Dirk De Wachter: ‘We moeten niet enkel de leuke dingen delen’

De problemen waar jongeren vandaag mee te maken krijgen, worden volgens psychiater Dirk De Wachter vooral veroorzaakt door de druk vanuit de samenleving. De Wachter pleit dan ook voor meer openheid en dialoog. ‘We moeten meer met elkaar praten: dat zorgt voor opluchting.’

Alarmerende cijfers over de psychische gezondheid van Belgische jongeren: één op vijf krijgt te maken met psychische problemen. Dat blijkt uit cijfers van de Koning Boudewijnstichting. Psychiater-psychotherapeut Dirk De Wachter roept op om meer aandacht te schenken aan de kwestie. Tegelijk nuanceert hij de problematiek.

Worstelen met vrijheid

De problemen waar jongeren vandaag mee te maken krijgen, worden volgens De Wachter vooral veroorzaakt door de druk vanuit de samenleving. ‘De druk op jonge mensen is enorm hoog. De verwachtingen die door de consumptiemaatschappij gecreëerd worden zijn reusachtig en onrealistisch. Jongeren lijken meer vrijheid te hebben dan vroeger, maar ze worstelen er meer mee. Het zoeken naar een eigen identiteit en het tegelijk proberen te voldoen aan torenhoge verwachtingen zorgt voor stress bij vele jongeren.’

Toch blijft De Wachter kritisch over de cijfers rond psychische problemen en zelfmoord. ‘Cijfers zijn er om tijdig aan de alarmbel te trekken, maar moeten altijd genuanceerd worden. Het zelfmoordcijfer mag dan wel hoog zijn, dat wil niet zeggen dat er vroeger veel minder zelfmoord gepleegd werd. Er rustte een taboe op zelfmoord en vanuit het geloof werd de gedachte verspreid dat het een zonde was. Om die reden pleegden minder mensen zelfmoord, maar dat wil niet zeggen dat er daarom minder ongelukkige mensen waren.’

Overpsychiatrisering

Volgens De Wachter blijft een tweede probleem de overpsychiatrisering of het te snel stellen van een diagnose. ‘Wanneer je vandaag naar een psychiater of psycholoog gaat, krijg je meteen een diagnose. Dat is fout: ze zouden mensen eerst moeten begeleiden zonder dat ze meteen een label op iemand kleven.’

‘Het is goed dat de drempel verlaagd is om naar de psycholoog te gaan, maar we zouden ook bij onze omgeving terecht moeten kunnen met onze problemen’, stelt De Wachter. Hij verdedigt het kunnen spreken over kwetsbaarheid en moeilijkheden tussen vrienden en familieleden. ‘Wanneer je eerst bij je kennissen terecht kan, wordt de stap naar professionele hulp misschien wel overbodig’, stelt het diensthoofd systeem- en gezinstherapie aan het Universitair Psychiatrisch Centrum van de K.U.Leuven.

Gebrek aan openheid

Een andere probleem waar De Wachter op duidt, is het gebrek aan openheid. ‘Veel mensen delen alle gelukkige momenten uit hun leven op sociale media, maar durven niets te zeggen over hun problemen. We zijn geëvolueerd naar een likecultuur. Alles lijkt altijd plezant, terwijl dat niet zo is. We moeten niet enkel de leuke dingen delen.’

De Wachter breekt er een lans voor om ook over de minder goede kanten van het leven te spreken. ‘We moeten meer met elkaar praten: dat zorgt voor opluchting en verstrekt bovendien de vriendschapsband tussen mensen.’

Zelf verantwoordelijkheid opnemen

Een groot aantal hulpverleners en psychiaters vindt dat de overheid meer moet bijdragen tot de psychisch gezondheid van de bevolking. De Wachter heeft hierover een andere mening. ‘Ik vind niet dat de regering alle problemen moet oplossen. Het is heel makkelijk om de problemen af te schuiven op de overheid, maar zo werkt het niet. De basis van het probleem ligt in de maatschappij. Iedereen maakt deel uit van die maatschappij en draagt daarom een deel bij tot de situatie.’

We moeten dus zelf verantwoordelijkheid leren op te nemen, aldus De Wachter. ‘De overheid moet natuurlijk wel het juiste kader creëren.’

Positieve evolutie

De Wachter blijft overigens optimistisch over de toekomst. Hij ziet een positieve evolutie: ‘Een groot aantal mensen is bezig met de problematiek en ook van jonge mensen krijg ik positieve signalen. Toen ik mijn boek Borderline Times uitbracht, dacht ik dat ik de jongeren nooit zou bereiken, maar zij zijn een groot deel van de doelgroep en dat vind ik hoopgevend.’

Daarom vindt De Wachter het ook belangrijk om het debat levend te houden. ‘Ik geef na mijn uren lezingen, schrijf boeken en verschijn af en toe op tv. Ik blijf me engageren en hoop dat anderen dat ook doen’, besluit De Wachter. (C.H.I.P.S. StampMedia/Mandy De Clercq)