Herlees: Psychiater: ‘Kim De Gelder is geen ziek man, dat zag ik meteen’

Herlees de liveblog over de zestiende procesdag in het assisenproces tegen Kim De Gelder. Vandaag getuigden de experts. Daarmee werd het debat over al of niet toerekeningsvatbaar echt aangesneden.

Hierbij beëindigen wij de liveblog over de zestiende procesdag in het assisenproces tegen Kim De Gelder. U kan de rest van deze procesdag volgen op onze homepage en in ons dossier ‘Assisenproces Kim De Gelder‘.

Bedankt om bij ons te volgen.

16.50 uur Dokter Ringoet zegt dat De Gelder in de maanden voor zijn daden in een psychose verkeerde. Voorzitter Koen Defoort: “Nochtans heeft hij tot vlak daarvoor gewerkt en kwam hij normaal over voor zijn collega’s. Hoe verklaart u dat?”
Ringoet: “Op bepaalde tijdstippen, tegenover bepaalde personen kon hij zich onder controle houden. Schizofrenie verloopt met episodes.”

16.47 uur Haentjes maakt zich kwaad als de voorzitter de dokters stevig ondervraagd over wat De Gelder zelf zegde, en hoe dat te interpreteren. “De ene keer zeggen jullie dat hij liegt, de andere keer is iets de waarheid omdat ‘hij het zelf zegt’. Het is het een of het ander: u gelooft hem wel, of u gelooft hem niet!”

16.38 uur Voorzitter Defoort: “Ik hoor u nu al de hele tijd praten over wat hij gezegd heeft, maar ik had verwacht dat u ook wetenschappelijke argumenten zou hebben.”

16.36 uur “Zijn motieven waren dan zogezegd dat hij alle nuttelozen uit de samenleving wou halen, daarna dat hij tegen België was omdat de wapenwet hem belette aan de grote wapens te geraken die hij nodig had en ten derde was hij tegen de consumptiemaatschappij. Maar ik vroeg hem, als dat zijn motieven waren, waarom vermoord je dan een arme boerin, die heel haar leven gewroet heeft? En waarom baby’s? Dan valt hij stil.”

16.35 uur “Ik noem dat geen manipuleren, ik zeg dat hij de coherentie in voelen, denken en handelen kwijtspeelt. Hij hoorde de ‘vette stem van Vermassen’ (hilariteit in de zaal, red.), dan de stem van Guy Verhofstadt, dan die van een Canadese ter dood veroordeelde.”

16.29 uur De voorzitter vraagt of we het “stemmenverhaal niet met enige korrels zout nemen? Is dat niet manipuleren?”
Dokter Ringoet: “Hij zei mij, toen ik hem ernaar vroeg, dat hij dat van dokter Deberdt moest zeggen.”
Voorzitter: “Ik heb dat gevraagd aan dokter Deberdt, hij heeft naar stemmen gevraagd bij De Gelder. Kan het dat hij daar inspiratie uit haalde?”
Dokter De Bruecker: “Ik kan mij niet iemand voorstellen die met een min of meer normaal denkvermogen zoiets doet. Die man moet ziek zijn.”
Voorzitter: “In het verslag staat een verklaring daarvoor.” De Bruecker heeft dat verslag niet gelezen.

16.20 uur “Als ik planmatig zou voorbereiden om twee straten uit te moorden, en ik wil 100 mensen in een keer vermoorden om de maatschappij te destabiliseren. Dan zou ik ’s avonds of in een weekend ernaartoe gaan, dan zijn de mensen thuis. Ik zou een plattegrond meehebben van de crèche. Hij wist niet eens, meneer de voorzitter, dat die deur toeging als je binnengaat.”

16.18 uur “Als iemand geesten waarneemt, bedreigingen, … Dat zijn subjectieve elementen. Als we die naast de objectieve vaststellingen leggen, en zien dat hij dingen zegt die tegen zijn belang ingaan, dan noemen wij dat incongruent.”

16.17 uur “Het biochemisch element bevestigt wat we zeggen, het toont het niet aan.”

16.16 uur De beide dokters komen onzeker over. Hun getuigenis komt bijwijlen rommelig over. De voorzitter stelt hen meer vragen en onderbreekt hen meer dan hij deed met het college van experts deze voormiddag.

16.11 uur De dokters tonen tekeningen van de hersenen.

16.08 uur “Ik kan mij moeilijk een andere motivatie (een psychose, red inbeelden. (…) Men moet toch uit de feiten vertrekken. Dat zijn de meest objectieve gegevens. Wat hij zegt, daarover moet je je bewust zijn dat, jah… Hoe moet ik het zeggen. Het minst relevante is wat de pleger van een msidrijf u vertelt. Ik heb bewust getracht de zaken los te zien van subjectieve gegevens. Ik heb me gebaseerd op de feiten, op literatuurstudies over dergelijke feiten, op die zelfmoordpoging en in laatste instantie op wat hij zegt.”

