Waar kun je legaal online geneesmiddelen kopen, dus mét garanties van veiligheid, kwaliteit en werkzaamheid? En waarvan moet je je bewust zijn als je in contact komt met buitenlandse internetapotheken?
De geneesmiddelen die je in een Belgische fysieke apotheek koopt, zijn met zekerheid vergunde geneesmiddelen, waarvan de veiligheid, de kwaliteit en de werkzaamheid gegarandeerd zijn. Wil je met dezelfde garanties online geneesmiddelen aankopen, doe dat dan bij een legale internetapotheek. Die herken je aan het verplichte logo (zie kader).
Alle Belgische erkende internetapotheken zijn genotificeerd bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en de Orde der Apothekers. Je vindt de lijst op de website van het FAGG (www.fagg.be) via de zoekterm ‘internetapotheek’.
Klik en check
In haar strijd tegen namaakgeneesmiddelen ontwierp de Europese Unie een logo dat vandaag verplicht aanwezig is op elke webpagina van elke legale internetapotheek in de EU. Het gaat om een groene vlag met een wit kruis erin, en een kleine vlag van het land erbij, plus de vermelding: “Klik om te controleren of deze website legaal handelt.” Klik ook effectief op het logo om na te gaan of het echt is. Bij het aanklikken moet je terechtkomen op de website van de nationale toezichthouder van het land waar de apotheek is gevestigd. Voor Belgische internetapotheken is dat het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (www.fagg.be). 
Ga ook na of de door jou gekozen internetapotheek voldoende beveiligd is. De url begint dan met https (dus mét de ‘s’ van ‘secure’ op het einde). In de adresbalk zie je dan ook een slotje.
Vertrouwelijke relatie
De term internetapotheek leidt bij het brede publiek helaas weleens tot verwarring, volgens Lieven Zwaenepoel, woordvoerder van de Algemene Pharmaceutische Bond (APB). ‘Door de term gaan mensen er soms van uit dat internetapotheken en fysieke apotheken los van elkaar bestaan. Terwijl de specifieke onlinedienstverlening of ‘internetapotheek’, althans in België, alléén door fysieke vergunde apotheken mag worden aangeboden. Elke Belgische internetapotheek is dus per definitie het virtuele verlengstuk van een fysieke vergunde apotheek. Daarom spreken we als Belgische beroepsvereniging liever van de ‘onlinedienstverlening van je vertrouwde publieke apotheek’. En adviseren we om voor die onlinedienstverlening bewust te kiezen voor een apotheek die je ook geregeld fysiek bezoekt. Dan heb je tenminste offline al een vertrouwelijke therapeutische relatie opgebouwd.’
Via de onlinedienstverlening mag de Belgische apotheker alleen voorschriftvrije geneesmiddelen, bepaalde medische hulpmiddelen, voedingssupplementen en andere gezondheids- en verzorgingsproducten verkopen en bezorgen via een koerierdienst. Voorschriftplichtige geneesmiddelen mogen in België online alleen door de patiënt gereserveerd worden, waarna hij ze nog altijd zelf afhaalt in de fysieke apotheek – het zogenaamde ‘click & collect’-systeem.
Schreeuwerige reclame
Maar ook internetapotheken uit andere EU-landen richten zich via allerlei media naar het Belgische publiek. Als ze dat EU-logo (rechtmatig) dragen (klik en check!), dan kun je alvast gerust zijn dat ze geen namaakgeneesmiddelen verkopen. ‘Maar houd ook hiermee rekening: de wetgeving voor internetapotheken verschilt van land tot land’, waarschuwt Zwaenepoel. ‘Buitenlandse internetapotheken moeten bij hun onlineverkoop aan Belgen weliswaar de Belgische wetgeving respecteren, maar onze autoriteiten kunnen dat niet juridisch van hen afdwingen. Hun bevoegdheid reikt maar tot aan onze landsgrens. Daarvan moet je je als consument bewust zijn. Als Belgische patiënt mag je bijvoorbeeld geen voorschriftplichtige geneesmiddelen online aankopen. Doe je dat toch via een buitenlandse internetapotheek en wordt je pakketje aan onze landsgrens onderschept, dan kun je beboet worden.’
‘Ook benaderen buitenlandse internetapotheken je weleens met schreeuwerige reclame’, gaat Zwaenepoel voort. ‘Wees je daarvan bewust, zodat je je niet laat verleiden tot overconsumptie. Belgische internetapotheken mogen geen reclame maken die schijnbaar alles voor het prijsvoordeel wil doen wijken. Doen ze dat toch, dan wordt de titularis mogelijk geschorst.’
‘Raadpleeg je apotheker vooral ook in de fysieke apotheek’
Ook online moet de apotheker je de nodige farmaceutische zorg geven. Al kan hij dat onmogelijk even uitgebreid en op maat doen als in de fysieke apotheek.
Ook bij zijn onlinedienstverlening moet de apotheker zich houden aan de regels van de Gids voor Goede Officinale Farmaceutische Praktijken en de deontologische code die in de Belgische fysieke apotheek gelden. ‘Dat betekent onder meer dat hij ook online goed moet aftoetsen of de geneesmiddelen en andere producten die je wilt kopen wel geschikt en veilig voor je zijn’, verduidelijkt Veerle Foulon, professor in de farmaceutische zorg aan de KU Leuven. ‘Hij moet je dus voldoende bevragen over je gezondheidstoestand, je klachten, hoelang die al aanhouden, eventuele chronische ziekten, of je nog andere medicatie gebruikt, of je zwanger bent, enzovoort. Net zoals hij dat in de fysieke apotheek doet. Met dit verschil dat hij in de fysieke apotheek ook systematisch je farmaceutisch dossier met je medicatiehistoriek inkijkt (zie kader).’
Farmaceutisch dossier
Het farmaceutisch dossier bestaat al ruim 35 jaar, veel langer dus dan de onlinedienstverlening van de apotheek. Het is een document waarin de apotheker registreert wat je in zijn fysieke apotheek afhaalt. Hij registreert in elk geval verplicht je voorschriftplichtige geneesmiddelen, maar uit eigen beweging ook vaak je voorschriftvrije geneesmiddelen en andere producten, zoals voedingssupplementen. Ook die zijn weleens onverenigbaar met bepaalde geneesmiddelen, bijvoorbeeld. Heb je met je apotheker de overeenkomst huisapotheker gesloten, dan registreert hij zelfs verplicht altijd alles wat je afhaalt. En dan sluit hij zich ook verplicht aan bij het Gedeeld Farmaceutisch Dossier (GFD), een digitaal platform waarbij al zo’n 98,6% van de Belgische apothekers is aangesloten. Alle aangesloten collega-apothekers waken mee over een veilig gebruik van je medicatie. Want ook zij kunnen, op het moment dat ze je iets bezorgen in de fysieke apotheek, je medicatiehistoriek van het afgelopen jaar in het GFD zien, op voorwaarde dat je daar je ‘geïnformeerde toestemming’ voor gaf.
In welke mate apothekers het farmaceutisch dossier ook bij je onlineaankoop inkijken en aanvullen, daarover bestaan vooralsnog geen cijfers, klinkt het bij de Algemene Pharmaceutische Bond (APB). ‘Maar de kans dat de apotheker dat doet, is wellicht groter als je offline, in de fysieke apotheek, alvast een vertrouwelijke therapeutische relatie hebt opgebouwd’, zegt Lieven Zwaenepoel, woordvoerder van de APB.
‘Het farmaceutisch dossier is een belangrijk instrument om je farmaceutische zorg op maat te geven’, zegt Veerle Foulon. ‘Met een blik op dat dossier kan de apotheker bijvoorbeeld meteen opmerken dat de ontstekingsremmer die je wenst niet verenigbaar is met de bloedverdunner die je chronisch neemt. Of dat het voedingssupplement dat je vraagt mogelijk het effect vermindert van je antihormoontherapie tegen borstkanker. Maar ook dat de pijnstiller die je wilt kopen hetzelfde actieve bestanddeel bevat als de pijnstiller met een andere merknaam die je al regelmatig afhaalt. En blijkt bijvoorbeeld uit je dossier dat je in korte tijd al vaak een middel tegen diarree kwam afhalen, dan kan de apotheker je tijdig doorverwijzen naar de huisdokter. Enzovoort.’
De kracht van face-to-face contact
De geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en voedingssupplementen die je online koopt moeten uiteraard niet alleen geschikt en veilig voor je zijn. Je moet ze ook correct en veilig kunnen gebruiken, met de nodige informatie over de gebruikelijke dosering, de mogelijke bijwerkingen, enzovoort. Wil je online een geneesmiddel aankopen, dan moet je op de website van de internetapotheek zelf of via een link alle informatie uit de bijsluiter terugvinden.
‘Toch ga je voor de opvolging van een correct en veilig medicatiegebruik het best ook geregeld langs bij de fysieke apotheek’, adviseert Veerle Foulon. ‘Bij een persoonlijk contact kunnen we uit eigen beweging peilen naar hoe het loopt met je voorschriftvrije én voorschriftplichtige medicatie, hoe je omgaat met eventuele bijwerkingen, of je nood hebt aan een gepersonaliseerd medicatieschema dat we als huisapotheker voor jou up-to-date houden, enzovoort.’
‘Alleen in de fysieke apotheek zien we uiteraard ook tekens waarvan je je zelf misschien niet bewust bent, maar die voor ons op een onderliggende aandoening kunnen wijzen’, besluit Foulon. ‘Dat helpt ons om tijdig naar een arts door te verwijzen, of om je te sensibiliseren voor een gezonde levensstijl, rookstopbegeleiding of vaccinatie bijvoorbeeld.’
Moge dit dus een warme oproep zijn om je apotheker vooral ook in de fysieke apotheek regelmatig te raadplegen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
