Tekenseizoen van start: hoe verwijder je een teek?

In Europa neemt het aantal infecties door tekenbeten, voornamelijk de ziekte van Lyme, jaar na jaar toe. Wat velen niet weten is dat het probleem zich ook in de eigen tuin schuilhoudt.

Teken zitten niet enkel in lang gras in de bossen van de Ardennen. Uit een burgeronderzoek van de UAntwerpen van 168 (vooral landelijke) Vlaamse tuinen blijkt namelijk dat er zich in 40 procent van deze tuinen ook teken schuilhouden. In totaal kregen de onderzoekers 671 teken binnen. Het gaat om drie soorten: de vogelteek, de egelteek en de schapenteek. Die laatste was met 92 procent veruit de meest voorkomende. Er werden teken gevonden in alle Vlaamse provincies en op verschillende types vegetatie in de tuinen.

Met dit onderzoek wil UAntwerpen het risico op besmettingen in tuinen beter in kaart brengen. In 2019 werd immers bijna 45 procent van de gerapporteerde tekenbeten op Tekennet.be opgelopen in de tuin. Toch blijkt uit onderzoek dat 40 procent van de mensen zich niet beschermt tegen teken in de tuin. Tijdens een wandeling in de bossen is dat maar 12 procent.

‘De meeste mensen denken dat de aanwezigheid van grote zoogdieren, zoals reeën, de belangrijkste rol speelt in het in stand houden van een tekenpopulatie, maar dat klopt niet helemaal’, zegt biologe Käthe Robert (UAntwerpen). ‘Teken hebben vier levensstadia en het zijn enkel de exemplaren in het laatste levensstadium die grote zoogdieren nodig hebben. De twee niet-volwassen levensstadia, de larven en de nimfen, voeden zich op kleine zoogdieren en vogels die in onze tuinen voorkomen.’

Hoe verwijder je een teek?

Verwijder de teek zo snel mogelijk in zijn geheel. Gebruik hiervoor een speciale tekentang (grijptangetje of koevoetje). Neem de teek zo dicht mogelijk tegen de huid van het slachtoffer vast zodat je de buik niet plet en de teek mogelijk de bacterie doorgeeft door te braken. Gebruik ook geen alcohol, ether of een brandende sigaret. Ook zo vermijd je dat de teek gaat braken Trek de teek geleidelijk maar stevig uit de huid. Reinig het wondje met water en gebruik een niet-verkleurend ontsmettingsmiddel. Noteer datum en plaats van de beet. Observeer die plaats regelmatig.

Vaak denken mensen dat het gevaarlijk is als er een stukje van de poten of het hoofd blijft vasthaken in je huid. Dat is een misverstand. De bacterie wordt zo niet doorgegeven. het kan wel een kleine infectie veroorzaken. Verzorg het wondje dus.

Meer info: tekenbeten.be

Ziekte van Lyme

In de gevangen teken uit de Vlaamse tuinen werden verschillende ziekmakende bacteriën gevonden, waaronder degene die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Algemeen in België is 10 tot 20 procent van de teken besmet met de bacterie Borrelia burgdorferi die de infectieziekte Lyme borreliose veroorzaakt. Tot nog toe blijkt uit het onderzoek dat de besmettingspercentages in de tuinen vergelijkbaar of zelfs iets hoger dan die van teken in bosgebieden. Maar verder onderzoek is nodig.

Van april tot oktober loop je het meeste risico op een tekenbeet, maar door de zachtere winters van de voorbije jaren, kunnen we tegenwoordig ook in de winter een tekenbeet oplopen, zegt Robert. ‘Teken leven 2 tot 6 jaar, maar zijn niet actief als het te koud of te warm is. Dat zijn ze wel als het niet vriest en het warmer is dan 5 garden. We hebben sinds de jaren 70 ook het verspreidingsgebied van de teken zien toenemen omdat er meer geïnvesteerd wordt in groene connectiviteit, zoals ecoducten, waardoor de gastheerpopulatie beter op elkaar aansluit. Daardoor kunnen steeds meer gastheren tot in de steden komen en die brengen teken met zich mee.’

Tekenencefalitis

Een minder bekende infectieziekte die wordt overgedragen door teken is tekenencefalitis (TBE). De teek zo snel mogelijk verwijderen, beschermt in dit geval niet omdat die ziekte in het begin van de beet wordt overgedragen. Een besmetting met het tekenencefalitis-virus verloopt meestal zonder symptomen of geeft een milde ziekte, met griepachtige verschijnselen die spontaan verdwijnen. Maar het kan in zeldzame gevallen leiden tot een ontsteking van de hersenvliezen of het hersenweefsel en zelfs de dood.

‘Hier gaat het om een virus dat in een groot deel van Europa in opmars is, maar officieel nog niet in België is vastgesteld’, zegt de biologe. ‘Het is wel al gespot in mogelijke gastheren, maar het aantal teken dat dit virus draagt, is haast verwaarloosbaar. Er bestaat een vaccin tegen TBE, al is het in België voorlopig niet nodig om je te laten inenten. Misschien is dat in de toekomst wel raadzaam. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen volgt dit heel nauwgezet op. Ga je daarentegen kamperen of wandelen in gebieden in Europa waar TBE wel voorkomt, is vaccinatie sterk aangeraden’, besluit Robert.