Beschermen fopspenen tegen wiegendood?

Ze bestaan, fopspeenhaters die constant zure opmerkingen maken over peuters die niet zonder hun zuigertje kunnen. Er zijn nochtans goede aanwijzingen dat ze beschermen tegen wiegendood en nooit werd overtuigend aangetoond dat ze op welke wijze dan ook schadelijk zouden zijn voor baby’s.

De preventie van wiegendood kan je in grote lijnen als volgt samenvatten: leg het kind op de rug, op een stevige matras, niet overmatig warm toegedekt in een eigen bedje in een frisse kamer.

Volgens de American Academy of Pediatrics ondersteunt een fopspeen die preventie en zou ze het risico op wiegendood met 50 tot 90% kunnen doen dalen.

Volgens één studie is dat zelfs het geval bij kinderen die slapen in omstandigheden die het risico op wiegendood verhogen, zoals liggend op hun buik, toegedekt met losse donsdekens en zo meer.

Opletten met de allerzwaksten

Dank zij de invoering van nieuwe richtlijnen een kleine 20 jaar geleden, hebben we het aantal gevallen van wiegendood indrukwekkend zien dalen. In 1993 telde Vlaanderen er nog 118. In 2014 waren dat er nog 11.

Wiegendood helemaal voorkomen lijkt echter onmogelijk. In de Verenigde Staten tekent zich zelfs een stijging af in de eerste 6 dagen na de geboorte. In 1995 maakte deze groep 10% uit van alle gevallen van wiegendood. In 2014 was dat 12%. Het gaat dus om een eerder kleine toename, maar dank zij hun goede registratie zijn de Amerikanen ze wel op het spoor gekomen en ze is in hun ogen voldoende groot om zich zorgen te maken.

Omgerekend zou het in Europa om een 150 sterfgevallen gaan en in Vlaanderen om 1 of 2. Een gelijkaardig aantal kinderen zou de dramatische omstandigheden nipt overleven, maar houdt er wel enige hersenbeschadiging aan over.

De onderzoekers denken dat de stijging te maken heeft met de zogenaamde kangoeroeverzorging. Daarbij draagt een ouder de baby, meestal een die prematuur of klein voor zijn leeftijd is, in een draagdoek tegen het lichaam aan en dat zou het gevaar op wiegendood op verschillende manier kunnen verhogen.

De baby zou het bijvoorbeeld te warm kunnen krijgen, maar er zijn ook aanwijzingen dat ouders soms van vermoeidheid in slaap vallen met de baby op zijn buik op hun lichaam, wat eveneens een risicofactor is voor wiegendood. Een dutje doen of gaan slapen samen de baby op een zetel of in bed blijft gevaarlijk, zeker in combinatie met alcohol, tabak of drugs.

Aandacht voor mogelijk riskante slaaphoudingen blijft dus een punt voor extra aandacht, vooral voor ouders van premature of erg kleine kinderen die ze in een draagdoek met zich meedragen.

Fopspenen doen beter eten

Wie ooit een radeloos huilende baby in de armen had, weet hoe snel een fopspeen soms troost en rust kan brengen. Ze hoeven niet allemaal tekeer te gaan als Maggie van de Simpsons, maar als ze zo stevig aan het werk gaan, trekt dat een spoor van tevredenheid door iedereen die toekijkt. Op een speen zuigen is een activiteit waar een groot deel van het babyleven om draait. Er is dan ook geen reden om hen dit genoegen te ontzeggen wanneer ze de moedertepel dreigen te ruïneren of de laatste drup uit de papfles gezogen is.

Er doen verhalen de ronde over tepelverwarring wanneer baby’s te snel een fopspeen zouden krijgen en waardoor ze geneigd zouden zijn om minder aan de moederborst te drinken. Het bewijs daarvoor is echter zwak. Vaak zijn dat verhalen ‘van horen zeggen’. Het zou zelfs best kunnen dat de zaak eerder omgekeerd in elkaar zit en dat voedingsproblemen de oorzaak zijn van het toegenomen fopspeengebruik. Bijvoorbeeld omdat de baby onvoldoende gevoed en daarom onrustig of lastig is. Of omdat de baby met andere problemen kampt en daarom een slechte eter is. Ook hier is geen hard bewijs voor, maar artsen wijzen er op dat het moeilijk is om oorzaak en gevolg uiteen te halen. Bij sommige vrouwen verloopt borstvoeding geven als een fluitje van een cent, maar het kan evengoed zwaar frustrerend de verkeerde richting uitgaan, zoals elke moeder die het vruchteloos geprobeerd heeft, wel kan vertellen.

Veel te weinig bekend is dat fopspenen soms juist aangeraden zijn, bijvoorbeeld bij kinderen die het moeilijk hebben om zuigen en slikken correct te combineren. Het is immers van levensbelang dat deze coördinatie vlot verloopt zodat de baby zich vlot kan voeden. Het is een vaardigheid die baby’s moeten aanleren en dat lukt niet altijd even goed, zoals soms bij te vroeg geboren baby’s, bij kinderen met een laag geboortegewicht of een onvolledig ontwikkelde zuigreflex en ook bij zeer kleine baby’s die een tijdlang via een buisje gevoed werden. Bij zulke kinderen stimuleren fopspenen de zuigreflex en daarmee ook de voeding, eerder dan ze te verstoren.

Kortom, laat je baby rustig op zijn speentje zuigen, als hij of zij daar zin heeft. Het is een gezonde activiteit waar ze zeker niet slechter van worden.