Als de natuurlijke lens in je ogen je zicht steeds meer vertroebelt, kun je een kunstexemplaar laten steken. Nu zelfs een multifocale, waarmee je op verschillende afstanden scherp kunt zien. Een fantastisch hulpmiddel, maar nog altijd met nadelen.
Schoenen verslijten. Ogen niet. Maar met de jaren kan er sleet komen op het zicht. Bijvoorbeeld door lensvertroebeling of cataract, waarvoor jaarlijks zowat 130.000 ogen onder het mes gaan. Vaak schuift de oogarts dan een kunststoflens op de plaats van de oude. Meestal zijn dat eenvoudige, monofocale lenzen, waardoor je nog een bril nodig hebt om te lezen of om ver te zien.
Met de nieuwe versies, de multifocale – en dat zijn tegenwoordig bijna altijd trifocale lenzen -, kun je het vaak zonder bril doen. Trifocale lenzen geven een scherp beeld op 3 belangrijke afstanden in ons dagelijks leven: de afstand van 5 meter of meer (televisie kijken, auto rijden…), de tussenafstand van 60 à 70 centimeter (computerwerk) en 40 centimeter, de leesafstand.
Met een trifocale lens hebben 8 op de 10 mensen na de ingreep geen bril meer nodig. De rest nog wel, ongeveer evenveel om ver te zien als voor dichtbij.
Beperkingen
Een bril is geen handig ding en veel mensen zijn hem liever kwijt dan rijk. Multifocale lenzen laten inplanten lijkt dan misschien de ultieme oplossing, maar is dat niet, stelt Isabelle Saelens, oogarts aan het Universitair Ziekenhuis Leuven. Heb je geen perfect gezonde ogen en bijvoorbeeld last van glaucoom, hoornvliesafwijkingen, netvliesproblemen of droge ogen, dan kom je niet in aanmerking, vanwege een verhoogd risico op oogproblemen. Cataract is uiteraard geen bezwaar.
Een tweede voorwaarde, en een belangrijke, benadrukt Saelens, is dat je niet te perfectionistisch ingesteld mag zijn. ‘Multifocale lenzen hebben nu eenmaal hun beperkingen. Wie hoge verwachtingen koestert, riskeert ontgoocheld te raken. Zo geven ze vaak wat contrastverlies, meer alvast dan de monofocale. Dat houdt in dat je soms iets meer licht nodig hebt, bijvoorbeeld om op restaurant bij sfeerverlichting het menu te lezen. Thuis doe je dan een extra lamp aan, maar op restaurant kun je een leesbril nodig hebben.’
Gewenning
De meeste mensen stoort dat niet, maar sterk visueel ingestelde mensen zoals fotografen en kunstschilders klagen er wel over. ‘Voor hen en andere mensen met visueel belangrijke activiteiten kan het zeer hinderlijk uitpakken’, weet Saelens. ‘Al speelt de persoonlijkheid daarin ook een cruciale rol. Wie erg gemotiveerd is om van zijn bril verlost te raken, neemt de nadelen er doorgaans graag bij. In het andere geval kies je beter voor een andere oplossing.’
Een specifiek nadeel zijn de lichtcirkels die als je ’s nachts met de auto rijdt in je gezichtsveld opduiken rond de lichten van tegenliggers (zie beelden hieronder). Voor chauffeurs die vaak ’s nachts rijden, zijn multifocale lenzen dus geen goed idee, omdat het zicht zeer storend en zelfs gevaarlijk kan zijn.
Een nieuwe lens in je oog vraagt ook gewenning, omdat ze veranderingen meebrengt in het licht dat op je netvlies valt. De hersenen moeten dat opnieuw gewoon worden. Gelukkig lukt dat bij de meeste mensen wel. Er zijn soms nog andere redenen tot mindere tevredenheid over de lenzen. Zo kan de correctie niet helemaal juist zijn, wat een lasercorrectie kan verhelpen, stelt Saelens. Of ze kunnen droge ogen geven, terwijl de traanfilm belangrijk is voor een goede lichtbreking.
Afgeraden voor jongeren
Het uiteindelijke resultaat van de ingreep is duidelijk na 4 à 6 weken. Dan kan ook gemeten worden of nog een leesbril nodig is of een eventueel bijkomende oogcorrectie voor een beter scherp zicht. ‘Voor veel aanwijsbare oorzaken van een mindere tevredenheid kunnen we mensen een oplossing aanbieden’, stelt Saelens. ‘Maar als alle factoren optimaal zijn en mensen toch niet kunnen wennen aan de nieuwe lens, is een andere lens aanbrengen soms de enige oplossing. Al is dat wel uitzonderlijk.’
Jonge mensen die hopen zo van hun bril verlost te raken, moet Saelens teleurstellen. ‘Ze lopen een groter risico op verwikkelingen. Op die leeftijd genieten andere methoden van gezichtscorrectie dan ook de voorkeur, bijvoorbeeld met de laser of een implanteerbare contactlens.’ Alleen bij heel zware afwijkingen zou ze het durven te overwegen, maar dan nog met veel reserves. Ook bij cataract na een eerdere oogoperatie is het een optie.
De ziekteverzekering komt niet tussenbeide voor de inplanting van multifocale lenzen. Het is een dure ingreep: reken op 700 tot 1.200 euro per oog. Het type lens weegt daarin zwaar door.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
