Zijn schrale economische tijden gezonder?

© Thinkstock

Overgewicht en te weinig bewegen zijn de belangrijkste oorzaken van diabetes type 2. Maar het is zo moeilijk om die gewoonten spontaan te veranderen, tenzij de omstandigheden je dwingen.

Overgewicht en te weinig bewegen zijn de belangrijkste oorzaken van diabetes type 2. Maar het is zo moeilijk om die gewoonten spontaan te veranderen, tenzij de omstandigheden je dwingen. Zoals tijdens de hongerjaren net voor de eeuwwisseling in Cuba. Het leverde de Cubanen een spectaculaire gezondheidswinst op. Maar die smolt met het verdwijnen van de crisis weer als sneeuw voor de zon.Tussen 1991 en 1995 sukkelde de Cubaanse economie geleidelijk weg in een diepe crisis. Voedsel werd schaars en brandstof duur.

De energieopname daalde met ruim 800 kcal per dag. Van een maximum van ongeveer 3100 voor de crisis tot een 2300 op het dieptepunt.

De dure brandstofprijzen dwongen de Cubanen tot meer verplaatsingen te voet of met de fiets. De overheid verspreidde in die jaren ruim 1 miljoen fietsen en het aantal fysiek actieve burgers steeg van een schamele 30% voor de crisis naar een top van 80%.

De gemiddelde Cubaan verloor hierdoor op enkele jaren tijd een 4 à 5 kilogram aan lichaamsgewicht.

Stevige gezondheidsbonus

De combinatie van minder overgewicht en meer beweging leverde een mooie gezondheidsbonus op die zich onmiddellijk aftekende in de gezondheidsstatistieken.

Tijdens de eerste crisisjaren steeg het aantal sterfgevallen als gevolg van diabetes type 2 niet langer. Het bleef stabiel en na ongeveer 6 jaar begon het zelfs plots spectaculair te dalen tot het ongeveer 50% lager lag dan voor de crisis.

In diezelfde periode dook het aantal doden door hart- en vaatziekten met zo’n 34% eveneens steil naar beneden om daarna af te zwakken.

Economisch herstel. Helaas? We vechten al enkele tientallen jaren een moeizame strijd tegen overgewicht en diabetes type 2 en ondanks alle inspanningen blijft de toestand verder de verkeerde kant op gaan.

De resultaten van het natuurlijke experiment in Cuba, dat we nauwelijks op een gelijkaardige betrouwbare schaal kunnen herhalen, tonen echter aan dat 2 cruciale factoren een indrukwekkende invloed kunnen hebben op deze evolutie.

We weten dus wat werkt en dat zadelt ons op met die ene grote vraag die altijd maar blijft terugkomen: hoe?

Op een spontane ommekeer hoeven we niet te rekenen, want de evolutie na het economische herstel in Cuba is ronduit deprimerend. De mensen gingen opnieuw meer eten. Hun energieopname steeg tot ongeveer 3300 kcal per dag. Meer dus dan voor de crisis. Alsof er een achterstand in te halen was.

Het overgewicht schoot prompt opnieuw de hoogte in en ligt momenteel eveneens hoger dan voor de crisis. Op het dieptepunt van de crisis kampte ongeveer 7% van de bevolking met overgewicht. Tegen 2010 was dat al gestegen tot bijna 20%.

Het aantal nieuwe gevallen van de diabetes type 2 schoot al even indrukwekkend de hoogte in met meer dan een verdubbeling op nauwelijks 5 jaar tijd. Niet verwonderlijk, de diabetesmortaliteit is eveneens weer aan het stijgen.

Met de fiets naar het werk?

Erg deprimerend allemaal, maar moeten we er ons dan zomaar bij neerleggen? Toch niet. We moeten elke kans die we krijgen aangrijpen. Neem bijvoorbeeld iets eenvoudigs als fietsen naar het werk.

Fietsen geniet in ons land een hoog aanzien, zeker wanneer je het tijdens je vrijetijd doet. Kijk maar naar die ernstige politici die zo prominent in beeld gebracht worden omdat ze toevallig een deel van de Ronde van Vlaanderen voor wielertoeristen gaan fietsen.

De heren (de dames worden opvallend minder in beeld gebracht) zouden de gezondheid van het land aan aanzienlijke dienst bewijzen door bijvoorbeeld ook met de fiets naar het werk te komen en dat even sterk in de media te promoten. Zodat die dagelijkse verplaatsingen eveneens wat meer sexy zouden worden.

Ze zouden op die manier een dubbelslag kunnen thuishalen, want een vermindering van het woonwerkverkeer met de auto zou ook een verbetering van de luchtkwaliteit leiden. Een gebied waarop Vlaanderen momenteel echt niet goed scoort.

Het zou onze politici misschien ook sneller overtuigen van het belang van een degelijk en veilig fietspadennetwerk. Eveneens een terrein waarop Vlaanderen een boel werk te verrichten heeft.

Gratis downloaden

De studie van de evolutie in Cuba en het bijhorend commentaar verschenen recent in de British Medical Journal. Je kunt beide gratis downloaden.

Jan Etienne, Bodytalk

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content