‘De overheid moet in de bloemetjes gezet worden als ze wetenschappelijk onderbouwde adviezen implementeert’

‘Wetenschap is een middel om de democratie te versterken’, schrijft Marleen Finoulst.

In Mexico daalt de armoede dankzij de wetenschap. Ik zat meteen op het puntje van mijn stoel toen de lezing van Gonzalo Hernandez Licona, doctor in de economie, werd aangekondigd op een recent congres in Kaapstad. Licona is directeur van een onafhankelijke Mexicaanse organisatie (CONEVAL) die adviezen verstrekt aan de overheid om de schrijnende armoede in het Latijns-Amerikaanse land terug te dringen.

Zeer ernstige armoede is een groot probleem in veel ontwikkelingslanden en vaak gaat het van kwaad naar erger. Aanbevelingen van onafhankelijke adviesorganen worden zelden gevolgd door lokale politici, omdat ze niet meteen tot resultaten leiden. In Mexico veranderden ze 15 jaar geleden onder impuls van Licona van koers. ‘In plaats van politici te overtuigen van het zinvolle van sommige maatregelen, bekijken wij wat de bewindsvoerders zelf belangrijk vinden’, vertelt Gonzalo Licona, ‘en dat is scoren.’

De overheid wordt in het zonnetje gezet door het wetenschappelijke instituut als ze de wetenschappelijk onderbouwde adviezen implementeert. ‘We kijken erop toe dat ze de media op een positieve manier halen. Omgekeerd, als adviezen over armoedebestrijding in de wind geslagen worden, dan zorgen wij ervoor dat ook dat breed wordt uitgesmeerd in de media.’ Dat dat mechanisme vruchten afwerpt, bewijst Licona met cijfers. De afgelopen 15 jaar is de extreme armoede gevoelig gedaald dankzij de implementatie van adviezen die werken. ‘Belangrijk: de overheden mogen de eer opstrijken’, onderstreept hij.

In dezelfde zin heeft ook de Britse campagne Ask for Evidence al heel wat losgemaakt in Groot-Brittannië. Via een website speciaal voor dit doel gebouwd, kunnen burgers rechtstreeks bewijs vragen aan politici, bedrijfsleiders en andere gezagsvoerders over allerhande beweringen. Bij het formuleren van de vraag en het vinden van de contactgegevens van politici of bedrijven worden ze geholpen door de organisatie Sense about Science. Die volgt ook op of de betrokkenen de vragen van burgers voldoende beantwoorden.

De interacties worden met de regelmaat van de klok in de media gebracht. Het systeem blijkt te werken. Politici zijn beducht voor negatieve publiciteit van de organisatie. Sense about Science biedt sinds kort alle burgers van de Europese Unie de mogelijkheid aan politici, wetenschappers en producenten uitleg te vragen over beweringen, voorlopig nog enkel in het Engels. Het doel is het systeem in alle Europese talen beschikbaar te maken. Op die manier krijgen burgers echt een stem.