Te veel PFOS in het bloed in Zwijndrecht: minister Demir dreigt met stilleggen 3M
Volgens het Agentschap Zorg en Gezondheid heeft 59 procent van de deelnemers aan een bloedonderzoek in Zwijndrecht meer PFOS in het bloed dan de (Duitse) richtwaarden voor humane biomonitoring en is er voor hen dus een gezondheidsrisico op lange termijn.
Uit het bloedonderzoek bij bijna 800 inwoners van Zwijndrecht die binnen een straal van drie kilometer rond de fabriek van 3M wonen, is gebleken dat 59 procent te veel PFOS in het bloed heeft. Dat heeft het Agentschap Zorg en Gezondheid bekendgemaakt.
Slechts bij 9 procent van de deelnemers zijn de richtwaarden ‘veilig’, de overige 32 procent zit ergens tussenin en dat betekent volgens Zorg en Gezondheid dat gezondheidsrisico’s ‘niet uit te sluiten’ zijn.
Gemiddeld genomen werden er hogere waarden gemeten bij wie dichter bij 3M woont, al zijn er nog andere risicofactoren geïdentificeerd.
Geen onmiddellijk gevaar voor de gezondheid
De richtwaarden van het onderzoek werden overgenomen van de Duitse commissie voor humane biomonitoring. Een overschrijding ervan, zoals dus bij meer dan de helft van de deelnemers het geval is, betekent volgens de onderzoekers wel nog niet dat er nu onmiddellijk een gevaar is voor de gezondheid.
Wel wijst het op een risico op gezondheidseffecten op lange termijn, klinkt het. ‘De blootstellingsemmer is vol’, is Bart Bautmans van Zorg en Gezondheid duidelijk. ‘Er zijn maatregelen nodig om de uitstoot vanuit verschillende bronnen naar de omgeving te stoppen zodat de concentratie in het bloed kan dalen.’
De onderzoekers gingen ook na wat mogelijke risicofactoren zijn voor PFOS-blootstelling. Naast de afstand ten opzicht van de fabriek van 3M, lijkt ook de oriëntatie een verschil te maken: ten zuidwesten zijn de verschillende PFAS-waarden gemiddeld hoger dan ten zuidoosten van 3M. Ook wie al langer in de omgeving woont, vertoont gemiddeld hogere waarden, net als wie eigen geteelde voeding – en dan vooral eieren van eigen kippen – consumeert.
Tot slot kon er voor sommige PFAS ook een link worden gelegd met een beroep of hobby waarbij er contact is met de bodem of met chemische stoffen en met het gebruik van producten zoals smeermiddelen. Het bloedonderzoek resulteert nu in strengeren “no regret-maatregelen” en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) zal naast het huidige lopende bodemonderzoek binnen de twee kilometer rond 3M nog bijkomende grond- en grondwaterstalen nemen in een ruimere omgeving.
Zuhal Demir: ‘Het geduld is op’
Chemiebedrijf 3M krijgt nu twee dagen om te bewijzen dat het de omwonenden niet verder in gevaar brengt met zijn emissies. Anders moet het de productieprocessen stilleggen waarbij PFAS vrijkomen. Dat zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir in reactie op de resultaten van het bloedonderzoek.
‘Omdat 3M niet kan of wil aantonen dat het op dit moment niets uitstoot wat leidt tot bijkomende blootstelling aan PFAS, worden geen risico’s genomen’, laat Demir weten.
‘De voorbije twee maanden worden grote inspanningen geleverd om het bedrijf 3M tot de orde te roepen’, stelt Demir. ‘Toch blijft essentiële informatie nog steeds uit, ondanks herhaaldelijke eisen gedurende twee maanden. Ondanks een ingebrekestelling. Daar bovenop komen nu de bijzonder slechte resultaten van het bloedonderzoek. Het geduld is op.’
“No regret-maatregelen” verlengd en uitgebreid
Ondertussen worden de eerder genomen “no regret-maatregelen” verlengd en uitgebreid.
Eerder was al beslist om binnen een straal van 5 kilometer rond 3M geen eieren van eigen kippen meer te laten consumeren. De meest kwetsbare personen zoals kinderen onder de 12 jaar, zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem mochten in een straal van 1,5 kilometer ook geen zelfgeteelde groenten eten. Dat laatste gebied wordt nu uitgebreid tot 3 kilometer rond 3M.
In een straal van 5 kilometer is het voor alle anderen aangeraden om zelfgeteelde groenten eerst goed te wassen voor consumptie.
Ook voor hygiënemaatregelen zoals het regelmatig wassen van de handen, de binnenomgeving kuisen met nat en goed ventileren wordt de straal uitgebreid van 1,5 naar 3 kilometer. Dat geldt eveneens voor het niet gebruiken van grondwater als drinkwater.
Binnen een straal van 1,5 kilometer blijft het verder zo dat je geen compost met materiaal uit de eigen tuin mag gebruiken, dat je geen zelfgeteeld kleinvee mag consumeren en geen grondwater mag gebruiken voor de moestuin of om een zwembad te vullen. Niet kwetsbare personen mogen daar zelfgeteelde groenten ‘met mate’ eten.
Vlaams welzijnsminister Wouter Beke gaat nu een uitgebreider bloedonderzoek op de regeringstafel leggen.