16.03 uur Voorzitter Defoort vraagt of zij uit de hersenscan afleiden dat hij aan schizofrenie lijdt. “Neen, voorzitter. Wij leiden eruit af dat zijn perceptie gestoord is.”

15.58 uur “De afwijking in de hersenen kunnen we niet loszien van de andere gegevens. We kunnen met de hersenscan niet zeggen dat er schizofrenie is. Maar ik kan er wel uit concluderen dat er iets ernstigs aan de hand is.”

Dokter Ringoet: “We concluderen dat er een stoornis bestaat, die te maken heeft met een doorbloeding van die delen. Dat zijn cruciale zones, zoals de beide thalamuskernen – dat zijn schakelkernen in de hersenen. Die hebben ook te maken met emoties en met het reageren op prikkels van buitenuit. Precies die streken zijn aangetast. (…)” Zijn zicht en gehoor zijn verwrongen, aldus Ringoet. “Zijn ouders hebben tot 4 maal een fiets moeten kopen, omdat hij er niet van te overtuigen viel dat de pedalen op dezelfde hoogte stond. Die pathologie was in tempore non suspecto al aanwezig.”

15.55 uur Dokter De Bruecker: “Ik verzeker u dat in De Gelder zijn hersenen iets ernstigs aan de hand is.”

15.54 uur “Schizofrenie bestaat eigenlijk niet, het is een clusterbegrip.”

15.51 uur “95 procent van de moorddelicten wordt gepleegd door mensen die toerekeningsvatbaar zijn. In principe kan je er dus van uitgaan dat daders toerekeningsvatbaar zijn. Wat zinsloos geweld betreft, dat wordt in 110 op de 111 gevallen gepleegd door psychotische mensen.”

15.48 uur Dr. Karel Ringoet en Dr. Geert De Bruecker starten hun getuigenis met te zeggen dat volgens hen Kim De Gelder aan een schizofrene psychose lijdt. Zij deden in opdracht van de verdediging de tegenexpertise.

14.40 uur De zitting wordt geschorst tot 15.30 uur.

14.35 uur Haentjes citeert dokter Deberdt, die ooit zei dat internering veel erger is dan gevangenisstraf. Deberdt zegt daar bij te blijven. Hij schetst een erg donker beeld van internering: “De uitzichtloosheid maakt internering zo wanhopig.” Ook de infrastructuur van instellingen waar de geïnterneerden terecht komen, krijgt kritiek.

14.32 uur Haentjes stelt vragen bij het planmatig voorbereiden van De Gelder. Hij is er niet van overtuigd dat De Gelder dat zo in detail deed. Zijn vluchtroute, bijvoorbeeld, was geïmproviseerd. De voorzitter herhaalt kregelig wat de hoofdonderzoeker daarover gezegd heeft. “Daarover kan u volgende week pleiten.”

14.30 uur Psychiater: “Zijn collega’s zeggen inderdaad dat het een rare was. Maar wij zeggen dat ook. Dat bevestigt onze these over de schizotypische persoonlijkheid.”

14.19 uur Haentjes bestrijdt dat er geen knik was in het gedrag van De Gelder: “Gaan we nu echt bestrijden dat hij zich opsloot, zijn kamer verdonkerde, rond de tafel liep, dat hij dat niet deed voor zijn vijftiende, gaan we nu echt zeggen dat dat geen knik is? Als we dat zeggen, dan vegen we het verleden uit. Van die haat, een zelfmoordpoging, … Was allemaal geen sprake voor zijn vijftiende.”
Psychiater: “Ook hier kan je niet spreken van een zwartwit-scenario. Op zijn werk functioneerde hij wel.”
Psychiater Deberdt: “De Gelder heeft mij verteld dat hij als kind de munten opspaarde. Hij ziet op een dag dat die leeg is. Hij beweert dat zijn moeder dat geld gestolen heeft voor de reis naar Oostenrijk.”
Haentjes: “Hoe dan ook is het toch een knik?”
Daarop volgt een discussie tussen Haentjes en Deberdt. Haentjes breekt die abrupt af door Deberdt toe te snauwen: “We gaan niet over ervaring spreken, we gaan over deze casus praten.”

14.10 uur Haentjes en het college discussiëren over dokter De Bleeker. Een van de psychiaters uit het college zegt dat De Bleeker als specialist best in een halfuur kon inschatten of De Gelder aan een psychose leed of niet.

14.03 uur Haentjes komt terug op wat dokter De Bleeker gisteren zei, dat hij zich bepaalde verslagen niet meer herinnerde. “Laten we toch niet teveel gewicht aan zijn woorden geven.”

13.47 uur Haentjes vraagt of De Gelder in staat is tot een accurate zelfperceptie. Hij valt over een zin in het verslag van de psycholoog. Er wordt geschreven dat De Gelder antwoordt op vragen op een manier die hem best uitkomt en dat hij zichzelf niet accuraat percipieert. De psycholoog is het niet eens met de interpretatie van Haentjes. Die vindt dat dat typisch is voor onder meer schizofrenen. De psycholoog zegt dat de juiste interpretatie is dat De Gelder manipuleert.

13.37 uur Meester Haentjes heeft vragen bij het label van ‘manipulator’ dat de psychiaters op De Gelder kleven; “Waarom is hij dan zo eerlijk over de feiten? Hij zegt dingen die we niet wisten en geeft details die in zijn nadeel zijn. De incoherentie gaat over zijn persoonlijke levenswereld. Er zit toch een verschil tussen coherent antwoorden over feiten en onsamenhangend over beleving?”
Psychiater: “Dat is geen incoherentie. Incoherentie is wartaal. Hij slaat geen wartaal uit, hij speelt het kat-en-muisspel. Een van de zaken is aandacht.”
Haentjes: “Maar welk voordeel heeft hij daarbij?”
Psychiater: “Aandacht.”

13.35 uur “Pillen of niet, dat zal weinig veranderen aan het psychiatrisch beeld van De Gelder.”

13.28 uur Van Hende zegt dat de voorbereidingen amateuristisch waren. “Dat kan tegengesproken worden,” zegt een psychiater. “Het was goed voorbereid. Een politieagent zei ook dat het een geluk was dat hij gesnapt werd. Ook de moord op Elza Van Raemdonck: daar was geen link met Fabeltjesland. Ik zou dus zeker niet over amateurisme

13.25 uur Van Hende komt terug op het afwezig zijn van zelfmoordplannen in zijn plannen. “Hij wou de moeilijkheid opdrijven om in een death run te eindigen. Is dat geen zelfmoordplan?”
Psychiater: “Bij wie zoveel mogelijk mensen wil vermoorden, daarin zit de kans op doodgaan ingeschreven. De kans is erg groot dat ze neergeschoten worden. (…) Hij heeft voorzorgen genomen, zoals zijn kogelvrije vest. (…) Seriemoordenaars doen er alles aan om niet gesnapt te worden. Ze leren uit vroegere expedities, nemen meer risico. (…) Als ze gepakt worden, hebben ze vaak het idee: ‘Het is gedaan, het is over.’

13.22 uur Meester Filip Van Hende vraagt of die katatone houding een extreme vorm van zelfbeheersing is. “Mij heeft de scène met zijn vader enorm getroffen: de vader heeft met zo’n bezorgdheid geprobeerd hem een woord te laten zeggen.” Psychiater: dat was inderdaad hartverscheurend. Dat wijst op die controle.”

13.21 uur Meester Kris Luyckx vraagt of De Gelder nog zal willen moorden. “Dat obsessionele denken en handelen stopt als ze opgepakt worden. Dat is op psychologisch vlak een bevrijding. ‘Het stopt nu’. Er is geen algemene regel voor hoe dat verder evolueert.”

13.19 uur Een psychiater zegt zich “vragen te stellen bij de behandelbaarheid van De Gelder.”

13.15 uur “We moeten opletten voor het vooroordeel dat je zot moet zijn om zoiets te doen. Zo’n zaken worden gedaan door abnormalen, en normale mens doet dit inderdaad niet. Maar je moet het niet omdraaien en zeggen dat je zot moet zijn om dit te doen.”

13.13 uur Vermassen vraagt of het juist is dat seriemoordenaars altijd abnormaal zijn, maar niet per se psychotisch. “Dat klopt. De ernst van de feiten moet je los zien van de geestestoestand op zich. De motieven van seriemoordenaars zijn vaak haat en vergelding tegen de maatschappij. Dat heeft hij ook toegegeven.”

13.07 uur Een andere psychiater haalt het Nederlands model aan, waarin met een schaal van toerekeningsvatbaarheid gewerkt wordt. De voorzitter wil die discussie niet openen. “We moeten roeien met de riemen die we hebben.” De psychiater: “Als het ja of neen moet zijn, dan is het ja. Hij is toerekeningsvatbaar.” 13.05 uur “De diagnose die we weerhouden, mag je niet onderschatten. Dit is geen verkoudhied. Dit is iemand met een ernstig psychiatrisch probleem. Je kan je afvragen of hij in aanmerking komt voor internering. We zijn in een geval waarin we dat in overweging kunnen nemen. Je hoeft niet krankzinnig fof schizofreen te zijn om in aanmerking te komen voor internering.”

“Meer en meer namen de plannen zijn psychische leven in beslag. Hij blies zijn sociale contacten op. Het was obsessief, zoals hij zelf zegt. Hij kon dat niet meer tegenhouden.”

“Hij manipuleert iedereen. De deskundigen, de zorgverleners voor de feiten, hij controlleert zelf heel goed wat hij doet. Hij zei in ons laatste gesprek dat hij nog eens goed zou nadenken of hij zou antwoorden op mijn vragen.”

