LED-licht verstoort de slaap

Eeuwenlang sliep de mens in een min of meer volledige duisternis. Niet langer, want nachtelijke lichtvervuiling verstoort nu ook in huis steeds meer onze nachtrust.

Eeuwen van ontwikkeling in een natuurlijke dag-nachtcyclus hebben lichaam en geest afgestemd op de opeenvolging van donker en licht.

Van zodra de zon opkomt en het licht wordt, stopt de afscheiding van melatonine in onze hersenen en start het proces van ontwaken. Gemiddeld bereikt de afscheiding rond 7.30 uur een dieptepunt en begint ze vanaf 21 uur, met het vallen van het duister, weer op te lopen.

Elektronisch oog regelt klok

De afscheiding van melatonine wordt sterk beïnvloed door blauw licht. In onze ogen zitten gespecialiseerde cellen die vooral gevoelig zijn voor het licht dat onze hemels zo blauw kleurt: licht met een golflengte tussen een 450 en 480 nanometer.

Die gespecialiseerde cellen staan rechtstreeks in verbinding met de suprachiasmatische kern in de hersenen waar zich onze centrale lichaamsklok bevindt.

De gespecialiseerde cellen dragen niet bij tot ons zicht, maar wel tot de regeling van ons dag-en-nachtritme. Zelfs bij sommige blinden.

Deze cellen zijn zeer gevoelig voor licht. Zelfs wanneer je ’s nachts het licht even aanknipt voor een plasje, duikt de afscheiding van melatonine naar een dieptepunt. Daarna duurt het meer dan een uur voor het weer het normale nachtelijke peil bereikt. Dat maakt meteen duidelijk waarom nachtelijke volle blazen een stevige domper kunnen zetten op de nachtrust.

Geroosterd door licht

In veel huizen hoef je tegenwoordig zelfs helemaal geen lichten meer aan te knippen om je weg te vinden. Want de gloed van waak- en standbylichten van computers en andere beeldschermen, van mobiele toestellen, koffiezetapparaten, klokken, modems, muziekinstallaties is vaak al van ver te zien.

De tendens spaart ook veel slaapkamers niet meer.

Hun licht stoort niet alleen ons ingebakken dag-en-nachtritme, maar ook de hormoonhuishouding die daarmee samenhangt. De consequenties daarvan zouden wel eens ver kunnen reiken.

Een aantal studies hebben immers verbanden gevonden tussen teveel licht ’s nachts en verschillende soorten kanker, waaronder die van borst en prostaat. En ook met diverse aandoeningen waaronder diabetes, hartaandoeningen en overgewicht.

Uit deze onderzoeken mogen we niet besluiten dat licht de oorzaak is van deze problemen, maar er zijn terechte vermoedens dat het er wel toe bijdraagt.

Rode nachtlichtjes zijn oké

Maar niet alle licht is gelijk voor de wet. Het blauwe licht waarvoor het oog extra gevoelig is, werkt het meest verwoestend in op onze nachtrust. Groen licht is dat al veel minder en zacht rood licht nog minder, zij het dat het ook niet volledig onschadelijk is voor de donker/lichtcyclus.

Steeds meer LED-lichten vinden hun weg naar onze woning. Ze verbruiken immers veel minder energie voor een gelijke lichtproductie. Dat geldt ook voor de fluorescerende spaarlampen.

Maar ze produceren allebei doorgaans ook meer blauw licht, wat betekent dat we in de loop van de avond en de nacht langer en meer blootgesteld worden aan licht dat de productie van melatonine laag houdt, waardoor de neiging tot inslapen ook afgeremd zou kunnen worden.

Sommige LED-lampen produceren net dat licht dan de melatonine onderdrukt. Hoe sterker de blootstelling aan het blauwe LED-licht, hoe meer de dag-en-nachtcyclus verstoord kan raken, zo bleek uit een studie. En daar kunnen dan ook onze verstandelijke prestaties onder gaan lijden.

Rol op in je slaaphol Sommige mensen slapen door alles heen. Koffie, licht, lawaai, ze beweren dat ze er niet de minste hinder van ondervinden. Zij zijn de gelukkigen en hoeven zich inderdaad niet ongerust te maken.

Maar een heleboel mensen slaapt wel slecht en heeft vaak geen flauw idee over de mogelijke oorzaken. Licht is daar dus een van.

Laat daarom geen enkel standby-licht in je slaapkamer aan. Zelfs niet wanneer het niet recht in je ogen schijnt. De gloed die zulke lichten in de slaapkamer verspreiden, kunnen al storend werken.

Voor een ideale slaapomgeving hou je misschien nog best een grot voor ogen: duister en rustig, want uitstekende lawaaidempers. Alleen zijn ze soms iets te fris en te vochtig. Maar dat is in onze moderne slaapkamers het minste van onze zorgen.

Jan Etienne/Bodytalk