Hassan Al Hilou, ondernemer en keynotespeaker: ‘In één dag ben ik verschillende versies van mezelf’

Elke week vraagt Knack aan ondernemende mensen hoe ze lijf en psyche in balans houden.

Als kind sliep Hassan Al Hilou op de grond en sopte hij droog brood in citroensap om het weer zacht te maken. Vandaag leunt hij almaar dichter tegen de macht aan. ‘Ik zie overal schoonheid en liefde.’

Drie dagen na ons gesprek vliegt Hassan Al Hilou naar Dubai, voor een keynotespeech over diversiteit en inclusiviteit op de wereldtentoonstelling. Dat is nu zijn leven: op zijn 22e heeft Al Hilou niet alleen het oor van de belangrijkste politici en bedrijfsleiders van het land, ook internationaal is hij een geliefd spreker.

‘Na de speech blijf ik nog een paar dagen om even op het strand te liggen’, zegt hij. ‘Maar de kans is groot dat ik er na een dag of drie alweer met een lokale handelaar aan het praten ben over hoe ik de uitdagingen voor de jeugd in zijn gemeente kan aanpakken.’

We zitten in een vergaderzaal in een imposant herenhuis bij het Brusselse metrostation IJzer, de thuisbasis van de door Al Hilou opgerichte vzw Capital. Jongeren lopen af en aan. Ze komen hier studeren, solliciteren of werken. In de kelder is een bokszaal. ‘Vorig jaar hebben we meer dan vijfduizend jongeren op bezoek gehad’, zegt Al Hilou. ‘Als ik deze kans niet had gegrepen, waren de meesten van hen waarschijnlijk niet geholpen.’

Niet eens zo lang geleden zag het leven van Al Hilou er een pak minder glansrijk uit. Zijn ouders vluchtten uit het Irak van Saddam Hoessein en kwamen via Nederland in Molenbeek terecht. Als jongste van drie kinderen sliep hij een tijdje op de grond, geld voor een bed was er niet. In boeken vond hij een houvast. Zeven jaar geleden werd hij opeens bekend, als ‘jongste ondernemer van het land’. Met zijn digitale start-up YouthTalks wilde hij jongeren met elkaar in discussie laten gaan, en voor hij het wist was hij een rolmodel. Hij klopte aan bij politici en ondernemers, vond gehoor en financiële steun, en vliegt nu dus ook de wereld rond.

Onlangs hebt u nieuwe loopkledij gekocht. Wat was de aanleiding om uw lichaam wat meer aandacht te geven?

Hassan Al Hilou: Sinds kort leer ik werk en rust beter te combineren. Vroeger wisselde ik periodes van hard werken af met korte vakanties, zoals vroeger op school. Nu probeer ik de twee stapsgewijs in elkaar te laten overvloeien, tijdens de week. En daar helpt sporten bij. Het is iets cultureels, merk ik. Ik krijg almaar meer de vraag hoe ik omga met rust. Maar in mijn omgeving bestaat rust niet. Daar krijg ik de hele tijd de vraag wat ik aan het doen ben en wat de volgende stap is die ik wil zetten. Mijn leeftijdsgenoten in Irak werken veel harder, voor minder geld. Waarom zou ik dan moeten rusten? Van kindsbeen af vergelijk ik mezelf met jongeren in andere, kwetsbaardere landen. Niet met mijn leeftijdsgenoten hier. Toen ze me op mijn vijftiende zeiden dat ik te jong was om te beginnen werken, antwoordde ik altijd: ‘Ben je ooit in een derdewereldland geweest? Daar moeten kinderen van zes jaar elke dag twee uur lopen voor een kruik water.’ Pas nu begin ik te beseffen dat ik om lang en gelukkig te leven soms rust moet durven te nemen.

U bent altijd met uw geest bezig, u wilt zich de hele tijd verder ontwikkelen. Hebt u de neiging om uw lichaam te verwaarlozen?

Al Hilou: Het lichaam gaat met de geest mee. Als je mentaal sterk staat en intensief nadenkt – vooral over de vraag: waarom besta ik? – volgt je lichaam vanzelf. Natuurlijk heeft iedereen een andere limiet. Mij zul je nooit dertig kilo zwaarder zien dan ik nu ben, die standaard heb ik wel. Maar als ik moe ben, daag ik mijn lichaam graag uit. Dan denk ik: ben ik wel echt moe, of lijkt het maar zo? Dan begin ik hier ’s avonds nog te boksen met de jongeren, en ondertussen kunnen we bijpraten over het werk. Mijn baan is fysiek niet intensief, dat scheelt ook. Ik moet vooral veel denken, schrijven en spreken.

In het verleden hebt u stressaanvallen gehad. Is sporten een manier om ook uw geest fit te houden?

Al Hilou: Nee. Ik raak niet geïnspireerd door ’s ochtends te lopen, maar door de verhalen die ik te horen krijg. Elke dag krijg ik berichten van jongeren die ons bedanken voor onze rol in hun groei, of die bij ons aankloppen met problemen. Gisteren kreeg ik een sms van iemand die net uit de gevangenis komt en dankzij mij aan een job is geraakt. Dat geeft me veel energie, net zoals oplossingen zoeken voor de problemen die ik constant zie in de samenleving me energie geeft. (zwijgt even) Ik heb inderdaad al stressaanvallen gehad, ik ben er zelfs mee in het ziekenhuis beland. Maar ik sport niet om ze te voorkomen. Ik doe het vooral om te genieten van het moment. Maar ook tijdens het fietsen of lopen ben ik aan mijn werk aan het denken. Gewoon op een andere, rustiger manier. Ik denk 24/7, als dat wetenschappelijk gezien kan, tenminste. Mijn geest is constant aan het draaien. Als ik ergens geen controle over heb, kan ik het niet relativeren.

‘Als ik faal in het leven, is er een hele groep die gekwetst zal worden’, hebt u ooit gezegd. Waarom legt u uzelf zo veel druk op?

Al Hilou: De uitdagingen in de samenleving zijn gigantisch. Weinigen zien dat, of velen relativeren het. De jeugdwerkloosheid in Brussel staat op 26 procent, en toch is dat geen politiek thema. Ik heb de voorbije maanden aan verschillende partijvoorzitters gevraagd hoe dat komt. Maar niets doen en klagen is niet mijn stijl. Ik wil altijd bewegen, het heft in hand nemen. De jongeren met wie ik werk, zijn al vaak in de steek gelaten. Door hun familie, het onderwijs, de arbeidsmarkt. Ik zie het als mijn maatschappelijke taak om hen te ondersteunen.

Waarom bestaat u?

Al Hilou: Ik wil graag bestaan als iemand bij wie je hoop kunt tanken. Als iemand bij wie jongeren terechtkunnen om opnieuw een lichtbron te vinden.

Waar put u zelf hoop uit?

Al Hilou: Uit de jongeren. Ik geloof erg in reverse mentorship, waarbij jongeren en oudere jongeren elkaar energie geven. Twee weken geleden kreeg ik een bericht van een meisje dat enkele maanden geleden op het punt stond zichzelf pijn te doen. ‘Door naar Capital te komen, besef ik weer wie ik ben’, zei ze. Dat is mijn benzine.

Het klinkt bijna therapeutisch.

Al Hilou: Dat is het ook. Voor hen, maar ook voor mijzelf. Ik geloof sterk in therapie, en heb er vroeger zelf gehad. Als ik weer eens een stressaanval heb, denk ik aan wat mijn therapeut destijds zei: ‘Denk aan een appel in een witte, lege ruimte.’ Thuis heb ik nog altijd een rustkamer, die helemaal leeg is en waar ik geregeld ga zitten. Jeugdwerkers zijn als soldaten met een duidelijke missie, zeg ik altijd. Het is zaak om trauma’s te vermijden door wat je te zien of te horen krijgt.

U hebt veel energie. Bent u bang dat ze ooit opraakt?

Al Hilou:(denkt lang na) Ik heb inderdaad veel energie, altijd al gehad. Op school was ik ’s ochtends al aan het zingen of discussiëren over de actualiteit toen de andere leerlingen nog half slapend de speelplaats op wandelden. Een moment zonder energie, dat ken ik niet. Het besef dat het ooit zal veranderen, maakt me angstig. Maar zolang ik een job uitoefen die me voedt en ik af en toe rust neem, denk ik niet dat het zal gebeuren.

Hoe belangrijk is uw geloof voor u?

Al Hilou: Het is cruciaal, een leidraad voor mijn leven. Het geeft me veel rust. Door mijn geloof weet ik wat mag en wat niet, wat kwaad en goed is, lichamelijk en geestelijk. Dat zorgt voor duidelijkheid.

U denkt voortdurend probleemoplossend. Hebt u in uw geloof al systeemfouten ontdekt?

Al Hilou:(lacht) Geloof is een element in mijn leven waar ik juist niet over hoef na te denken. En daar word ik rustig van. Dat vinden veel mensen lastig. ‘Geloven zonder na te denken,’ zeggen ze, ‘dat kan toch niet?’ Natuurlijk sta ik weleens stil bij bepaalde onderdelen van mijn geloof. Onlangs nog, toen ik nadacht over de essentie van het gebed. Ik bid meerdere keren per dag, maar vaak doen jongeren het vanuit sociale druk. Daarover dacht ik na: als ik het niet doe voor mijn omgeving, voor wie dan wel? Omdat het me altijd een moment van rust en bezinning biedt, bedacht ik, zoals denken aan een appel.

Het gaat om aandacht en concentratie?

Al Hilou: En om je geliefde zien. Het gebed is een moment tussen jou en God, die je een luisterend oor biedt. Ik ben iemand die graag praat en als er dan niemand meteen antwoordt, doet dat deugd. (lacht)

Wat gebeurt er na de dood met ons lichaam en onze geest?