13.00 uur “Dit is geen zieke man, dat heb ik van de eerste minuut gezien.” Dat zegt de psychiater die er later bij gekomen is. “Aanvankelijk kon je eraan twijfelen, door die katatone houding.”

12.55 uur Vermassen, tegen dokter Deberdt: “Jullie hebben toch steeds in team beslissingen genomen?”
Deberdt: “Elk van ons maakte een verslag van onze bezoeken, dat stuurden we door naar elkaar en dat zie je in de brochure. We hebben daar 5 keer over vergaderd. (…) We hebben alledrie onafhankelijk die conclusie getrokken.”

12.48 uur Vermassen komt terug op de stemmen. “In de eerste drie weken is daar geen sprake van. Op dag 35 komt een psychiater die net aangesteld was, onbevooroordeeld dus, bij hem.”
Betreffende psychiater: “Ik was onbevooroordeeld, inderdaad, ik had me niet in de zaak geïntereseerd. Voor mij kon het een psychose zijn. (…) Hij heeft niet over stemmen gesproken. Maar daarover wil ik zeggen dat iemand die bevelen hoort, dat niet noodzakelijk doet. Als ze opdrachten geven, dan doen die mensen dat meestal niet. Tenzij dat gekoppeld is aan een waansysteem.”
Vermassen: “Wel toevallig dat hij net dan aan de cipier zegt dat hij gelogen heeft. Nog een vraag: kan een psychoot aarzelen? En iets toch niet doen?”
Psychiater: “(…) Ik heb nog nooit geweten dat iemand die daden pleegt op basis van waanideeën zo’n doordachte plannen uitvoert. Die laten zeker steken vallen. De eerste moord, op die bejaarde vrouw, was de perfecte moord. Ik zie dat geen zieke patiënt doen.”
Een andere psychiater zegt: “Een verbrokkelde geest, geeft vaak gebrokkeld handelen. Dat is niet het gevolg bij deze jongen.”

12.46 uur Meester Jef Vermassen: “Ik stel vast dat ik nooit geweten heb dat een dader zo vlug door drie deskundigen zo snel gezien wordt, dezelfde dag nog. Ik noem dat een voorrecht, dat jullie de dag zelf van de feiten, hem kunnen observeren hebben. klopt dat?”
Psychiater: “Klopt, dat ligt aan de onderzoeksrechter die ons sommeerde.”
Vermassen: “Ja, maar ook aan de aard van de feiten. Voor een banale moord, dat klinkt raar, kom je niet meteen.”

12.43 uur De procureur vraagt of de psychiaters ook zijn kwaadheid ondervonden. Een psychiater zegt dat hij dat nooit gezien heeft. Wat hem wel trof, was het kat-en-muisspel, waaruit hij plezier haalde. De procureur pikt daarop in: “Het was nooit het geschikte moment voor zijn motief, wie weet komt het nog. Hadden jullie ook die ervaring?”

12.39 uur De procureur vraagt of De Gelder zich bediende van instrumenteel geweld, eerder dan reactief (waarbij interactie is met slachtoffers, red.). Deberdt: “Het is zeker geen reactief geweld. Hij was goed voorbereid. Hij wist even niet wat hij moest doen toen die deur niet meer open ging. Hij herpakte zich meteen en keek hoe hij buiten kon. Hij schopte zelfs wat in zijn weg stond. (…) Hij was koel. Alles was veel beter voorbereidt dan we hadden gedacht. Wie zo planmatig te werk gaat, is toerekeningsvatbaar.”

12.35 uur De procureur zegt dat heel wat kenmerken van psychopatie opgaan voor De Gelder: “List en bedrog, kil, geen empathie, oppervlakkig charmant, opgeblazen eigenwaarde, geen verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag, de fout bij anderen leggen, …” Dat zijn zaken die opgaan voor factor 1 van die persoonlijkheid, zegt een psychiater. Een andere zegt dat De Gelder zeker antisociale kenmerken heeft. “De antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft hij in mindere mate, hij is meer een schizotypische persoonlijkheid. Dat is nog erger dan anti-sociale.”

12.30 uur De procureur heeft ook enkele vragen, maar enkel vanuit het strafrecht: “Ik ga niet mee in het verhaal dat ons menselijk gedrag kan herleid worden tot het gevolg van een chemische reactie, waarop we geen vat hebben. Ik hou me aan de strafrechterlijke context. Het gaat dus om de vraag of De Gelder verantwoordelijk is voor zijn daden.”

12.25 uur “Moord door schizofrenen is ongepland, uitgaande van een banale, dwaze opmerking, gekenmerkt door een wildheid. Niet zoals in dit geval.”

