Hebben mensen die veel lopen een gezonder hart? Of is al dat geloop vooral schadelijk?

Wat leren 50 mannen en 3510 marathons ons over het hart? Lange tijd heerste er twijfel, maar er zijn nieuwe aanwijzingen voor een positieve balans.

‘Iedereen die voldoende getraind is om een marathon te lopen, is immuun voor atherosclerose’, stelt Thomas Bassler, arts en een fanatiek loper, in 1976. De loophype in de Verenigde Staten stijgt in die jaren naar een eerste hoogtepunt en waait over naar andere continenten. Basslers stelling houdt het niet lang uit. De Zuid-Afrikaanse arts Tim Noakes, ook een loper pur sang, haalt ze in hetzelfde jaar al onderuit met een publicatie over 6 sterfgevallen onder marathonlopers. Kort daarop legt Jim Fixx het loodje. De dood van de bekende loper en grondlegger van de fitnessbeweging zaait nog meer twijfel. Zie je wel dat al die zware inspanningen niet goed zijn voor het hart, werpen critici op.

In de jaren daarna blijkt effectief dat lichaamsbeweging en sport bijdragen aan een lang en gezond leven, maar de twijfel over de risico’s van zware, langdurige inspanningen voor hart en bloedvaten blijft. Twee jaar geleden gaat er zelfs een lichte schokgolf door de loopwereld. Enkele studies vinden bij duursporters meer tekenen van slagaderverkalking en andere hartproblemen dan bij mensen met een rustiger levensstijl. Zijn zware inspanningen dan toch gevaarlijker dan we dachten?

Select clubje van lopers

Het medisch comité van de Twin Cities Marathon in de Verenigde Staten realiseert zich in die jaren dat het over een unieke database beschikt die meer duidelijkheid kan brengen: lopers die hebben deelgenomen aan elke race sinds de start van het evenement in 1982, de zogenaamde Charters Club. In 2006 schieten er nog 67 lopers over. 50 van hen zijn bereid deel te nemen aan een studie. De jongste is dan 46, de oudste 77. Samen hebben ze op dat moment 3510 marathons uitgelopen (schommelend tussen 27 en 171 per loper).

Gemiddeld zijn ze daar op hun 31e mee begonnen, de langste loopcarrière strekt zich uit over 55 jaar. De slankste heeft een BMI van 20, een flinke groep zit boven 25. Er is er zelfs eentje met 33: flink overgewicht. Veel van hen hebben een sporthart, wat wijst op een aanpassing van hun hart aan de trainingsinspanning. Geen enkele vertoont tekenen van een vroeger hartinfarct. De meesten lopen het hele jaar rond tussen 20 en 100 kilometer per week. 1 is al op zijn 7de begonnen, de laatste pas op zijn 48ste. Een kleine helft doet ook aan krachttraining, en 2 op de 3 beoefenden nog andere sporten, waaronder fietsen, zwemmen, wandelen, trekking en langlaufen. 2 lopen ultramarathons, en 1 heeft ooit meegedaan aan de Ironman in Hawaï. We spreken dus over een uniek groepje actieve sporters.

Getekend voor het leven

Het onderzoek van hun hart en bloedvaten levert een eveneens uniek beeld op. Bij 9 zitten er wat vernauwingen en verkalkte plaques, maar geen enkele is gevaarlijk. Bij 12 is de toestand wat ernstiger, maar slechts bij 1 loper is een kransslagader gevaarlijk vernauwd. De man wordt onmiddellijk doorverwezen voor de plaatsing van een stent om de doorgang te herstellen.

Bij 38 lopers zijn alle kransslagaders mooi open zonder noemenswaardige tekenen van aantasting. De mensen in deze groep zijn jonger dan gemiddeld en zijn ook op jongere leeftijd beginnen te lopen. Bovendien volgden ze een algemeen gezondere levensstijl, zoals niet roken, het behoud van een matig lichaamsgewicht, een gezonde voeding en een voorzichtig gebruik van alcohol.

Bij de mannen met de meeste plaques zie je een totaal ander beeld. Zij zijn pas later in hun leven beginnen te lopen, vermoedelijk in een poging hun ongezonde leefgewoonten van vroeger ongedaan te maken, zoals roken, overgewicht en slechte eet- en drinkgewoonten. Helaas voor hen heeft dat niet het gewenste resultaat opgeleverd. Hoeveel kilometers ze ook liepen, de toestand van hun hart en hun bloedvaten is er niet op vooruitgegaan. ‘Je kunt niet weglopen van je verleden’, besluit William Roberts, hoofd van het medisch comité van de Twin Cities Marathon. ‘De invloed van slechte leefgewoonten op je hart en bloedvaten draag je voor de rest van je leven mee.’

Goed nieuws

Het positieve nieuws is dat gezonde leefgewoonten en veel beweging je hart en bloedvaten een leven lang gezond en zuiver kunnen houden.

Nog meer goed nieuws: volgens het onderzoek draagt veel lopen niet bij tot de vorming van slagaderverkalking. Mensen met een gezond hart kunnen met een gerust hart hun leven lang massa’s marathons lopen. Voor wie zijn gezondheid een tijdlang verwaarloosd heeft, is een grondig onderzoek met bijbehorende informatie door een (sport)arts over de mogelijke risico’s voor hart en bloedvaten altijd een goed idee. Veel sporten is uitstekend voor je gezondheid, maar het maakt je niet immuun voor hart- en vaataandoeningen.