Op een aidsconferentie in Boston tonen wetenschappers zich hoopvol nadat een tweede met hiv besmette baby virusvrij zou zijn verklaard. ‘Dit toont aan dat er mogelijkheden zijn, maar een oplossing is er nog lang niet’, zegt viroloog Guido Vanham van het Instituut voor Tropische Geneeskunde.
Een Californische met hiv besmette baby kreeg vorig jaar vier uur na de geboorte een massieve dosis antiretrovirale medicijnen toegediend en zou vandaag virusvrij zijn. Dat werd bekend gemaakt tijdens een jaarlijkse aidsconferentie in de Amerikaanse stad Boston. De dokters benadrukken echter dat het nog niet zeker is dat het nu negen maanden oude meisje helemaal genezen is. De enige manier om dat te weten te komen is het kind van de hiv-remmers af te halen, maar dat is niet zonder risico, zei hiv-experte Deborah Persaud van de Johns Hopkins University School of Medicine tijdens de bijeenkomst.
In 2013 was er in Mississippi – een maand voor de geboorte van de Californische baby – ook al een hoopgevend bericht van een met hiv besmette baby die genas na een vroege behandeling (30 uur na de geboorte). De moeder wist niet dat ze besmet was met het virus en had dus ook geen hiv-remmers genomen tijdens haar zwangerschap. Bij het kind, dat nu 3,5 jaar oud is, werd twee jaar geleden gestopt met de antiretrovirale behandeling omdat de moeder steeds meer doktersafspraken miste en het kind is vandaag tot grote verbazing van de wetenschap hiv-negatief en kerngezond.
‘Stoppen met hiv-behandeling is voor meerderheid geen optie’
De twee gevallen vergroten de hoop bij de wetenschappelijke gemeenschap dat een agressieve behandeling vlak na de geboorte hiv-positieve baby’s effectief kan genezen. ‘Het is inderdaad zo dat er aantal individuele gevallen beschreven zijn, zowel bij kinderen als bij volwassenen, waarbij een behandeling in de acute fase erin slaagt om het virus te onderdrukken en zelfs volledig uit het lichaam uit te roeien’, vertelt Guido Vanham van het Instituut voor Tropische Geneeskunde aan Knack.be.
‘Wij hebben in het Instituut zelf weet van vier gevallen die na het stopzetten van de behandeling virusvrij bleken te zijn en waarbij het virus in 2 gevallen ook niet meer bleek terug te keren. Op een totaal van 160 mensen die de behandeling stopgezet hadden is dat heel weinig. Het onderzoek bewijst dan ook dat ophouden met het nemen van de geneesmiddelencocktail voor de meerderheid van de gevallen vandaag nog niet aan de orde is, maar het toont wel aan dat er mogelijkheden zijn.’
‘De kans op succes is bij pasgeborenen bovendien groter dan bij volwassenen’, gaat de viroloog verder. ‘Wanneer iemand besmet raakt met hiv, bouwt het virus zijn eigen genetisch materiaal in in het DNA van de menselijke cel. Eenmaal ingebouwd is het bijzonder moeilijk om dit “reservoir” te elimineren. Bij baby’s die bij de geboorte besmet raken met hiv, is de cyclus van het inbouwen van genetisch materiaal in het DNA nog maar net begonnen: het reservoir is nog niet uitgebouwd en volstaat het om met een zware dosis antiretrovirale medicijnen het virus aan te vallen om reservoir vorming te voorkomen .’
De Mississippi-baby heeft dokters er overal ter wereld al toe aangezet om het resultaat te herhalen. Zo worden er momenteel behandelingen uitgevoerd bij vijf pasgeboren Canadese baby’s en drie Zuid-Afrikaanse baby’s. Daarnaast plannen onderzoekers een studie bij 54 pasgeborenen om te kijken of de aanpak ook op grotere schaal kan worden herhaald. Daarbij zullen besmette baby’s binnen de 48 uur na de geboorte behandeld worden. Twee jaar later zal na de stopzetting van de behandeling gekeken worden of de kinderen virusvrij zijn. Het onderzoek biedt hoop voor de toekomst van honderdduizenden hiv-baby’s overal ter wereld. Wereldwijd waren er in 2012 immers meer dan 260.000 baby’s met hiv besmet, ofwel door de geboorte ofwel door borstvoeding.
‘Niet toepasbaar op grote schaal’
Toch waarschuwt Vanham voor te veel optimisme. ‘We hebben nog steeds geen oplossing gevonden die in alle gevallen werkt. Het is daarom nog te vroeg om te stellen dat de behandeling toepaspaar kan zijn op grote schaal. Voor elke twee gevallen die succesvol blijken te zijn, zijn er nog steeds 10 baby’s die niet genezen’, aldus Vanham.
Hetzelfde geldt voor de genezing bij volwassenen. Momenteel kan het hiv-virus onder controle gehouden worden dankzij hiv-remmers. De medicijnen moeten levenslang worden genomen en patiënten moeten een combinatie van minstens 3 hiv-remmers nemen om resistentie tegen te gaan.
De wetenschappelijke wereld werd in 2007 echter van haar sokkel geblazen door de wonderlijke genezing van Timothy Ray Brown, de zogenaamde ‘Berlin-patient’. Brown genas van hiv dankzij een leukemiebehandeling met een beenmergtransplantatie van een donor met een zeldzame mutatie van het CCR5-gen. Die mutatie, die bij amper 1 procent van de Europeanen voorkomt, houdt het virus onderdrukt zonder de hulp van antiretrovirale medicijnen.
‘Het geval-Brown is een uniek geval’, zegt Vanham. ‘Deze patiënt verschilt van andere patiënten omdat zijn witte bloedcellen bij de bestraling volledig werden dood gestraald en hij niet over hetzelfde immuunsysteem beschikte als voor de transplantatie. Deze behandeling is dus ook hier niet altijd toepasbaar. Bij anderen zou een dergelijke transplantatie wellicht niet zo gunstig zijn afgelopen’, meent Vanham.
Een echte genezing van hiv is dus nog niet voor morgen, al toont Vanham zich niettemin hoopvol. ‘We kunnen een oplossing vinden en we zullen ook een oplossing vinden’, besluit hij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier