Sporten met pijnstillers: wat zijn de gevaren?

© istock

Veel sporters gebruiken pijnstillers, ook preventief, om achteraf niet te veel last van hun inspanningen te ondervinden. Onschuldig is dat niet, want er zitten aardig wat schaduwkanten aan vast.

Tijdens de laatste wereldbeker in Brazilië nam bijna 67 procent van de voetballers pijnstillers om te kunnen spelen. Onder marathon- en ultralopers zou het gebruik tot 75 procent oplopen. En met 60 procent doen de amateurs niet onder.

Jiri Dvorak, ex-hoofdarts van de wereldvoetbalbond FIFA, waarschuwde nochtans voor de potentieel levensbedreigende gevolgen van misbruik. ‘Het onderdrukken van klachten met pijnstillers kan ontwikkelingen verdoezelen die op de lange termijn schadelijk zijn’, schreef hij in 2012 in een rapport.

Pijnstillers doen wat ze zeggen: pijn stillen. Maar is dat altijd een goede zaak? In 1 geval duidelijk niet: bij onvolledig herstel van kwetsuren of trainingsschade. Pijn signaleert dat een gekwetste of overbelaste spier, gewricht of pees rust nodig heeft. Als sporters met lichte kwetsuren pijnstillers nemen om toch maar door te kunnen gaan, lopen ze het risico de zaken te verergeren en brengen ze hun sportieve toekomst in gevaar. Wie het risico op algemene overtraining en overbelastingsletsels zo klein mogelijk wil houden, moet goed naar zijn lichaam luisteren. Dat wordt moeilijk als je pijnstillers inneemt, net omdat die de waarneming verstoren.

Wie het risico op algemene overtraining en overbelastingsletsels zo klein mogelijk wil houden, moet goed naar zijn lichaam luisteren. Dat wordt moeilijk als je pijnstillers inneemt,

Een belangrijke voedingsbodem voor het misbruik van pijnstillers is het hardnekkige misverstand dat je lang en hard moet trainen om een maximale conditie op te bouwen. De kans bestaat dat je zo meer schade toebrengt aan de spieren en andere weefsels. De vermoeidheid en de verminderde controle verhogen bovendien het risico op ongevallen en letsels, die de conditieopbouw net ophouden.

Maag en darmen

Er zijn nog andere risico’s aan pijnstillers verbonden. Zoals maagzweren en -bloedingen, waar ontstekingsremmende pijnstillers toe kunnen bijdragen (de zogenaamde nsaid’s, niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen zoals aspirine, ibuprofen, diclofencac, naproxen en ketoprofen). De combinatie van zulke geneesmiddelen met duursport lijkt geen goed idee. Duursport vormt op zich al een zware belasting voor maag en darmen, deels omdat de inspanning bloed wegsluist van de spijsvertering, wat het slijmvlies extra gevoelig maakt voor de ontstekingsremmers. Deels omdat uitdroging, zoals vastgesteld bij triatleten, de barrièrefunctie van het maag-darmslijmvlies verzwakt.

Pijnstillers

Ontstekingsremmende pijnstillers

kun je bijna allemaal zonder voorschrift bij de apotheker kopen. Toch doe je er goed aan het gebruik te beperken.

Morfine-achtige pijnstillers

zijn alleen verkrijgbaar op voorschrift. Sommige staan op de dopinglijst, andere niet. Het verbod wordt vaak omzeild met een ’toestemming wegens therapeutische noodzaak’. De deur staat dus open.

Nierschade komt geregeld voor bij lange duurinspanningen, en er zijn aanwijzingen dat ibuprofen dat risico kan verdubbelen, zoals bleek uit een recente test met ultralopers. Op elke 6 lopers was er 1 met tekenen van acute nierschade. Het risico geldt waarschijnlijk ook voor andere duursporten – voor andere sportactiviteiten is er nog geen duidelijkheid. We mogen het gevaar niet overdrijven, maar ook niet minimaliseren. Meestal verdwijnt het probleem na enkele dagen spontaan, maar er zijn evengoed heel wat gedocumenteerde ziekenhuisopnamen van marathon- en andere duurlopers wegens nierfalen. Een verklaring is wellicht een combinatie van te weinig vochtopname en een grote massa afvalstoffen die de nieren overspoelt bij zware spierschade. Paracetamol lijkt een veiliger alternatief.

Gesaboteerd herstel

Sporten met pijnstillers: wat zijn de gevaren?
© Getty Images/iStockphoto

Ontstekingsremmende pijnstillers worden al jaren gebruikt vanuit het idee dat de ontstekingsreacties die volgen uit fysieke inspanningen alleen maar nadelen inhouden voor het herstel. Ze zouden die schadelijke reacties aftoppen en alleen maar voordelen opleveren. Maar zo eenduidig is het niet. Overal in onze spieren zitten satellietcellen klaar om op gelijk welk moment ergens in de spier nieuw weefsel aan te maken om schade te herstellen of om de spier sterker te maken. De ontstekingsremmers leggen het mechanisme dat die slapende stamcellen activeert lam. Ze verstoren zo het herstel van spierschade en lijken de ontwikkeling van spierkracht af te remmen. Hoe zwaar dat op termijn doorweegt, is nog niet duidelijk. Sommige studies beweren dat de risico’s best meevallen, maar de zaak is nog niet grondig onderzocht en dus lijkt enige voorzichtigheid geboden.

In het wielerpeloton heerst alvast de stellige overtuiging dat veel valpartijen toegeschreven moeten worden aan het misbruik van pijnstillers.

Over het mogelijke stimulerende effect van pijnstillers op de prestaties was de voorbije jaren veel te doen. Zijn pijnstillers doping? Ga je er sneller door lopen, fietsen of zwemmen? In die discussie gaat het vooral over de zwaardere, van opium afgeleide pijnstillers, zoals tramadol, fentanyl en oxycodon. Sommigen denken dat ze een effect hebben, anderen beweren van niet. Er is geen overtuigend wetenschappelijk bewijs voor beide strekkingen. Misschien komt dat door het verschil tussen laboratorium- en wedstrijdomstandigheden. In een wedstrijd weegt het mentale aspect sterk door, maar de invloed van mentale factoren op de prestaties, zoals weerbaarheid, kunnen in het lab nog niet goed nagebootst worden.

Alertheid

In het wielerpeloton heerst alvast de stellige overtuiging dat veel valpartijen toegeschreven moeten worden aan het misbruik van pijnstillers. Ze zouden de renners enigszins versuffen, zodat ze minder attent fietsen, trager reageren, enzovoort. Of dat effectief zo is, weten we niet.

En dan heb je nog de naïeve sporters die hopen op de ontstekingsremmers voor een pijnloze recuperatie na een training of wedstrijd. Zij zijn eraan voor de moeite. De enige optie is de pijnstillers te blijven innemen tot alle klachten verdwenen zijn, maar dat doe je waarschijnlijk beter niet.

Soms zijn er wel degelijk goede redenen om pijnstillers in te nemen, zoals bij chronische gewrichtsklachten, reuma of andere aandoeningen waarbij je zonder pijnstillers bijna niet meer kunt bewegen. De nadelen van weinig beweging zijn immers veel groter dan die van de inname van pijnstillers.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content