Autisme in het nachtleven: ‘Oordoppen helpen me tegen de overvloed aan prikkels’

Dinsdag, op Wereld Autisme Dag, vragen mensen met autisme wereldwijd om meer begrip en integratiemogelijkheden. Het gaat de goeie kant uit, kijk maar naar het Vlaamse Actieplan Autisme van de Vlaamse regering. Toch blijft het nachtleven voor veel mensen met autisme een obstakelrijk terrein.

Stijn is 26 jaar en weet al tien jaar dat hij autisme heeft. Hij past liever voor cafébezoekjes: ‘Evenementen waar je moet babbelen met veel mensen vind ik niet fijn. En op café zijn er zo veel prikkels waardoor het moeilijk is om mij te concentreren.’

Niet abnormaal voor mensen met Autisme Spectrumstoornis (ASS) zegt professor Jean Steyaert, kinder- en jeugdpsychiater in het UZ Leuven en gespecialiseerd in ASS: ‘Er zijn twee aspecten die het uitgaansleven voor mensen met autisme uitdagend kunnen maken. Enerzijds hebben veel mensen met autisme het moeilijk op sociaal-communicatief vlak. Anderzijds raken de meeste mensen met autisme snel zintuiglijk overprikkeld.’

Focus

Een overdaad aan prikkels is eigen aan het uitgaansleven. Lichtflitsen, decibels die in de lucht schieten en daarbovenop een massa mensen die geluiden maken en plotse handelingen uitvoeren. Vaak niet gemakkelijk voor iemand met autisme. ‘Meestal zijn onverwachte prikkels het moeilijkste om te verwerken’, zegt Steyaert. Verrassend genoeg zijn dansclubs niet altijd het grootste kwaad. ‘Soms zijn deze plekken juist minder vermoeiend dan bars of restaurants’, aldus Steyaert.

‘De muziek is repetitief of bekend. Mensen met autisme kunnen weten wat er gaat komen, en zo is de situatie voor hen minder problematisch. De constante ruis van achtergrondlawaai in cafés is vaak een veel groter obstakel.’ Dat kan Stijn alleen maar bevestigen: ‘Terwijl ik op café zit, hoor ik de bierflesjes opengaan, de muziek op de achtergrond spelen, etc. Dan wordt het heel moeilijk om gefocust te blijven.’

Die focus is belangrijk om het gesprek te kunnen volgen. Voor veel mensen met autisme is een één-op-één gesprek simpel. Maar een gesprek met vijf à zes personen loopt iets minder gesmeerd. ‘Mensen met ASS horen woord voor woord wat iemand zegt maar vragen zich constant af wat die persoon daarmee bedoelt’, legt Steyaert uit.

Dat zorgt ervoor dat een meerkoppig gesprek snel ongelooflijk vermoeiend is, en al zeker als een nieuwkomer zich bij de groep aansluit. ‘Als er iemand nieuw in de groep is, zal ik daar de eerste keer niets tegen zeggen’, vertelt Annelies (29 jaar), die tijdens haar studententijd menig fuif of optreden bezocht.

Oordoppen en zonnebrillen

Oordoppen zijn vaak redders in nood voor personen met ASS. Zowel Annelies als Stijn gebruiken ze om overbodige geluiden buiten te houden. ‘Ik draag mijn oordoppen in de cinema en op café. Meestal kijken mensen wel raar op als ik ze bovenhaal, en dat stoort mij. Ook een zonnebril binnen dragen kan helpen tegen de felle lichten op fuiven, maar dan denken mensen zeker dat er iets mis is met mij’, zegt Stijn.

Bij Annelies zit het ‘m allemaal in de voorbereiding. ‘Ik kijk altijd op voorhand eens op de website van een evenement en zoek op of er parking is, hoe groot de zaal is en hoeveel de inkom bedraagt.’ Als ze naar een nieuwe locatie gaat, zal ze altijd vragen aan iemand om haar te vergezellen. ‘En ik kom altijd heel vroeg, voordat de meeste mensen er zijn, om te kijken hoe de zaal eruit ziet en waar ik ga staan.’

Als caféuitbater kan je mensen met autisme verder helpen door de ruis op de achtergrond zo veel mogelijk te beperken: zet de muziek uit en laat het licht aan. Ook de voorspelbaarheid mag niet vergeten worden. ‘Je moet niet met verrassingen afkomen’, zegt Steyaert. ‘Dat is voormensen met ASS heel stresserend en kan hun hele avond overschaduwen.’ Annelies, die graag voorbereid is, vult aan: ‘Bars kunnen duidelijkheid brengen en visualiseren door bijvoorbeeld foto’s online te plaatsen of de prijzen van drankjes te vermelden. Zo weet ik hoeveel geld ik moet meenemen.’

Autismevriendelijk

Als persoon met autisme kan je natuurlijk ook terecht in autismevriendelijke cafés. ‘Die plekken zijn goed omdat ze je daar niet raar vinden’, zegt Annelies. Er klinkt geen achtergrondmuziek, gezelschapsspelletjes dienen als gesprekstarters en niemand is verbaasd wanneer je even buiten gaat uitblazen. Een veilige haven voor mensen met autisme dus. Toch drinkt Stijn ook graag iets in een “normaal” café. ‘Het zou fijn zijn moest ook hier af en toe even de muziek uit mogen voor een uurtje.’ Steyaert: ‘Voor de integratie is het belangrijk dat er autismevriendelijke dagen georganiseerd worden op kermissen of in de cinema. En dat gebeurt steeds meer.’

Dergelijke initiatieven zijn van groot belang vindt de professor, maar daarnaast moeten mensen met autisme assertief leren zijn. ‘Ze moeten aan hun omgeving durven vragen om rekening met hen te houden. Je kan namelijk niet van een maatschappij verwachten dat ze continu autismevriendelijk is’, aldus Steyaert. ‘Het is wel van belang dat die maatschappij zich flexibel genoeg kan opstellen en de personen met autisme tegemoetkomt.’ En al blijft het een moeilijke balans, met een beetje begrip kom je al ver. ‘Het is fijn als mensen gewoon al begrijpen dat ik het soms moeilijk heb, dat ze vragen hoe het met mij gaat en mij dan even vergezellen naar buiten’, besluit Stijn.