Iets om aan te werken op Valentijn: dagelijkse irritaties in relaties

Dagelijkse conflictjes verzuren het leven van veel koppels. Bekijk ze eens door een filosofische bril, stelt de Zwitsers-Britse denker Alain De Botton voor.

Je komt afgepeigerd thuis na een lange werkdag en je partner vraagt afwezig hoe je dag was. Je bespeurt zijn desinteresse en reageert geprikkeld. Even later dekt hij de tafel en legt hij de messen links en de vorken rechts. Je merkt fijntjes op dat hij het verschil tussen links en rechts niet kent (je zegt dat niet voor het eerst) en hij smakt alles in het midden van de tafel en vertrekt geïrriteerd naar zijn werkkamer. De sfeer is verpest…

Het zijn die dagelijkse irritaties die het leven van veel koppels verzuren. Een andere context. Je bent leerkracht wiskunde in het secundair onderwijs en zet je met hart en ziel in om je lessen interessant te maken. Je ziet aan de gezichten van je leerlingen dat sommigen zich stierlijk vervelen en hoort iemand zeggen dat wiskunde stom is. Je blijft er kalm onder en legt uit waarom je denkt dat hij ongelijk heeft, en gaat door met je les.

Waarom zijn we in het ene geval zo makkelijk boven ons theewater en kunnen we in het tweede wel tegen een stootje?

Angst

Volgens filosoof Alain De Botton worden we gelukkiger wanneer we leren die dagelijkse irritaties door een filosofische bril te bekijken. ‘Dat mensen vallen over onbenulligheden die hun partner uitkraamt, heeft te maken met angst’, schrijft hij, ‘angst dat we de rest van onze dagen moeten slijten met iemand die niet zo denkt en voelt als wij en over wie we riskeren de controle verliezen.’

Dat de leerkracht niet gekwetst is door de botte reactie van zijn leerling, komt doordat die leerling geen enkele macht heeft over zijn leven. ‘Dus’, verduidelijkt de filosoof, ‘een partner die geprikkeld reageert op een onbenullig feit, ziet zijn of haar zelfwaardegevoel bedreigd. Macht en controle houden, speelt ons parten.’

Bij veel paren leeft onderhuids het onuitgesproken idee dat je de ander door en door kent, dat je weet wat hij denkt of hoe hij zal reageren in diverse dagelijkse situaties. ‘Daar ligt de fout’, stelt Alain De Botton. ‘Je partner is geen verlengstuk van jezelf, maar een ander persoon, met eigen ideeën en een eigen psyche.’

De oplossing ligt erin het hele plaatje te zien. ‘Beseffen dat je partner anders in het leven staat en anders over de dingen nadenkt, brengt rust.’ Gemakkelijker gezegd dan gedaan? ‘Trek bij een volgend irritatiemoment een halfuurtje uit en kijk samen van een afstand hoe je over dat feit voelt en denkt. Op die manier leer je je partner weer als ander persoon te zien.’

Het laten sudderen heeft een omgekeerd effect. ‘Elk onopgelost conflict is als een klontertje dat een bloedvaatje verstopt in het liefdeshart’, waarschuwt hij treffend. ‘Herstel de stroom met een liefdevol gesprek.’