12.16 uur Een jurylid vraagt naar de typische kenmerken van een psychose. “Wij verwachten een waanwereld tegen te komen, waarbij er een verlies van contact is met de realiteit. Ze leven in een interne droomwereld, die los staat van elke realiteit. De Gelder heeft wel paranoïde gedachten en vluchtige wanen, maar als je aan schizofrenie lijdt, dan leef je in die waanwereld. Je bent totaal vervreemd van de dagdagelijkse realiteit. Je handelt in functie van die wanen. (…) Bij hem hebben we dat niet gevonden.”
Jurylid: “Maar ze kunnen wel normale zaken doen, zoals eten maken of gaan werken?”
Psychiater: “Er zijn gevallen bekend, maar niet op deze leeftijd.”

12.08 uur “Verschillende genetici zijn bezig met het lokaliseren van de genen die te maken hebben met psychose. Dat is een zeer complexe zaak, waarschijnlijk spelen verschillende chromosomen en genen een rol.”
Een van de assesoren wil weten of de psychiaters inzage hebben gedaan in de medische dossiers van familieleden van De Gelder.
Psychiater: “Wij hebben geen inzage gekregen. (…) Er zou langs de kant van de vader van Kim De Gelder psychose zijn, maar dat hebben we niet kunnen vaststellen.”
Een andere psychiater pikt in en zegt dat dat medisch-deontologisch niet mogelijk is. “Zelfs niet bij mensen die overleden zijn.”

12.07 uur De voorzitter vraagt of de emotieloosheid van De Gelder een deel van zijn persoonlijkheid is.
Psychiater: “Ik denk het wel. Dat is ook reeds beschreven door zijn leerkrachten in het lager onderwijs. Hij was eenzaam en kon zich moeilijk aanpassen, dat is geaccentueerd in zijn pubertijd. Die karaktertrekken waren er al en zijn geaccentueerd in zijn adolescentie.”

12.03 uur Psychiater Deberdt vertelt anekdotes over mensen die aan schizofrenie lijden. Hij doet het verhaal van zeer verloederde appartementen, van mensen die opgesloten werden: “Dat was vreselijk. Schizofrenie is een destructieve stoornis. Had hij daar aan geleden, dan zagen we nu een andere man.”

12.00 uur Psychiater Deberdt zegt dat De Gelder geen schizofreen is: “Hij zei me dat als ik geduld had, hij me misschien ’s avonds ging zeggen waarom hij dat vreemde, moordende gedrag had vertoond. Ik heb gezegd: ‘Ge moogt terug gaan naar uw hotelkamer.’ Dat is geen schizofrenie, dat is het gedrag van een manipulator.”

11.52 uur Psycholoog Nys nam veel testen af met betrekking tot het veinzen van psychoses. Zijn die betrouwbaar, vraagt de voorzitter.

Nys: “Er is veel onderzoek gebeurd naar die testen. Men heeft vastgesteld dat de foutenmarge onder de 10 procent zit en dat men simulanten eruit kan halen. Ze kunnen zeker het onderscheid maken met echte patiënten.”
Voorzitter: “Is er een reden waarom er geen onderzoek naar zijn potentiee gevaar is gevoerd?”
Psychiater: “Dat is zo duidelijk, een test is overbodig.”
Nys: “Het komt mij over dat de gedragingen van De Gelder passen in een strategie om wilsonbekwaam over te komen.” De these dat hij wilsonbekwaam is, komt dus op Nys “ongeloofwaardig over.”

11.40 uur Een psychiater geeft uitleg bij het syndroom van Asperger, een vorm van autisme. “De Gelder lijdt hier niet aan, want dat syndroom manifesteert zich al in de kindertijd.”

11.36 uur “Het essentieel punt dat wij verdedigen of besluiten, dat verschuillend is van de geneesheer van meneer Haentjes, is dat er geen waanwereld is.” Voorzitter: “Het is een realiteit, waar wij niet in kunnen komen, maar het is een realiteit?” Psychiater: “Inderdaad. (…) Als je de jongen ziet, stel je niets vast dat wijst op schizofrenie. Dat is ons probleem, want we hebben daar allemaal aan gedacht.”

11.29 uur Voorzitter Koen Defoort vat het besluit van de experts samen als: een geestesstoornis, maar geen geestesziekte.

11.02 uur De zitting wordt 20 minuten geschorst zodat iedereen wat vragen kan voorbereiden.

11.00 uur “Algemeen besluit: “Hij heeft een ernstige geestesstoornis, verkeerde in een ernstige staat van geestesstoornis op het moment van de feiten, hij is niet krankzinnig (niet schizofreen). Hij kon zijn daden controleren: hij wist wat hij deed en deed wat hij wou. Hij bljft uiterst gevaarlijk voor zichzelf en de maatschappij, wegens het dubbel profiel van serie- en massamoordenaar.”

10.55 uur “Besluit: ernstige geestesstoornis, geen krankzinnigheid.

Kon hij zijn daden controleren? Wij delen dat op in twee vragen: Wist hij wat hij deed (oordelingsvermogen)? Deed hij wat hij wou (wilsbekwaamheid).

