Maggie De Block concentreert expertise voor slokdarm- en pancreaschirurgie

© iStock
Marleen Finoulst
Marleen Finoulst Arts en journalist

Het zal je maar overkomen. Je hebt slokdarmkanker en wordt geopereerd in een ziekenhuis waar je risico om binnen de maand te overlijden drie keer zo hoog is dan in een ander ziekenhuis, enkel omdat het chirurgisch team te weinig expertise heeft. Zelfde verhaal voor pancreaskanker. ‘Dat kan niet langer’, oordeelt Maggie De Block.

Slokdarmkanker en pancreaskanker zijn zeldzaam en complex. Ieder jaar krijgen in ons land ongeveer 1.000 mensen de diagnose slokdarmkanker en vernemen 1.500 mensen dat ze pancreaskanker hebben. Deze kankers worden vaak pas laattijdig ontdekt omdat er geen duidelijke klachten zijn in de beginfase en je deze ziekten ook niet vroegtijdig kan opsporen met een screeningstest. Zoiets beperkt de overlevingskans.

Van de patiënten met slokdarm- en pancreaskanker kan slechts één op de drie nog geopereerd worden. Ook zijn het technisch moeilijke ingrepen die niet alle chirurgen onder de knie hebben, omdat ze gewoonweg te weinig patiënten zien met deze complexe aandoeningen.

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) bracht in 2014 al een rapport uit waaruit blijkt dat de overlevingskansen van patiënten met slokdarm- of pancreaskanker, die nog in aanmerking komen voor een operatie, sterk beïnvloed worden door de ervaring van het chirurgisch team. Het intermutualistisch agentschap (IMA), dat alle ziekenfondsen groepeert, trok toen al aan de alarmbel. Niet alleen de operatie zelf is technisch moeilijk, ook de nazorg en het snel en adequaat reageren bij verwikkelingen is cruciaal. Wie in handen komt van een team met ervaring (minstens 20 patiënten per jaar voor beide kankers afzonderlijk), heeft beduidend meer overlevingskansen dan mensen die behandeld worden in een ziekenhuis met niet de nodige expertise in huis.

Vandaag maakte minister De Block de overlevingscijfers, afkomstig van de Stichting Kankerregister voor de periode 2008-2015, na operatie bekend. Voor slokdarmkanker sterft gemiddeld 3,9% van de patiënten binnen de 30 dagen na de ingreep en 9,3% binnen de 90 dagen. In centra met minstens 20 ingrepen per jaar ligt dit op respectievelijk 1,3% en 5,2%. Voor pancreaschirurgie lag het gemiddelde sterftecijfer in die periode op 3,9% na 30 en 7,8% na 90 dagen, tegenover 1,7% en 5,6% in centra die minstens 20 ingrepen per jaar.

Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant scoren goed

Als patiënt weet u niet waar u terechtkomt, want tot op heden kan ieder ziekenhuis deze kankers opereren (al verwijzen heel wat ziekenhuizen wel door naar centra met meer expertise). Daar maakt minister De Block nu een einde aan. Vanaf 1 juli 2019 zullen enkel ziekenhuizen die minimum 20 ingrepen per kanker per jaar halen nog slokdarm- of pancreaschirurgie mogen aanbieden. Op termijn zal de minimumdrempel verder worden opgedreven om zo de kwaliteit van zorg voor de patiënt verder te verbeteren. Ziekenhuizen die slokdarm- en/of pancreaschirurgie willen aanbieden, zullen daartoe een specifieke overeenkomst moeten sluiten met het Riziv. Voor elke behandeling moeten ze minstens 20 ingrepen hebben uitgevoerd in 2016, 2017 of 2018.

Op vraag van minister De Block keurde het Verzekeringscomité van het Riziv vandaag, 17 december 2018, de overeenkomsten voor slokdarm- en pancreaschirurgie goed. Om te vermijden dat patiënten in de komende maanden op een wachtlijst belanden zijn samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen ook mogelijk als overgangsmaatregel. Samen moeten ze wel 20 ingrepen of meer per jaar halen (elk ziekenhuis minstens 10). Voorwaarde is ook dat ze hun aanbod tegen 1 januari 2020 concentreren in één ziekenhuis. Ziekenhuizen en samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen krijgen tot einde maart de tijd om een aanvraag hiertoe in te dienen bij het Riziv.

Welke ziekenhuizen vandaag aan de norm voldoen, is niet bekend. Het IMA maakte echter wel de cijfers uit 2012 enkele jaren geleden publiek. Toen voldeden slechts 3 ziekenhuizen aan de norm van 20 ingrepen per jaar voor slokdarmkanker: UZ Leuven, UZ Gent en UZ Erasmus Anderlecht, en 9 ziekenhuizen haalden de norm voor pancreaskanker: UZ Leuven, UZ Gent, UZ St-Luc Woluwe, UZ Erasmus Anderlecht, UZ Antwerpen, UZ Sart Tilman Luik, CAZK Groeninghe Kortrijk, ZNA Antwerpen en Les Cliniques St Joseph Luik.

Voor 2017 weten we dat er 542 pancreasoperaties voor kanker werden uitgevoerd in 55 ziekenhuizen en 510 slokdarmoperaties in 52 ziekenhuizen. Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant scoren goed. De link met UZ Gent en UZ Leuven is dan gauw gelegd.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content