‘Gratis uitdelen van gerecupereerde geneesmiddelen is geen goed idee’

Désirée De Poot van ‘De Apotheker’ legt uit waarom het geen goed idee is dat een arts uit Ghlin teruggebrachte geneesmiddelen gratis verdeelt onder minderbegoede patiënten. ‘Geneesmiddelenverspilling kan ook op andere manieren aangepakt worden.’

Een arts uit Ghlin roept patiënten en apothekers op om geneesmiddelen die niet gebruikt zijn en waarvan de houdbaarheidsdatum niet is overschreden, bij hem in te leveren. Hij verdeelt ze dan gratis onder minderbegoede patiënten.

Het klinkt goed en het opzet zal wel eerbaar zijn. En toch is het geen goed idee. In het verhaal van het wijkcentrum schuilen immers twee grote risico’s: de teruggebrachte geneesmiddelen en de arts.

Geneesmiddelen zijn pas doeltreffend als ze op de juiste manier bewaard worden. Pillen die in de zon hebben gelegen of in de warmte of de koude… ze verliezen snel hun werking. Alleen zie je dat aan de verpakking niet. Of toch: nu nog niet. Wat de geschiedenis is van een geneesmiddelendoosje dat – zelfs ongeopend – wordt teruggebracht, kent niemand.

Een arts is een voorschrijver, hij is geen expert in geneesmiddelen. Hij heeft ook geen middelen om die doosjes in te scannen, laat staan ze deftig te stockeren. Niet voor niets zegt niet alleen de Belgische wetgeving, maar ook de Europese, dat geneesmiddelen het domein van apothekers zijn die er ook de verantwoordelijkheid voor dragen. Als er dan ook al sprake zou kunnen zijn van terugname van geneesmiddelen, dan kan dat alleen via de apotheker gaan, niet via de arts. Maar dan nog. In een wereld waar alles aan wordt gedaan om vervalste geneesmiddelen uit het circuit te houden, is het gratuit indienen van geneesmiddelen, geen goed idee. En ja, Europa werkt aan een sluitend systeem met QR-codes voor elk geneesmiddelendoosje, maar zelfs dat is bij hergebruik geen garantie op kwaliteit.

In eigen boezem kijken

We begrijpen de bezorgdheid van de arts uit Henegouwen, maar misschien moet hij eerst even in de boezem van de eigen beroepsgroep kijken. Een paar dagen geleden nog klaagde een bevriend apotheker erover dat hij twee grote verpakkingen van een zeer duur (en terugbetaald) geneesmiddel van de familie van een patiënt had teruggekregen. De patiënt, die palliatief verzorgd werd, was overleden. De geneesmiddelen die honderden euro’s aan de maatschappij hadden gekost, moeten vernietigd worden. Ik kon me alleen afvragen welke arts een palliatieve patiënt twee dure dozen voorschrijft waarmee hij maanden verder kan. Artsen zouden zich veel meer bewust moeten zijn van de consequenties van hun voorschrijfgedrag.

Er zijn de laatste jaren al ernstige inspanningen gedaan om geneesmiddelenverspilling tegen te gaan. Zo worden in rusthuizen de pillen per stuk afgeleverd zodat – zeker bij courante geneesmiddelen – dozen nooit halfleeg in de vuilnisbak belanden. Het is een systeem dat verder kan uitgerold worden, zeker bij dure geneesmiddelen.

We zouden kunnen denken aan systemen die nu al op industrieel niveau worden gebruikt: daarbij wordt een sticker op het doosje gekleefd die verkleurt als een bepaalde temperatuur wordt overschreden en die reageert op zowel te warm als te koud. En er zijn stickers die reageren op vochtigheid…

Het zijn allemaal redeneringen die echter de patiënt die geen middelen heeft, weinig zullen helpen. Maar zou er dan echt niet rationeler met geneesmiddelen kunnen worden omgegaan? Zeker wel. Zijn geneesmiddelen in ons land te duur? Geneesmiddelen zijn in België de afgelopen vijf jaar door allerlei maatregelen opvallend goedkoper geworden. Zo goedkoop dat steeds meer farmabedrijven er langzamerhand aan gaan denken om de Belgische markt links te laten liggen want het sop is de kolen niet meer waard.

Wie desondanks toch zware kosten heeft, kan een beroep doen op de Maximumfactuur. Dat wil zeggen dat de laagste inkomens jaarlijks voor het hele gezin maximum 357 euro medische kosten betaalt. Dat is gemiddeld 29,75 euro per maand. Voor sommige burgers is dat nog te veel. Voor die mensen moet er voor een oplossing worden gezocht. Die oplossing ligt echter niet in het gratis verstrekken van al geopende geneesmiddelendoosjes. Ook die patiënten hebben recht op gegarandeerd goede en betrouwbare geneesmiddelen.