Wij oordelen dat hij wist wat hij deed. Er is geen verband tussen zijn geestesstoornis en zijn daden. Er is geen waansysteem. Hij is planmatig en koelbloedig, controlerend en manipulatief. Eerder in de richting van een persoonlijkheidsstoornis gaande.

Hij deed wat hij wou, want: zijn moordplannen komen vanuit hemzelf, zijn niet door stemmen opgedrongen. En er is de voorbereiding en zijn eigen uitspraken waaruit blijkt dat hij kon stoppen met moorden. ‘Ik denk dat ik het verschil weet tussen goed en kwaad. Wat ik gedaan heb is heel slecht, ik kon me niet beheersen. Ik was in strijd met mezelf. (…) Ik was van plan om alle bewoners van de Galgstraat te vermoorden, maar door paniek ben ik weggefietst. (…) Ik zei tegen mezelf dat ik het (fabeltjesland) niet moest doen. (…) Ik wou me verstoppen in een huis om daar iemand te vermoorden, maar ik wou niet meer. Het doden leek niet abnormaal voor mij, maar ik wou er mee stoppen.'”

10.52 uur “Hij heeft het profiel van een ‘mission’ seriemoordenaar, die moorden pleegt vanuit een zelfopgelegde opdracht. Dat is bij alle seriemoordenaars: zij volgen hun eigen, wereldvreemde logica. Hij heeft ook het profiel van een massamoordenaar, die zoveel mogelijk slachtoffers wou maken.”

10.51 uur “In alle gesprekken heeft hij nooit spontaan over opdrachten gesproken. Wat wij beschrijven, en daar verschillen wij van mening met de deskundigen van meester Haentjes, is dat dit geen waansysteem is.”

10.48 uur “Zijn hele denken was gericht op die moorden. Hij had geen enkele andere interesse meer.”

“Het objectief was mensen vermoorden. Het was zijn opzettelijke bedoelig om te doden en zoveel mogelijk slachtoffers te maken. Zijn uitvoering was zeer planmatig en beredeneerd. Een mes lijkt dan niet meteen het meest aangewezen als moordwapen. Voor hem was dat meteen duidelijk dat het een mes moest zijn. Ik heb de reden daarvoor niet kunnen doorgronden. Ik heb een vuurwapen gesuggereerd, maar daar was geen sprake van. Het is natuurlijk iets anders; een mes gebruiken. Je hebt contact met je slachtoffer. Er was geen enkel plezier bij het doden, of geen sadistische elementen. Ik had daar aan gedacht omdat hij bij zijn verzonnen moorden bijvoorbeeld kanibalisme noemde. Er zijn geen sporen van lustmoorden.”

10.47 uur “De slachtoffers zijn willekeurig gekozen. Ik weet dat de publieke opinie fel reageert op het feit dat het kinderen of baby’s waren, maar er is geen aanwijzing dat hij gefixeerd is op hen. Het zijn mensen die moeten sterven. Totale onbekenden, die geen enkele rol hebben gespeeld in zijn geschiedenis. Vandaar zijn het ‘zuivere slachtoffers’ te noemen. Iedereen had een slachtoffer kunnen zijn. De enige fout die de slachtoffers begingen, was aanwezig zijn op het moment dat hij daar rondliep met zijn moordgedachten en moordwapen.”

10.43 uur “Na Fabeltjesland had hij geen concrete verdere moordplannen, maar hij was het wel van plan.”

10.42 uur “Er zijn geen tekens van suïcideit in zijn moordplannen. Hij neemt zijn voorzorgen om het er levend vanaf te brengen.”

10.37 uur “Het gaat bij Kim De Gelder om een opdracht vanuit zichzelf om mensen te vermoorden. Hij beantwoordt (partieel) aan de beschrijving avn de ‘Mission Serial Killer’, de dader die handelt volgens een zelfggegeven opdracht.”

10.34 uur “Wat nog belangrijk is: hij heeft spontaan nooit een woord over hallucinaties gezegd. Geen woord.”

10.34 uur Er is een vergeldingsaspect, zo blijkt uit een zelfgeschreven brief in de gevangenis: “Hij had zelf veel geleden tijdens zijn depressie, en wou dat de anderen ook eens zouden lijden.”

10.27 uur Adolescentiejaren: de rol van agressieve computerspelletjes volgens hem: “Ik leerde strategisch denken, het planmatig tewerk gaan.”

Rond zijn 12 jaar schrok zijn nonkel van een agressief verhaal. Hij had een voorkeur voor ongewone, agressieve, criminologische verhalen. Zijn fantasieën zijn naar buiten gekomen. Er zijn geen open tekens van sadisme. Geen mishandeling van dieren. Het blijft dus zuiver fantasmatisch. Er was tot zijn adolescentie geen enkel teken dat hij zijn gedachten zou uitvoeren.”

