Vergeet het bezwerende “Slaap, u wordt moe, slaap…”, laat de kermishypnotiseurs voor wat ze zijn en zet de angst om belachelijk gevonden te worden opzij : hypnose geniet veel aanzien in de geneeskunde.
‘Wat mij aan hypnose als psychotherapeutisch middel bevalt, is dat er niets bovennatuurlijks aan te pas komt’, zegt dr. Paul-Henri Mambourg, psychiater en voorzitter van de Confédération Francophone d’Hypnose et de Thérapies Brèves. ‘Hypnose hoort al sinds onze geboorte bij het natuurlijke functioneren van ons lichaam en is een bewustzijnstoestand waar wij allemaal elke dag in belanden.’ Denk maar aan de verschuiving in onze wakende toestand in de bioscoop of tijdens lange ritten achter het stuur. Het lijkt alsof we dan wegsluimeren, maar niets is minder waar. Onze concentratie spitst zich volledig toe op één activiteit, terwijl al de rest wegvalt. Het klassieke misverstand is dat hypnose met slaap te maken heeft. In werkelijkheid is er juist sprake van hyperconcentratie. Je blijft je volledig bewust van alles om je heen, maar het is alsof je op een afstandje toekijkt. Juist die afstand maakt het in de psychotherapie mogelijk om sommige problemen door te werken. ‘Hypnose maakt je gedachten vrij en ontdoet je van je psychische en fysiologische blokkades. Je komt in een toestand van eindeloze creativiteit. Niet voor niets zijn in deze toestand veel grote ontdekkingen gedaan. Het soort ontdekkingen waar veel intuïtie bij komt kijken.’ Een bekend voorbeeld is Archimedes in zijn bad. Moe van het zoeken naar de oplossing van zijn probleem van de ondergedompelde lichamen ontspant hij zich en laat hij zijn gedachten de vrije loop. En eureka : de oplossing schiet hem ineens te binnen. Iedereen heeft weleens zulke momenten van spontane creativiteit, al steken onze ingevingen misschien wat schril af bij de revolutionaire ontdekking van Archimedes.
‘Hypnose hoort al sinds onze geboorte bij het natuurlijke functioneren van ons lichaam en is een bewustzijnstoestand waar wij allemaal elke dag in belanden
De patiënt doet het werk
‘Belangrijk om te weten is dat de patiënt bij hypnose al het werk doet’, vervolgt dr. Mambourg.
‘De therapeut begeleidt slechts. Het doel is dat de patiënt er uit eindelijk in slaagt om zelf het probleem op te lossen waarvoor hij of zij komt, zoals eetstoornissen, paniekaanvallen, examenvrees, huidproblemen of tegenvallende sportprestaties, door er van op een afstand naar te kijken en nieuwe oplossingsstra tegieën te vinden.’
Haperende sportprestaties zijn overigens een veelgehoorde klacht voor dr. Mambourg. ‘Je bakt er niets meer van zodra je stil gaat staan bij de manier waarop je je backhand slaat of een akkoord op een piano speelt. Je moet weer zover zien te komen dat je die getrainde en geoefende beweging zonder nadenken kan maken en dat je je zonder te verkrampen op dat ene moment kan concentreren, ook al zit er een groot publiek naar je te kijken. Hypnose biedt dan een uitstekende oplossing om het proces in je binnenste af te stemmen op de beweging die je moet maken.’
Wakker op de operatietafel
Daarnaast wordt hypnose veel gebruikt voor pijnbestrijding en voor hypnosedatie (verdoving/kalmering) tijdens operaties. Prof. Marie Lise Faymonville, anesthesiste in het CHU in Luik, is een internationaal erkend pionierster op dit gebied. Zij heeft deze techniek, die uiteindelijk vooral mensenwerk blijft, weten te verzoenen met de strenge eisen van verregaande wetenschappelijke experimenten. Uit haar jongste publicatie met haar medewerkers in het Luikse onderzoekscentrum Cyclotron (zeer hoog aangeschreven om zijn bewustzijnsonderzoeken) komt duidelijk naar voren dat iemand in hypnotische toestand een andere pijnperceptie heeft.
Wat denkt de chirurg ervan ?
‘Eerst vond ik het lastig om gehypnotiseerde mensen te opereren’, bekent dr. Marc Legrand, chirurg in het ziekenhuis van Huy. ‘Chirurgen zijn het niet gewend dat patiënten hun operatie bewust meemaken, bewegen of laten merken als het pijn begint te doen (wat achteraf slechts 10 % zich nog kan herinneren, voegt hij eraan toe). Maar al snel zagen ook wij de voordelen, want de patiënten voelen zich een stuk beter na de ingreep. En voor ons betekent het een ontspannen werksfeer : we praten zachtjes tegen elkaar, zetten rustige muziek op…’ Wat Legrand nog het meest bevalt, is de hechte samenwerking tussen alle betrokkenen. ‘We hebben veel oogcontact en gaan heel beheerst te werk, zodat de patiënt nergens door wordt opgeschrikt. We maken geen bruuske bewegingen en doen alles stap voor stap om de patiënt niet uit zijn concentratie te halen.’
Heeft Legrand wel eens tot algemene anesthesie moeten beslissen tijdens een operatie ? ‘Nog nooit, maar we vertellen de patiënt altijd dat die mogelijkheid wel bestaat.’ Zijn er ook ongemakken ? ‘Niet voor ons, maar wel voor degenen die de operaties moeten plannen. Zulke operaties kosten nu eenmaal wat meer tijd, nemen de anesthesist volledig in beslag en vergen wat meer personeel.’
‘Zowel bij de bestrijding van chronische pijn als tijdens een operatie is het doel om de patiënt zich op iets anders te laten concentreren dan op de pijn’, legt ze uit. ‘Na slechts een lichte verdoving helpen wij hem door middel van onze stem om weg te dromen naar een vredige omgeving die we van tevoren samen met hem hebben gekozen. Toch geldt ook hier dat de patiënt al het werk doet. Er wordt vaak gedacht dat hypnosedatie alleen lukt als je ‘erin gelooft’, maar dat heeft er niets mee te maken. Hypnose is geen geloof. Hypnose betekent hard werken aan jezelf en daar de wil en het vertrouwen voor kunnen opbrengen.’
Door je volledig op een aangename gebeurtenis of een prettig gevoel te concentreren, beland je in een toestand van welzijn die je hele lichaam goed doet.
Na een operatie met hypnose, zo blijkt uit onderzoek, voelt de patiënt zich beter, heeft hij minder last van pijn (en hoeft hij dus minder pijnstillers te slikken) en herstelt hij ook sneller (na bijvoorbeeld een schildklier operatie kan hij 13 dagen eerder weer aan het werk dan bij een klassieke narcose). Bovendien zou hypnose voor ouderen, wier hersenen een farmacologisch coma door een algemene anesthesie niet altijd even goed doorstaan, een veelbelovende oplossing zijn. Wel blijft de toepassing ervan beperkt tot een aantal betrekkelijk oppervlakkige ingrepen, zoals esthetische chirurgie en schildklieroperaties.
Hulp bij chronische pijn
Ook prof. Faymonville beoefent hypnose in de pijnkliniek : ‘Mensen met chronische pijn zijn vaak ongemerkt in een patroon terechtgekomen waarin de pijn hun leven volledig beheerst. Ze hopen op een soort wonder om hen uit die hel te redden. Wonderen kunnen wij niet beloven, wel hulp om hun houding tegenover de pijn te veranderen.’ Hier komt een maandenlange strategie aan te pas, compleet met ‘huiswerkopdrachten’, waarbij jezelf plezier doen een van de belangrijkste is, en oefening in zelfhypnose. Door je volledig op een aangename gebeurtenis of een prettig gevoel te concentreren, beland je in een toestand van welzijn die je hele lichaam goed doet.
Let op voor charlatans
Dankzij de moderne hersenscantechnieken kan de hypnotische toestand nu objectief worden bekeken. Er wordt serieus onderzoek gedaan naar de invloed ervan op het immuun- en het endocriene systeem. Hypnose krijgt een eigen plek in de moderne geneeskunde, zeker nu er meer aandacht komt voor de wisselwerking tussen lichaam en geest. Toch is voorzichtigheid geboden : ook hypnose is geneeskunde en mag alleen door professionals worden beoefend. ‘Hypnose op zich haalt weinig uit en moet worden gecombineerd met andere instrumenten. Wees daarom ook op je hoede voor therapeuten die niet meer dan alleen hypnose aanbieden. Vaak zijn dat mensen die tijdens een paar dure commerciële opleidingsweekends hebben leren ‘hypnotiseren”, waarschuwen dr. Mambourg en dr. Faymonville allebei.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
