Nog altijd zien veel vrouwen als een berg op tegen een bezoek aan de gynaecoloog. ’Het helpt natuurlijk niet dat ze hun eigen lichaam vaak niet goed kennen en ook totaal niet op zo’n onderzoek worden voorbereid’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De zoetzure dinsdag.
Ik was al bijna dertig toen ik voor het eerst naar de gynaecoloog ging. Dat had een vriendin me aangeraden toen ze hoorde dat ik zwanger wou worden. Eerst zocht ik een vrouwelijke gynaecoloog, maar die hadden ook toen al lange wachtlijsten. Dus werd het toch een man. Wekenlang keek ik tegen die consultatie op. Ik wist niet wat er precies te gebeuren stond, maar ik had wel genoeg ziekenhuisseries gezien om te weten dat er vroeg of laat zo’n enge eendenbek tevoorschijn zou komen. Van vriendinnen hoorde ik alleen dat het nogal onaangenaam was. Details kreeg ik niet.
Nu herinner ik me eerlijk gezegd niets meer van dat allereerste onderzoek, en ook niet van de uitstrijkjes die ik sindsdien heb ondergaan. Iets ongewoons is er dan ook nooit gebeurd. Al is de vraag of me dat destijds echt zou zijn opgevallen. Een tik tegen mijn billen of een seksueel getinte uitspraak zou ik natuurlijk wel hebben opgemerkt. Maar een onnodige of zelfs ongepaste aanraking tijdens het afnemen van een uitstrijkje? Daar ben ik nog niet zo zeker van. Ondertussen weet ik heel goed hoe zo’n onderzoek hoort te verlopen, maar toen had ik geen flauw benul.
De vraag is of er ondertussen zoveel is veranderd. Toen ik het onlangs met een paar twintigers had over de gynaecoloog uit Tienen die door zo’n 250 (ex-) patiëntes van ernstig grensoverschrijdend gedrag wordt beschuldigd, viel me op dat ze een nogal vertekend beeld hebben van een doorsnee gynaecologische controle. Twee van hen hadden dan ook nog nooit zo’n onderzoek ondergaan omdat ze daar simpelweg geen reden toe hadden gehad. Ze hoopten naar eigen zeggen ook ze dat nog een hele tijd zouden kunnen uitstellen.
Maar ik sprak ook met een jonge vrouw die eerder dit jaar voor het eerst een uitnodiging had gekregen om een uitstrijkje te laten nemen in het kader van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Ze snapte maar al te goed dat zo’n onderzoek haar voor veel onheil kon behoeden, maar toch was ze er niet op ingegaan. Omdat ze zichzelf nog te jong vond, zei ze, maar ook omdat ze er heel erg tegen opzag. En dat had de berichtgeving over de vergrijpen van de Tiense gynaecoloog alleen maar erger gemaakt.
In Nederland kunnen vrouwen kiezen: een uitstrijkje door de huisarts of een zelftest. Ook in België wordt daarover nagedacht. Het zou in elk geval heel wat mensen die als een berg tegen zo’n intieme inspectie opzien over de streep kunnen trekken om toch aan het bevolkingsonderzoek deel te nemen.
In Nederland kunnen vrouwen kiezen: een uitstrijkje door de huisarts of een zelftest. Ook in België wordt daarover nagedacht.
Al is daarmee nog niet alles opgelost, want een uitstrijkje is natuurlijk niet de enige reden waarom vrouwen een gynaecologisch onderzoek moeten ondergaan. Op de een of andere manier moeten we er dus voor zorgen dat minder mensen zo’n bezoek uitstellen omdat ze dat een beetje eng vinden. Het zou al veel helpen als ze vooraf beter zouden weten wat hen te wachten staat. Dat betekent onvermijdelijk ook dat ze hun eigen lichaam goed moeten kennen, en dat is lang niet altijd het geval.
In een Britse studie kregen mannen en vrouwen een paar jaar geleden een tekening van de vrouwelijke geslachtsorganen te zien: minder dan de helft bleek te weten dat vrouwen ‘vanonder’ drie gaatjes hebben. Als je die kennis niet hebt, is het natuurlijk ook niet evident om vast te stellen of een medisch onderzoek in die regio al dan niet correct verloopt. De seksuele voorlichting die Vlaamse leerlingen op school krijgen kan op veel plaatsen dus nog een pak beter. Standaard zou het daarin ook moeten gaan over het belang en verloop van een gynaecologisch onderzoek
En natuurlijk draagt ook de arts in kwestie een grote verantwoordelijkheid. Hij of zij is de enige die een patiënte op het moment zelf op haar gemak kan stellen zodat ze de volgende keer met een geruster gemoed op consultatie komt. Als tandartsen hun patiënten tijdens een vervelende ingreep kunnen geruststellen door stap voor stap toe te lichten wat er gebeurt, moeten gynaecologen dat zeker ook kunnen. Want voor wie daar nog aan mocht twijfelen: een wortelpuntbehandeling is echt véél onbehagelijker dan zo’n uitstrijkje.