Kanker ‘beschermt’ tegen alzheimer (en omgekeerd)

Een longitudinaal onderzoek in Massachusetts heeft alvast een interessant fenomeen vastgesteld: deelnemers die de ziekte van Alzheimer krijgen, ontwikkelen kennelijk minder gemakkelijk kanker. En kankerpatiënten die hun ziekte overleven, lopen een veel lager risico op alzheimer.

De studie waarop de conclusie gebaseerd is – de Framinghamstudie – startte al in 1948 met de recrutering van honderden deelnemers, die nu allemaal ouder dan 65 jaar zijn. Om de 2 tot 4 jaar zijn de deelnemers al die tijd aan een volledig klinisch en biologisch onderzoek onderworpen. De Framinghamstudie is een van de meest uitgebreide en volledige onderzoeken naar cardiovasculaire risicofactoren die ooit is uitgevoerd.

Een deel van de deelnemers aan de studie – precies 1.278 mannen en vrouwen – werd gescreend in het kader van een studie die het verband zoekt tussen antecedenten van kanker en het risico op de ziekte van Alzheimer. De gekozen deelnemers hadden geen cognitieve stoornissen en boden zich tussen 1986 en 1990 voor de 20ste keer aan voor controle. Zij werden in een parallelstudie ondergebracht en een tiental jaar opgevolgd. In die groep hadden 177 deelnemers een antecedent van kanker.

Bij de follow-up kwamen 323 gevallen van dementie voor (257 daarvan hadden de ziekten van Alzheimer en 66 patiënten andere soorten dementie). De resultaten verbijsterden zelfs de onderzoekers. De patiënten die een antecedent van kanker hadden, zagen hun kans om ook de ziekte van Alzheimer te ontwikkelen met 33 procent dalen. Om duidelijk te zijn: de onderzoekers hadden wel degelijk rekening gehouden met andere beslissende factoren zoals geslacht, leeftijd en roken. Het risico lag trouwens nog lager voor patiënten die een kanker hadden die gelinkt is aan roken (zoals longkanker). De onderzoekers toonden bovendien aan dat het resultaat niet te wijten was aan kankerpatiënten die, nog voor ze konden opgenomen worden in dit onderzoek, al aan kanker zouden overleden zijn (en die dus niet de tijd zouden gehad hebben om kanker te ontwikkelen).

Patiënten die de ziekte van Alzheimer hadden, bleken 61 procent minder risico te lopen om een kanker te ontwikkelen. De onderzoekers relativeren dat hoge cijfer evenwel met de opmerking dat patiënten met alzheimer zich minder gemakkelijk zullen laten screenen of een afwijking zullen opmerken die zou kunnen een voorteken van kanker zijn. Er zou bij deze groep dus mogelijks een onderdiagnose van kanker zijn.

De resultaten van deze studie zijn bijzonder interessant, ook omdat ze eerder onderzoek bevestigen. Bij andere studies werd immers al een omgekeerde relatie tussen kanker en de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Alleen kan men tot nog toe geen verklaring geven voor dit fenomeen. De onderzoekers willen nu op zoek gaan naar mogelijke factoren, zoals een ‘neveneffect’ – of een soort beschermend effect – van antikankerbehandelingen. Maar de ‘dader’ van dit neveneffect zou net zo goed een proteïne kunnen zijn. Zowel bij kanker als bij de ziekte van Alzheimer speelt het proteïne Pin1 een rol.

Désirée De Poot