‘Niet alle wetenschappers zijn goede managers, daarom blijven veel beloftevolle ontdekkingen onderbenut’

De biotechnologie heeft een verbluffende vooruitgang in de geneesmiddelenindustrie mogelijk gemaakt, schrijft Marleen Finoulst.

Terwijl medicijnen klassiek langs chemische weg geproduceerd worden, maakt de biotechnologie gebruik van levende organismen om nieuwe stoffen te maken. Daarbij grijpt de moderne biotechnologie in op de genetische code van planten, dieren en bacteriën voor de productie van geneesmiddelen.

Zo wordt het voor diabetici levensreddende hormoon insuline gemaakt door bacteriën waarin de genetische code voor menselijk insuline in werd gebouwd. Momenteel zijn enkele honderden biotechnologische geneesmiddelen beschikbaar voor patiënten, vaak gericht op ziekten die vroeger onbehandelbaar waren.

De Belgische biotechnologiesector behoort tot de absolute wereldtop. Een goed jaar geleden telde ons land zo’n 400 biotechbedrijven, en er komen er jaarlijks 10 tot 15 nieuwe bij. Daarbij gaat het vaak om start-ups die ontstaan uit spin-offs van Belgische onderzoeksinstellingen. Een van de grote succesverhalen uit de Belgische biotechnologiesector is gebaseerd op de ontdekking van de bijzondere antistoffen van kamelen, dromedarissen en lama’s. Antistoffen zijn erg belangrijk in de geneeskunde, maar het zijn grote, logge moleculen die moeilijk na te bouwen zijn.

Een wetenschapper van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) ontdekte zeer eenvoudige antistoffen bij lama’s die 10 keer kleiner zijn (slechts enkele nanometer). De ontdekking van deze ‘nanobody’s’ leidde tot de eerste spin-off van het VIB (Ablynx), waar wetenschappers er verder in slaagden de molecule te ‘vermenselijken’, waardoor ze kan worden ingezet bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen.

De succesvolle fundamentele wetenschap uit de academische wereld en in start-ups moet zich van dan af op het terrein begeven van het geneesmiddelenonderzoek, en daar zijn andere capaciteiten nodig. Lang niet alle wetenschappers zijn goede managers, en daarom blijven veel beloftevolle ontdekkingen onderbenut. Veel Belgische biotechbedrijven zitten in die fase. Ze hebben investeerders nodig om hun molecule verder te testen en op de markt te brengen volgens de gangbare juridische regelgeving.

De aanwezigheid van de farmaceutische bedrijven in België maakt dat we die kennis ook dicht bij huis hebben. Daarom worden biotechbedrijven met beloftevolle nieuwe ontwikkelingen overgekocht door farmabedrijven: een win-winsituatie. Dat gebeurde ook met Ablynx, dat werd opgekocht door de Franse farmaceutische groep Sanofi. Dankzij die overname komt het binnenkort met een nieuw medicijn op de markt voor de behandeling van een zeldzame bloedziekte.