Gevaar van schoonheidswedstrijden op Facebook overroepen

“Een nieuwe vorm van zelfverminking, zoals snijden en eetstoornissen.” Zo noemen sommige experts de nieuwe trend op Facebook waar kinderen foto’s van zichzelf posten en leeftijdsgenoten vragen hen te beoordelen. Is de trend echt zo gevaarlijk of is de vrees van critici overdreven?

Kinderpsychologen stellen zich vragen bij nieuwe internettrends zoals ‘De mooiste tiener van België’. “Een uitnodiging voor pedofielen”, zegt kinderpsychologe Susan Abbott op de website van Time. “Verwoestend voor het zelfbeeld”, stelt Elizabeth Dowdell, professor uit Philadelphia, op de website van Huffington Post. In Het Belang van Limburg noemt Joëlle Jordens, psychotherapeute en psychologe aan de KHLim, de trend ‘zeer gevaarlijk’.

In hetzelfde artikel van Het Belang van Limburg getuigen twee jonge deelnemers. Geen van beide heeft trauma’s overgehouden aan hun deelname. Sem Loos (13) geeft toe dat hij soms negatieve reacties kreeg, maar die gewoon wiste. Aukje Serdons (16) was bang voor negatieve kritiek, maar werd ervan gespaard, zegt ze zelf. Niet elke deelnemer heeft echter geluk en lijdt onder kwetsende commentaren. Vicky Franssen, doctor in de psychologie en onderzoekster aan Lessius Mechelen, legt uit dat slechte commentaar confronterend kan zijn, maar pleit ook voor nuancering.

Confronterend
“Kritiek op iets dat je belangrijk vindt, komt hard aan. Dat geldt voor iedereen”, zegt Franssen. In het echte leven horen we vaak ‘leugentjes om bestwil’. Zo stellen vrienden tieners gerust wanneer ze een afschuwelijk kapsel hebben of peppen ze hen op na een slecht resultaat op school. Op Facebook gaan de zaken anders, althans in de publieke groepen. “De mensen op de publieke sociale netwerksites of pagina’s behoren niet altijd tot je inner circle en geven vaker negatieve kritiek”, legt Franssen uit.
Er is dus een kloof tussen het verhaaltje dat tieners te horen krijgen in het echte leven en dat wat ze lezen op sociale media, toegankelijk voor onbekenden. “Enerzijds groeien jongeren op in een cultuur van ‘mijn kind, schoon kind'”, zegt Franssen. “Anderzijds heb je het fenomeen dat ze op sociale media steeds meer kritiek krijgen van onbekenden”. Wanneer het verschil tussenbeide te groot wordt, is dat niet bevorderlijk voor het zelfbeeld.

De commentaren zijn soms keihard en dat heeft volgens Franssen ook te maken met de omvang van het publiek. Er zijn ook meer onbekenden op een publiek forum. Daarbij komt dat de commentatoren vaak tegen elkaar opbieden. “Vergelijk een groep vrienden die samen naar het Eurosongfestival kijkt en iemand vindt een outfit niet mooi. Als hij alleen was, zou hij daar niets over zeggen. Maar omdat hij in een groep zit, doet hij zijn best zo snedig mogelijk uit de hoek te komen. Na een tijdje overtreft de ene belediging de andere”, zegt Franssen.

Zelfverminking
“Ik betwijfel dat elke deelnemer een laag zelfbeeld heeft of zo’n wedstrijden gebruikt als een vorm van zelfverminking”, spreekt Franssen andere critici tegen. Volgens haar nemen tieners met een hoog zelfbeeld ook deel aan de schoonheidswedstrijden. “Ik durf het bijna niet luidop te zeggen, maar sommigen doen misschien zelfs mee vanuit een narcistisch trekje”, voegt Franssen er voorzichtig aan toe.

Sommige tieners reageren op positieve kritiek met ‘Stop met liken, ik ben echt niet mooi’. Dat klinkt toch als iemand met een laag zelfbeeld? “Misschien wel, maar dat kan evengoed een gespeeld laag zelfbeeld zijn”, antwoordt Franssen.

’t Is alweer Facebook
“Iedereen kijkt opnieuw naar de negatieve gevolgen van een fenomeentje op Facebook. Ze doen alsof het verwoestend is en jongeren kasplantjes zijn”, zegt Franssen. De kritiek op wedstrijden zoals ‘De mooiste tiener van België’ is te eenzijdig, vindt ze.

De tieners die deelnemen zijn meestal niet lelijk en weten dat. “Minder mooie tieners hebben niet die keuze om te experimenteren. Zij moeten dagelijks blikken en gegiechel slikken. Zij krijgen dag in dag uit veel meer te verduren in het echte leven, dan de knappe tieners die eens kritiek krijgen op Facebook”, zegt Franssen.

“Er zijn echt grotere problemen dan eens goed op je bek te gaan op het ‘spook’ Facebook. Critici mogen dergelijke tegenslagen wel eens in perspectief plaatsen”, vindt Franssen. Ze blijft erbij dat deze doemberichten over sociale media overdreven zijn. “Ik betwijfel dat iedereen die slechte kritiek krijgt daar littekens aan overhoudt. Incasseren hoort nu eenmaal bij de puberteit”, besluit ze.

Stampmedia/Gunther Malin