De tweede fase is een keerpunt in zijn verhaal: het overgaan naar het uitvoeren in de realiteit. Dat situeer tzich eind 2006, begin 2007. Dat is tijdens zijn verpleegkunde-studie. Hij wordt geconfronteerd met mensen die sterven, met suïcidale patiënten. Dat confronteert hem met zijn eigen moordfantasieën en eigen suïcidegedachten.

10.23 uur Fase 1: in de kinder- en jeugdjaren ontstaan moordfantasieën:

“In zijn kinderjaren, hij spreekt van zijn 6 jaar in een verhoor (maar dat moeten we met een korreltje zout nemen), heeft hij moordfantasieën. Dat zijn zijn woorden. Hij heeft die jegens zijn ouders, die ‘woede’ wordt uitgelokt door banale gebeurtenissen. Bijvoorbeeld dat zijn broer meer aandacht kreeg omdat hij ADHD had. Het zijn banale gebeurtenissen die in elke familie voorkomen. Hij tilde er erg zwaar aan dat zijn moeder geld had gestolen van hem.”

Hij heeft ook moordfantasieën jegens leraren en klasgenoten. Hij beweerde dat hij gepest werd. Ik heb niet veel concreets teruggevonden daarover, maar enfin, hij voelde zich gepest. Het enige traumatiserende is dat er eens zwakzinnigen op school waren en dat hij onverwacht een kus kreeg van een van hen, vooraan in de klas. Hij voelde zich erg vernederd en ontdaan daarover. Hij had dan moordfantasieën over gehandicapten en derden.”

10.19 uur Hoe komt De Gelder tot het plegen van meervoudige moorden?

Fase 1: in de kinder- en jeugdjaren ontstaan moordfantasieën. “In de fantasie zijn geen grenzen. Maar wij denken er niet aan die fantasieën uit te voeren. Dat was zo tot zijn 18 jaar.”
Fase 2: vanaf 18 jaar overgang van fantasieën naar plegen van moorden.
Over de keuze van de slachtoffers.
Over de uitvoeringsmodaliteit van de moorden.

10.15 uur Waarom weerhouden wij schizofrenie? De klachten zijn wisselend, onvoldoende lang aanwezig en vooral gebaseerd op verhaal van anderen en niet waargenomen door geconsulteerde artsen. Schizofrenie is noout formeel gesteld.

De knik in zijn functioneren is vatbaar voor meerdere interpretaties: het is geleidelijk gegaan.

Er is geen cognitieve achteruitgang, wat het geval is bij schizofrenie. Hij lieg en veinst, dat is niet typisch voor schizofrenie, wel voor karakterstoornissen.

10.13 uur Kenmerken van schizotypische persoonlijkheidsstoornis: beinvloedingsgedachten, buitensporige angst, excentriek gedrag of uiterlijk, achterdocht, geen intieme vrienden of vertrouwelingen, moeilijk met emotionele relaties, onaangepaste gevoelens, …

Er zijn ook kenmerken van andere persoonlijkheidsstoornissen bij De Gelder: antisociale kenmerken, die verwijzen naar psychopatie. Zoals: haat, wraak, koelbloedig, liegen, sadistische uitlatingen, manipulatief, egocentrisch. Er zijn ook narcistosche kenmeren: arrogantie, almachtsfantasieën.

10.09 uur “De vraag stelt zich of zijn vreemd gedrag tekenen van schizofrenie zijn? Dat werd gedacht, maar wij weerhouden die stelling. Ernstige karakterstoornis leunt nauw aan bij schizofrenie, in sommige gevallen is dat zelfs een voorloper, maar niet in dit geval.”

In de presentatie van de dokters staat maar niet in dit geval in vetjes en onderlijnd, en komen er twee uitroeptekens achter. Ze willen dat duidelijk benadrukken.

10.07 uur “De dokter die gevraagd werd om De Gelder te onderzoeken in het licht van collocatie, heeft geoordeeld dat hij niet gevaarlijk was. Daarom was collocatie niet nodig.”

10.01 uur “Elke dokter kan een omstandig medisch verslag invullen, dat dan aan de vrederechter moet voorgelegd worden voor collocatie. In dat verslag moeten symptomen beschreven worden.”

09.50 uur Dat kinderastma, waar De Gelder aan leed, een psychosomatische aandoening zou zijn, doet dokter Deberdt af als “behorend tot het rijk der fabeltjes.”

09.45 uur De diagnose van schizofrenie wordt gesteld, maar niet weerhouden.

09.42 uur De Gelder heeft in de cel veel feiten verzonnen, hij diste gruwelijke verhalen op aan zijn medegedetineerden. Hij heeft medegedetineerde Nizar Trabelsi beledigd en bedreigd.

