Antikankervaccinatie, nog een lange weg te gaan

We boeken vooruitgang in de strijd tegen kanker, maar slechts mondjesmaat. De hoop leeft dat we bestaande kankers met antikankervaccins zullen kunnen uitschakelen en zo een wezenlijke doorbraak kunnen forceren.

Vaccinaties krijgen nogal wat tegenkanting in onze huidige maatschappij, maar niemand met enig inzicht in deze materie kan ontkennen dat zij een van de belangrijkste doorbraken betekent hebben in de geneeskunde van de laatste honderd jaar. Een korte blik op de aantallen slachtoffers van de besmettelijke ziekten die we nu met een eenvoudige prik kunnen voorkomen, zegt voldoende.

Veel onderzoekers zouden dit succes willen herhalen in de strijd tegen kanker. Want wat is er mooier dan het lichaam nog betere munitie te kunnen aanreiken om deze strijd te voeren.

Het sterkste wapen waarover ons lichaam beschikt, is de afweer. Het is in staat om elke dag opnieuw honderden miljoenen cellen in de strijd te werpen tegen allerhande ziektekiemen en stoffen die onze gezondheid belagen.

Het maakt korte metten met alles wat ongewenst is en dat op een veel fijnere manier dan bijvoorbeeld geneesmiddelen of in vergelijking vrij primitieve middelen als chirurgie en bestraling dat kunnen doen. Want het maakt slechts weinig slachtoffers onder de gezonde cellen.

Het probleem met kankercellen is echter dat het afweersysteem ze vaak niet als ongewenst beschouwt en ze dus ook niet uitschakelt. Het kan daarin een zetje gebruiken en dat hoopt men met de vaccinaties te kunnen doen.

De eerste pasjes
Recent sprak een Amerikaanse groep van beloftevolle resultaten bij een kleine groep van 26 vrouwen met gevorderde borst- en eierstokkanker. Bij 4 vrouwen met borstkanker werd de evolutie van de ziekte tot stilstand gebracht. Bij andere vrouwen was de overlevingstijd aanzienlijk verbeterd. Let wel, we spreken hier over een verbetering met maanden, niet met jaren.

De onderzoekers zijn zo enthousiast over deze resultaten omdat alle vrouwen al een hele rij behandelingen ondergaan hadden. Belangrijk omdat hoe meer behandelingen er al gestrand zijn, hoe moeilijker het wordt om die kanker uiteindelijk toch nog te kunnen uitschakelen.

De kankers bij deze vrouwen waren trouwens ook al uitgezaaid naar andere organen, bijna altijd een aanwijzing dat verdere behandelingen weinig of niets meer zullen uithalen. Dat de vaccinatie de ontwikkeling van de ziekte bij deze vrouwen aanzienlijk kon vertragen en bij enkele zelfs kon stopzetten, mag in dit opzicht inderdaad een succes genoemd worden. Maar daarmee zijn we nog altijd ver verwijderd van het genezen van de miljoenen mensen die jaarlijks aan de gevolgen van kanker overlijden.

Meer succes bij maagdelijke kankers?
Dat is wat de wetenschap uiteindelijk hoopt te bereiken, dat vaccinaties mensen in een vroeg stadium van kanker zullen kunnen genezen. Zulke kankers beschikken over minder middelen om de vernietigende aanval van het afweerstelsel te overleven, hopen de onderzoekers en waarschijnlijk is dat afweerstelsel ook nog in betere doen. Want de chemotherapie bevat heel wat giftige stoffen die zware schade kunnen toebrengen aan het afweersysteem. Of antikankervaccins hun belofte zullen kunnen waarmaken, moet echter nog blijken.

De vaststelling dat de gebruikte vaccins nauwelijks ongemak veroorzaakten, is ondertussen ook al een geruststelling. Niet meer dan wat lichte klachten op de plaats van inspuiting, zoals roodheid, zwelling, jeuk en dat soort zaken.

Wie eerst?
Ondertussen rijst de vraag welke kankers eerst aangepakt zullen worden, diegene die het meeste slachtoffers maken of de kankers die het meest voorkomen. De industrie concentreert zich ondertussen volop op die laatste groep. Logisch ook want daar schuilt ook de grootste potentiële markt. Maar de bevolking is meer gediend met vaccins tegen kankers die het moeilijkst te behandelen zijn.

In 2011 liepen er een 230 klinische trials met vaccins tegen 13 verschillende soorten van kanker. Vooral tegen kankers die veel voorkomen, waaronder borst- en prostaatkanker

Maar over de optimale aanpak van bijvoorbeeld borst- en prostaatkankers worden ondertussen verhitte discussies gevoerd. Want veel gevallen van prostaat- en borstkanker lijken zich erg traag te ontwikkelen, zo traag dat je meer kans loopt om aan een andere (ouderdoms-)ziekte te sterven dan aan de kanker.

We moeten er absoluut zeker van zijn dat de nieuwe vaccinaties ook die mensen een gunst bewijzen, want zij halen er in principe geen voordeel uit.

We mogen immers niet uit het oog verliezen dat de huidige behandelingen vaak nodeloos veel leed berokkenen in deze groep, zoals verminking van de borsten bij vrouwen en impotentie bij mannen.

Jan Etienne, Bodytalk www.bodytalk.be