Zowat 60 procent van de met ebola besmette mensen zijn bij de huidige epidemie in West-Afrika gestorven aan een van de dodelijkste virussen die de mensheid ooit heeft gekend. Toch slaagt een minderheid erin om ebola te overleven. Hoe?
Er is nog altijd geen vaccin of genezende behandeling voor de uiterst dodelijke ziekte ebola (in sommige gevallen bedraagt de sterftegraad zelfs 90 procent). Dit komt omdat nog maar relatief weinig mensen in de wereld, sinds het virus in 1976 voor het eerst in Congo en Soedan opdook, de ziekte hebben opgelopen en er dus weinig onderzoek is naar gedaan. Bovendien is het zo’n gevaarlijk virus, wat het voor wetenschappers moeilijk maakt om het te bestuderen door de vele zware veiligheidsmaatregelen.
Omdat er zo weinig over het virus is geweten, is het dus ook niet te voorspellen wie de ziekte zal overleven en wie niet, maar sommige studies tonen aan dat er enkele biologische markers zijn die gelinkt zijn aan een hogere overlevingskans, zo menen experts.
Wat doet het virus in ons lichaam?
Wanneer een persoon geïnfecteerd raakt met ebola, tast het virus het immuunsysteem in het lichaam aan. Meer bepaald de cellen CD4 en CD8 T-lymfocyten (een type witte bloedcellen), die cruciaal zijn voor het functioneren van het immuunsysteem, worden uitgedund.
Maar als het immuunsysteem van een bepaald persoon deze aanval kan weerstaan (de immuuncellen worden in eerste instantie niet te hard uitgedund), is er volgens studies een grotere kans dat die persoon de ziekte overleeft.
Als het lichaam de aanval echter niet voldoende kan bestrijden, is het immuunsysteem minder goed in staat om zich te herstellen. Hierdoor raakt het systeem in de war en komt er een ‘storm’ aan ontstekingsmoleculen vrij die ervoor zorgen dat kleine bloedvaten scheuren. De bloeddruk verlaagt, verschillende organen vallen uit en uiteindelijk sterft de patiënt, zo schrijft LiveScience.
Genetische mutatie zorgt mogelijk voor resistentie
Een andere marker die geassocieerd wordt met de mogelijkheid om de ziekte te overleven is het humaan leukocytenantigen, dat een proteïne aanmaakt dat belangrijk is voor het immuunsysteem. Een studie uit 2007 heeft aangetoond dat mensen met bepaalde varianten van dit gen een grotere kans hebben om ebola te overleven, terwijl mensen met andere varianten een grotere kans hebben om te sterven.
Terwijl sommige mensen ebola kunnen overleven, zijn anderen zelfs resistent tegen een infectie met het virus. Deze mensen hebben immers een mutatie in een gen met de naam NPC1. Uit studies blijkt dat wanneer onderzoekers cellen bij deze mensen wegnemen en ze in een labo met ebola proberen te besmetten, de cellen resistent blijken tegen het virus.
In de Europese populatie heeft zo’n 1 op 300 tot 1 op 400 mensen deze mutatie. In andere bevolkingsgroepen komt de mutatie vaker voor, tot 26 procent van de mensen. Hoe vaak de mutatie bij de Afrikaanse bevolkingsgroepen voorkomt, is niet gekend.
Maar juist omdat de studie werd gedaan in een labo is het niet helemaal zeker of de dragers van NPC1 ook in werkelijkheid resistent zijn tegen ebola.
Ontwikkeling vaccin kan nog jaren duren
Het aantal dodelijke slachtoffers van de ebola-epidemie in het westen van Afrika heeft sinds december 2013 al de kaap van duizend overschreden. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO registreerde tot nu toe 1.848 ebola-gevallen in de landen Sierra Leone, Liberia, Guinée en Nigeria. Het aantal overlijdens is gestegen tot 1.013. Het is daarmee de grootste uitbraak in de geschiedenis van het virus.
Eerder opperde de WHO dat een vaccin tegen ebola in de loop van 2015 op de markt zou kunnen komen. Maar de farmaceutische groep GlaxoSmithKline (GSK), die aan het vaccin werkt, spreekt dat tegen en waarschuwt dat dit nog jaren kan duren. “We roepen op tot voorzichtigheid. Ons vaccin is nog altijd in het preklinische stadium. Dat wil zeggen dat het nog niet is getest op mensen”, aldus Pascal Lizin van GSK. Het bedrijf hoopt op de eerste klinische proeven dit jaar.
Die fase is primordiaal, aangezien die moet nagaan of het product onschuldig is voor een gezond mens en men de doeltreffendheid en optimale dosis ermee moet bepalen.
Veelbelovende resultaten bij dieren
Sommige potentiële ebola-behandelingen hebben alvast veelbelovende resultaten opgeleverd bij dieren, waaronder behandelingen met stoffen die ingrijpen op de manier waarop het virus opereert. Andere experimentele geneesmiddelen hebben als doel om het virus te verhinderen de cellen binnen te dringen door de proteïnen op het celoppervlak waar het virus zich aan bindt, te blokkeren.
Nog een andere therapie die in de maak is betreft het injecteren van delen van het virus bij muizen om hun antilichaampjes vervolgens te gebruiken om de infectie te behandelen. In een studie uit 2012 overleefden vier met ebola besmette apen de ziekte nadat ze een dag na de besmetting een combinatie van deze antilichamen hadden toegediend gekregen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier