Bent u als kind ingeënt tegen de mazelen en andere kinderziektes? Indien niet, maak er dan dringend werk van. Een gesprek met professor vaccinologie Pierre Van Damme (UAntwerpen).
Lees deze week in Knack een interview met de wereldvermaarde viroloog Ab Osterhuis: ‘Wie ons werk in twijfel trekt, moet eens denken aan de miljoenen griepslachtoffers van 1918’.
Doet België het goed, als het over de vaccinatiegraad gaat?
Pierre Van Damme: Zeker, België wordt – samen met de Scandinavische landen – zelfs als een van de betere leerlingen van de Europese klas beschouwd. De overgrote meerderheid van de zuigelingen en adolescenten wordt gevaccineerd tegen de bekende kinderziektes als mazelen, polio en tetanus. Maar dat wil niet zeggen dat we op onze lauweren mogen rusten. Het blijft een uitdaging om die goede vaccinatiegraad van meer dan 90 procent aan te houden. Vooral bij de introductie van nieuwe vaccins is het een uitdaging om de hoge vaccinatiegraad van bestaande vaccins te behouden.
Waarom is er nu zoveel te doen om het mazelenvaccin?
Van Damme: Mazelen is geen banale kinderziekte: wereldwijd zijn er nog meer dan 100.000 sterfgevallen per jaar. Ons land is in 1985 begonnen met de vaccinatie tegen mazelen, bof en rubella voor éénjarigen (geboren in 1984), tien jaar later zijn we gestart met een herhalingsvaccin voor 10-jarige kinderen. Maar die vaccinatiegraad was niet meteen vanaf het begin 95 procent, zoals nu. Een deel van de huidige jongvolwassenen (tussen 20 en 30 jaar) zijn dus niet of onvolledig gevaccineerd. En wie ouder is dan 30 jaar heeft zelfs nooit een vaccin gekregen. Vandaar dat we iedereen nu oproepen om zijn vaccinatietoestand na te kijken en zich eventueel alsnog te laten vaccineren.
Een deel van de huidige jongvolwassenen (tussen 20 en 30 jaar) zijn dus niet of onvolledig gevaccineerd.
Toch blijft er bij veel ouders wantrouwen tegenover vaccinaties. Er doen allerlei verhalen de ronde over ziektes of zelfs overlijden na zo’n prikje.
Van Damme: Totaal onterecht. Onze vaccins zijn bijzonder veilig en heel goed getest. Natuurlijk zijn er nevenwerkingen, zoals koorts. Maar die wegen niet op tegen de ‘nevenwerkingen’ van infecties als kinkhoest, mazelen, rode hond, tetanus of polio. Heel af en toe treden er ernstige aandoeningen op, maar die komen ook voor bij mensen die niet gevaccineerd zijn. Uit onderzoek blijkt dat er geen enkel oorzakelijk verband is. Het ‘probleem’ is dat een aantal infectieziekten, zoals mazelen, tegenwoordig minder voorkomen, net omdat er zo goed gevaccineerd wordt. Daardoor krijgen ouders de indruk dat het niet meer zo nodig is, de ziekte komt toch niet meer voor. Zo ontstaan kleine groepen van vatbare individuen, wat heel gevaarlijk is. Elke kiem zit namelijk te wachten op het moment waarop er voldoende vatbare kinderen of volwassenen zijn. Met maar één doel: zoveel mogelijk mensen besmetten. Voor je het weet, zit je met een epidemie. In Frankrijk waren er daardoor in 2011 meer dan 35.000 gevallen van mazelen, met een fatale afloop bij een 30-tal personen.
Is er in ons land ook een antivaccinatielobby, zoals in Nederland of Frankrijk?
Van Damme: Ook in ons land zijn er mensen die kritisch staan tegenover vaccineren. Gelukkig is het op dit moment maar een kleine groep, met allemaal verschillende redenen: ze willen de natuur volgen, het mag niet van hun geloof, ze verzetten zich tegen overheidsbemoeienis, … je mag die mensen zeker niet allemaal over één kam scheren. Momenteel ontwikkelt het Europees bureau van de Wereldgezondheidsorganisatie een vaccinatieprogramma op maat, om landen te assisteren in de aanpak van bepaalde bevolkingsgroepen met een lage of ondermaatse vaccinatiegraad: antroposofische gemeenschappen (o.a. in Zweden), Joodse gemeenschappen (o.a. in Londen), zigeunergemeenschappen (o.a. in Bulgarije), … . Uit de eerste evaluaties blijkt zo’n aanpak duidelijk vruchten af te werpen.
De oplossing lijkt nochtans eenvoudig: maakt alle vaccinaties verplicht.
Van Damme: In België is enkel de vaccinatie tegen polio of kinderverlamming verplicht. De andere zuigelingen- en kindervaccins worden sterk aanbevolen door de Hoge Gezondheidsraad. Maar vaccinaties verplichten is niet noodzakelijk dé oplossing voor een optimale vaccinatiegraad. In Zweden, Denemarken en Noorwegen is er bijvoorbeeld geen enkel vaccin verplicht, en toch is hun vaccinatiegraad het hoogste van heel Europa. Met goede voorlichtingscampagnes en informatieverstrekking kan je soms veel meer bereiken dan met een pure verplichting, wat weerstand kan oproepen. Mensen moeten begrijpen dat vaccinatie niet enkel de gevaccineerde beschermt, maar vaak ook, indirect, diens omgeving. Bij een voldoende hoge vaccinatiegraad ontwikkel je een groepsimmuniteit, zodat bepaalde kiemen niet langer kunnen circuleren. Zo kan je op termijn infectieziekten uitroeien: het ultieme doel.
Wat staat er nu op de internationale vaccinatie-agenda?
Van Damme: Op wereldschaal is dat vooral de uitroeiing of eradicatie van kinderverlamming. Zo’n eradicatieprogramma is een enorme wereldwijde onderneming: eind de jaren 70 is dit gelukt voor de pokken. Sindsdien moeten we kinderen en volwassenen niet langer tegen pokken vaccineren, want de ziekte is van de aardbol verdwenen. Op wereldschaal is dat niet alleen een ongelofelijke gezondheidswinst, maar ook een gigantische besparing van middelen die kunnen worden ingezet voor andere preventieprogramma’s. De eradicatie van polio is haalbaar, maar vraagt nog grotere inspanningen en een onvoorwaardelijke wereldsolidariteit. Als één land de armen laat hangen en polio laat circuleren, worden alle andere landen op die manier gegijzeld en verplicht om extra inspanningen te blijven leveren. Maar de laatste jaren is er op dat gebied al een enorme vooruitgang geboekt, zodat we nu de ‘end game’ kunnen inluiden. Over een paar jaar kan polio definitief de wereld uit zijn. Daarnaast worden alle landen wereldwijd, waaronder België, gevraagd om ook extra inspanningen te leveren op het vlak van mazelen en rode hond, zodat die ooit ook totaal verdwijnen.
Stefanie Van den Broeck
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier