5 gevolgen van luchtvervuiling voor de gezondheid

De wetenschap toont aan dat luchtvervuiling de onzichtbare vijand is voor de menselijke gezondheid. Een overzicht.

In maart 2014 stelde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat in 2012 zo’n zeven miljoen mensen wereldwijd vroegtijdig stierven door blootstelling aan luchtvervuiling. Daarmee is het volgens de organisatie het milieuprobleem met de grootste gezondheidsimpact. Volgens een recenter rapport van de WHO is de luchtkwaliteit vooral slecht in snelgroeiende steden in het Midden-Oosten, Zuidoost-Azië en kustgebieden in het westelijke deel van de Stille Oceaan.

Dit zijn enkele gevolgen van luchtvervuiling op de gezondheid.

Hoge bloeddruk

Volgens recent onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Hypertension is er een verband tussen blootstelling aan vervuilde lucht en het ontwikkelen van een hoge bloeddruk. Dat was de conclusie bij een meta-analyse van 17 vorige studies waarin de problematiek ook werd onderzocht. In totaal werden 108.000 patiënten met hypertensie (of hoge bloeddruk) bij de studies betrokken, 220.000 anderen vormden de controlegroep. De mechanismen die bij luchtvervuiling tot de hoge bloeddruk leiden zijn infecties en oxidatieve stress. Een hoge bloeddruk vormt een grote risicofactor voor hartziektes en beroertes.

Bij korte termijnblootstelling aan zwaveldioxide (komt vrij bij het verbranden van fossiele brandstoffen) en fijn stof (komt vooral vrij bij gebouwenverwarming, land- en tuinbouw en verkeer) was het verband met hypertensie het sterkst. Op langere termijn bleek vooral stikstofdioxide, dat bij verkeer en industrie vrijkomt, een groter risico in te houden. Er werd geen verband gevonden met ozon en koolstofmonoxide, maar verder onderzoek is nodig.

De onderzoekers raadden mensen met een hoge bloeddruk ook aan om niet te lang buiten te blijven als er sprake is van een slechte(re) luchtkwaliteit.

Longkanker

Volgens het Britse Onderzoekscentrum voor kanker is al aangetoond dat vervuilde lucht het risico op kanker verhoogt, maar het voegt er ook aan toe dat we het in perspectief moeten plaatsen: roken blijft het grootste effect hebben in de ontwikkeling van longkanker. Bovendien hangt het er uiteraard ook van af waar je je bevindt: in een stad als Peking is de luchtkwaliteit bijvoorbeeld slechter dan pakweg Gent.

Het Internationale Agentschap voor Kankeronderzoek deed in 2013 onderzoek naar de impact van vervuilde buitenlucht op kanker. Het panel van internationale experts concludeerde voor het eerst dat er genoeg bewijs voor handen was om te zeggen dat luchtvervuiling (long)kanker kan veroorzaken bij mensen. Dat deden ze op basis van een analyse van meer dan 1000 wetenschappelijke studies wereldwijd. ‘We focusten niet op specifieke luchtvervuilende stoffen, maar wilden de lucht evalueren die iedereen inademt’, zegt onderzoeker Dana Loomis. Toch bleek uit de studie ook dat vooral fijne deeltjes in de lucht schadelijk werden bevonden.

Obesitas

Wetenschappers van de Chinese Duke universiteit stelden zwangere ratten bloot aan de zwaar vervuilde lucht van Peking. De controlegroep kon gefilterde, schone lucht inademen en ze kreeg hetzelfde voedsel als de andere groep ratten. Na 19 dagen bleek dat het totale cholesterolniveau van de ratten die vervuilde lucht inademden bijna dubbel zo hoog lag als dat van de controlegroep. Verschillende metabolische disfuncties die bij de ratten waarneembaar waren, kunnen bovendien tot obesitas leiden. De nakomelingen van die zwangere ratten bleken na acht weken ook significant zwaarder in vergelijking met de andere groep. Bij de mannelijke ratten was het verschil 18 procent en bij de vrouwelijke 10 procent.

De onderzoekers benadrukken dat verdere studies nodig zijn om te zien of bij mensen dezelfde metabolische disfuncties vastgesteld kunnen worden. ‘Onze bevindingen verschaffen wel duidelijk bewijs dat chronische blootstelling aan luchtvervuiling het risico op ontwikkeling van obesitas verhoogt’, zegt onderzoeker Junfeng Zhang. ‘Als bij mensen eenzelfde conclusie gemaakt kan worden, versterkt dat nog eens de urgentie om luchtvervuiling in te perken.’

Hart- en vaatziektes

Volgens The American Heart Association vormt luchtvervuiling voor de meeste mensen eerder een klein gevaar voor een hartaanval, beroertes of irreguliere hartritmes. Maar voor zij die hartpatiënt zijn, kan het wel een hoger risico vormen, net als voor rokers en mensen met een hoge bloeddruk en hoge cholesterol. Ook als hartziekten in de familie vaak op vroegtijdige leeftijd (voor 55 jaar) voorkomt, neemt het risico toe.

Doodgeboortes

Een onderzoek van de Finse universiteit van Oulu toont aan dat luchtvervuiling ook het risico op doodgeboortes verhoogt. Men spreekt van doodgeboortes als de baby dood geboren wordt na 24 weken zwangerschap. Na analyse van 13 studies over de link tussen luchtvervuiling en doodgeboortes, kwamen de wetenschappers tot de conclusie dat er wel degelijk een verband bestaat. Vooral in de laatste weken van de zwangerschap zou het risico hoger zijn. De schadelijke stoffen zijn fijn stof, stikstofdioxide, zwaveldioxide, koolstofmonoxide en ozon. Toch zeggen de onderzoekers ook dat verder onderzoek nodig is om het verband tussen vervuilde lucht en doodgeboortes te bevestigen. ‘De aangetoonde effecten waren dan wel relatief klein, maar aangezien we lucht altijd en overal inademen, suggereren ze toch dat vervuilde lucht het risico kan verhogen op doodgeboortes’, zegt onderzoekster Marie Pedersen van de universiteit van Kopenhagen.

Het onderzoek werd gepubliceerd in Occupational & Environmental Medicine (RDC)