Al Hilou: Mijn lichaam zal verrotten tussen de modder en het zand. Maar ik hoop dat mijn geest in een betere wereld zal terechtkomen. Ik beschouw het leven als een testfase. Al besef ik goed dat ik ook teleurgesteld kan worden wanneer ik overlijd en terechtkom in een wereld met evenveel of zelfs meer problemen dan deze. Dan heb ik voor niets mijn hele leven gewerkt vanuit het idee dat ik na de dood rust zou vinden. (zwijgt even) Al sinds ik klein was, denk ik aan de dood. Ik besefte al vroeg dat ik maar een beperkte periode met dit lichaam zou leven. Daarom zeg ik altijd: ‘Leef alsof je morgen doodgaat, werk alsof je oneindig leeft.’ Elke avond voor ik in slaap val, vraag ik me af of ik die dag genoeg heb gedaan voor de samenleving. Als ik niet tevreden ben met het antwoord, zoek ik naar een oplossing op korte termijn. Dan stuur ik een bericht naar vrienden of warm ik een pannenkoek op. (lacht) Ik beschouw de jaren die ik krijg als een gunst. Van de duizenden cellen die bij mijn vader zijn vertrokken heb ik het gehaald, dus moet ik daar verantwoordelijkheid voor opnemen.

Toen uw ouders van Nederland naar Molenbeek verhuisden, hebt u samen met uw zus en broer een tijdje op de grond moeten slapen. Geld voor een bed was er niet. Haalt u daar nog altijd uw motivatie vandaan?

Al Hilou: Als kind was ik ongelukkig. Ik leefde in een kwetsbare situatie en had niet echt iets om me in uit te leven of om naar uit te kijken. Bovendien was mijn vader er vaak niet. Dat zorgde ervoor dat ik al jong de kracht moest vinden om volwassen te worden. Maar ik was wel dankbaar, want ik had tenminste een plek om te slapen en elke dag iets te eten, ook al was het droog brood dat ik doopte in citroensap, om het weer zacht te maken. Veel mensen hebben het minder goed, besefte ik toen al. Ik was altijd degene die positieve energie gaf. Vandaag ben ik gelukkig én nog altijd dankbaar. Wat ik in mijn jeugd heb meegemaakt, zal altijd een bron van kracht blijven. Onlangs had ik het erover met een vriend: wil ik mijn eigen kinderen hetzelfde laten meemaken, zodat ze dezelfde ingesteldheid ontwikkelen? Zoals ik het nu zie, wil ik het verleden afsluiten zodra ik een kind heb. Ik wil mijn eigen ervaringen niet opdringen aan de volgende generatie.

Hassan Al Hilou en de liefde, wat mogen we daarover weten?

Al Hilou: Over de romantische liefde kan ik weinig zeggen. Dat is privé. Maar meer in het algemeen kan ik vertellen dat ik overal schoonheid en liefde zie, voor elk levend wezen. Sommigen zullen het naïef vinden, maar ik heb nooit begrepen hoe je iemand pijn kunt doen. Waar ik het meest van wakker lig, is partnergeweld. Het gaat om machtsmisbruik, en daar kan ik niet tegen. Je mag invloed hebben, maar misbruik die niet.

U hebt ondertussen zelf ook macht verworven. Bestaat de kans dat u die zult misbruiken?

Al Hilou: Daar lig ik vaak wakker van. Wat doe ik met de invloed die ik heb? Veel mensen vertrouwen me en luisteren naar de punten die ik naar voren schuif. Is het wel ethisch verantwoord om mijn netwerk in te schakelen? Handel ik wel juist? Heeft mijn invloed soms ook negatieve gevolgen? Die vragen stel ik me vaak. Mijn antwoord is dat ik me laat omringen door mensen die meer ervaren en slimmer zijn dan ik, en dat ik luister naar hun opmerkingen over mijn ideeën. En daarnaast leg ik mezelf enkele lessen in nederigheid op, zoals twee dagen per week aan het onthaal zitten.

Ik heb me laten vertellen dat uw haar u heilig is. En dat u maandelijks uw huid laat verzorgen.

Al Hilou: (lacht) Zet me op een onbewoond eiland en ik word binnen de kortste keren de meest dierlijke versie van mezelf. Maar de realiteit is dat ik elke dag in een context leef waarin iedereen me ziet. Straks gaan we bijvoorbeeld een snapvideo maken. Ik heb volgers, jongeren die me willen horen spreken en willen weten hoe mijn dag eruitziet. Dan moet ik toch een bepaalde uitstraling hebben? Uitstraling is belangrijk. Het is een deel van het merk dat ik verkoop.

Tot slot: op een feestje begon u niet zo lang geleden als eerste te dansen. Uw vrienden wisten niet wat ze zagen. Wat bezielde u?

Al Hilou: In een en dezelfde dag ben ik veel verschillende versies van mezelf. De Hassan die je nu ziet, kan helemaal anders zijn dan de Hassan die je over een uur zou ontmoeten. Het hangt af van de situatie. Zet me op een jetski en ik word op slag de wildste jetskiër die er is. En ben ik op een feestje en voel ik me ontspannen, dan begin ik inderdaad te dansen.

Wat zit er in de deelverzameling van al die Hassans?

Al Hilou: Dat ik het beste uit elk moment wil halen, voor mezelf en de mensen om mij heen. We leven maar kort, laten we er zoveel uithalen als we kunnen.