09.38 uur “Stemmen hoorde hij nooit langdurig. Ook zijn waangedachten heeft hij niet langdurig, er is geen waansysteem. Depressieve klachten heeft hij wel voor langere periodes, dat duurt weken. Angst en euforie heeft hij ook nooit langdurig, net als zijn gedragsproblemen (agressie bijvoorbeeld.)”

“Hij veinst soms wel en soms niet, dat is zeker. Hij zegt dat zelf en de deskundigen stellen dat vast. De diagnose is uiterst moeilijk, hij zou eigenlijk moeten in observatie genomen worden.”

09.36 uur “De Gelder scoorde hoog op psychosegevoeligheid, maar de enige conclusie is dat hij veinsde.”

09.34 uur “Hij maakte een adequate en coherente indruk. Emotioneel kwam hij oppervlakkig en kil over, hij gaf een apatische, lusteloze en passieve indruk. Het intelligentie-onderzoek wijst uit dat De Gelder een IQ van 103 heeft: normaal begaafd. Cognitief is er voldoende vermogen om zijn handelen in te schatten.”

09.32 uur Besluit: bij eerste verhoor tekenen van psychose, maar dat blijkt niet te kloppen. De eerste drie weken heeft hij geen psychotische klachten, is er een soepel contact. Dag 22 praat hij over stemmen. Dag 28-34 heeft hij waangedachten en krijgt hij medicatie.

09.31 uur Dag 35 zegt hij dat ij komedie speelt en geïnterneerd wil worden.
Dag 49 excuseert hij zich voor de opgevoerde show en zegt geen stemmen gehoord te hebben. Internering, zegt De Gelder, is zijn grootste vrees.
Dag 62 herhaalt hij dat hij geen stemmen hoort, zegt dat zijn agnst gespeeld was.

09.30 uur Dag 33 geeft hij de feiten bij Elza Van Raemdonck toe. Ook, volgens hem, gepleegd op bevel van stemmen.

09.28 uur Dag 22: “Voor het eerst zegt hij iets over de feiten. In opdracht van stemmen is hij op zijn fiets gestapt en de kinderen gaan doden.”

Tot 19 februari, dag 27, zijn geen tekenen van psychose te zien. Dat is pas vanaf dag 28 op vrijdag 28 februar. Dan wordt gestart met antipsychotica.

09.27 uur Dag 12: “Hij weigert mee te werken, geen hallucinaties of wanen vastgesteld. Hij is wel passief-agressief.”

09.26 uur Dag 7: “Hij weigert zijn ouders te zien en zegt afscheid van hen genomen te hebben.”

09.25 uur Dokter Deberdt omschrijft De Gelder als een zeer egocentrisch, sarcastisch en cynisch man.

09.24 uur “Dag 2 eet en drinkt hij niet, hij zegt wel tegen een bewaker dat hij komedie speelt. Op dag 3 zegt hij niets, maar pinkt wel een traan weg bij de foto van een gedood kind.”

09.23 uur “Wij zagen een beeld van katatoon mutisme en katatoon gedrag. Hij verklaarde dat hij niet wilde praten. (…) Ook zijn moeder zei die avond dat hij een spelletje aan het spelen was.”

09.22 uur Dokter Gabriel presenteert de psychiatrische bevindingen op de dag van de feiten.

09.19 uur De opdracht was: nagaan of De Gelder op het moment van de feiten krankzinnig was, in een ernstige staat van geestesstoornis of zwakzinnigheid zit, wat het hem onmogelijk maakt zijn daden te controleren. Ze moesten ook, ten tweede, nagaan of dat nog zo was toen ze hun verslag maakten. Ten derde moesten ze antwoorden op de dubbele vraag of De Gelder een gevaar voor de maatschappij en zichzelf was. Dat is twee keer het geval, aldus de psychiaters.

09.16 uur Er zijn vijf psychiaters en een psycholoog. Dat zijn Dr. Roger Deberdt, Prof. Dr. Paul Cosyns, Dr. Marc Gabriël, Dr. Hans Hellebuyck en Dr. Dirk Steemans. De klinisch psycholoog is Jurgen Nys.

Zij hebben ongeveer een jaar en twee maanden na de feiten hun verslag afgerond. Dat bestaat uit 166 pagina’s. 17 februari 2012 hebben Steemans en Cosyns nog een laatste gesprek gehad met De Gelder. Dat was een extra opdracht.

09.14 uur De psychiaters en psycholoog van het college treden samen aan. In de nammidag komen de psychiaters en psycholoog van de verdediging aan het woord.

08.45 uur Goeiemorgen. Welkom bij onze liveblog over de zestiende procesdag in het assisenproces tegen Kim De Gelder.

Vandaag komen de deskundigen aan het woord. Psychiaters en psychologen zullen hun mening geven over Kim De Gelder. Aangezien de hamvraag van dit proces is of De Gelder toerekeningsvatbaar is of niet, zullen de experts van de verdediging waarschijnlijk stevig verhoord worden door de burgerlijke partijen en omgekeerd.