquet-discours: ‘La Belgique et Sa Majesté le Roi‘.

Men mag dan ook verwachten dat Milquet bijzonder tevreden is met de prijs van Veerle Baetens. Maar neen, Milquet is ‘onthutst’ omdat de prijs naar twee Vlamingen gaat. Het is een signaal van openheid, maar Milquet vindt dit signaal overdreven.

Jeanne d’Arc de Belgique of Pasionaria des francophones?

Milquet werpt zich graag op als de verdedigster van België. Dat doet ze tijdens de regeringsonderhandelingen van 2007, wanneer ze aan de poorten van Hertoginnedal (in het Frans) verklaart: ‘Waarom denkt U dat ik hier ben? Om de eenheid van het land te beschermen en te vermijden dat er bevoegdheden worden overgedragen’. Formateur Yves Leterme (CD&V) zal er zijn tanden op breken.

Milquet de Belgique? Maar waarom verklaart ze dan tegelijk dat ze nooit een akkoord zal sluiten dat nadelig is voor de Franstaligen? Waar zijn de Belgen plots gebleven?

In 2010 trekken Milquet en haar CDH naar de kiezer met de slogan ‘L’union fait la force‘. Het loont de moeite om de slogan even te bekijken. Men leest:

‘Oui, notre Pays en vaut la peine! Oui, nous y sommes attachés! Oui, la rencontre des cultures et des langues est un plus! Oui, le respect des francophones est un devoir! Plus que jamais en 2010… l’union fait toujours la force!‘.

Het is Milquet niet te doen om België en de Belgen. Ze stelt niet ‘Oui, le respect des Belges est un devoir‘. Haar België is een België waar men eerbied en ontzag moet hebben voor de Franstaligen en alleen voor de Franstaligen. Het is het België van 1831, waar er voor de Vlamingen geen plaats is. Dit verklaart de reactie van Milquet op de bekroning van Baetens en Willaert.

Zelfs het hilarisch-legendarische ‘En wij? Wij gaan uit elkaar, of wat?’ verandert daar niets aan. Als puntje bij paaltje komt is Veerle Baetens geen Belgische, maar een Vlaamse uit het Antwerpse.

En wij? Wij zijn uit elkaar, of wat?

Het België van Milquet en co is niet het België van pakweg Veerle Baetens of Dave Sinardet. La Belgique de Joëlle, elle est latine.

Meer dan ooit is wat Jules Destrée in 1912 schrijft actueel: ‘Ils nous ont pris la Flandre, d’abord. Certes, c’était leur bien. Mais c’était aussi un peu le nôtre‘. We kunnen verder dagdromen over België. Of we kunnen ook beseffen dat wanneer Franstaligen het woord ‘België’ in de mond nemen, ze eigenlijk ‘la francophonie‘ bedoelen.

Dat fenomeen blijft niet beperkt tot het CDH van Joëlle Milquet. Meer nog, het heeft zelfs niets met taal te maken. Wanneer men aan Waals minister-president Paul Magnette (PS) vraagt wat de meerwaarde is van België, dan antwoordt hij dat de transfers het wezenlijk kenmerk zijn van België. Philippe Moureaux (PS) heeft de eerlijkheid om te stellen dat een België zonder transfers hem niet interesseert. Elio Di Rupo (PS) draagt als eerste minister o zo graag een Belgisch speldje. Maar wat symboliseert dat speldje? In zijn boek ‘Une vie, une vision‘ leest men dat België staat voor ‘la solidarité entre tous les Belges‘ en de gezamenlijke sociale zekerheid. België, dat is 7,8 miljard euro transfers per jaar, schreven we eerder. L’amour de la Belgique, passe par l’estomac.